Vadedilmiş Topraklar
Vadedilmiş Topraklar (İbranice: הארץ המובטחת, romanize: Ha-Aretz Ha-Muvtahat), Yahudilik'te Tanrı YHVH'nin bir dizi ahit aracılığıyla İbrahim'e ve soydaşlarına vermeyi seçtiği Levant bölgesindeki bir alanı ifade eder.
İbranice Tevrat bağlamında, bu soyun başlangıçta İshak'ın oğlu ve İbrahim'in torunu olan Yakup'un soyundan gelen İsrailoğulları olduğu kabul edilir. Vadedilmiş Topraklar kavramı, dinsel anlamda İsrail Diyarı (Siyon) veya Kutsal Topraklar ile büyük ölçüde örtüşmekte; seküler/coğrafi anlamda ise Kenan, günümüzde İsrail ile ilişkilendirilmektedir. Sayılar Kitabı, Vadedilmiş Topraklar'ın sınırlarına dair bazı tanımlar sunsa da, bu sınırlar kesin çizgilerle belirtilmemiştir. Ancak söz konusu toprakların çekirdek bölgelerinin Kudüs ve çevresinde yer aldığı genel kabul görmektedir. Tevrat anlatımına göre, Vadedilmiş Topraklar, İsrailoğullarının Mısır’dan Çıkış’tan kısa bir süre sonra gerçekleştirdiği Kenan’ın fethiyle birlikte miras alınmıştır.
Kutsal Kitap Anlatısı
[değiştir | kaynağı değiştir]Tanrı’nın, Tora’nın (Tevrat) ilk kitabı olan Yaratılış Kitabı’nın 15. babında İbrahim’e şu vaatlerde bulunduğu rivayet edilir:
Tevrat'ın Yaratılış (Tekvin) kitabının 15. Bab'ında ise şöyle yazmaktadır:[1]
O gün RAB Avram'la antlaşma yaparak ona şöyle dedi: “Mısır Irmağı'ndan büyük Fırat Irmağı'na kadar uzanan bu toprakları – Ken, Keniz, Kadmon, Hitit, Periz, Refa, Amor, Kenan, Girgaş ve Yevus topraklarını– senin soyuna vereceğim.”
Bu ilahi olduğu öne sürülen vaatler, İbrahim’in oğulları doğmadan önce verilmiştir. İbrahim’in soy ağacı, ilk oğlu İsmail aracılığıyla Arapların ve İslam peygamberi Muhammed’in ataları olduğu kabul edilen İsmailoğullarını; ikinci oğlu İshak aracılığıyla ise Yahudiler ve Samiriyelilerin ataları olduğu kabul edilen İsrailoğullarını kapsamaktadır.
Bu tanıma göre ise Fırat Nehri'nden Nil Nehri'ne kadar olan geniş bölge İbrahim'in zürriyetine vadedilmiştir. Bununla birlikte sınırlarının tam olarak belirtilmemiş olması nedeniyle bu tanım da oldukça tartışmalıdır.
Yaklaşımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahudi yaklaşımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Vadedilmiş Topraklar kavramı, Yahudi halkının temel ulusal mitlerinden biri ve İsrail'i kuran Yahudi ulusal hareketi olan Siyonizm'in temel ilkelerinden biridir.[2][3]
Ana akım Yahudi geleneği, İbrahim, İshak ve Yakup'a verilen vaadin, din değiştirenler ve onların soyundan gelenler de dahil olmak üzere Yahudi halkının bir üyesi olan herkes için geçerli olduğunu ve brit milah (sünnet töreni) ile sembolize edildiğini kabul etmektedir.[4]
Hristiyan yaklaşımı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeni Ahit'te, yeryüzüne geliş ve vaat dini çizgiler doğrultusunda yeniden anlamlandırılmıştır.[5] Galatyalılara Mektup'ta Pavlus, vaadin ifade ediliş biçimine dikkat çekerek, çoğul (birçok insan anlamına gelen) "tohumlar" teriminden kaçınmış, bunun yerine İsa (ve onunla birleşenler) olarak anladığı tek bir kişi anlamına gelen "tohum "u seçmiştir. Örneğin, Galatyalılar 3:16 'da şöyle demektedir:
- "Vaatler İbrahim'e ve soyundan olana verildi. Tanrı birçok kişiden söz ediyormuş gibi, “Ve soyundan olanlara” demiyor; “Soyundan olana” demekle tek bir kişiden, yani Mesih'ten söz ediyor."[6]
Galatyalılar 3:28-29'da Pavlus daha da ileri giderek, vaadin tekilden çoğula genişletilmesinin genetik/fiziksel bir ilişkiye değil, ruhsal/dinsel bir ilişkiye dayandığına dikkat çekmektedir:
- "Artık ne Yahudi ne Grek, ne köle ne özgür, ne erkek ne dişi ayrımı var. Hepiniz Mesih İsa'da birsiniz. Eğer Mesih'e aitseniz, İbrahim'in soyundansınız, vaade göre de mirasçısınız."[7][8][9]
Romalılar 4:13 ' te şöyle yazılmıştır:
- "Çünkü İbrahim'e ve soyuna dünyanın mirasçısı olma vaadi Kutsal Yasa yoluyla değil, imandan gelen aklanma yoluyla verildi."[10]
Alman Lüterci Eski Ahit müfessiri Johann Friedrich Karl Keil, antlaşmanın İshak aracılığıyla yapıldığını ifade eder, ancak İsmail'in soyundan gelenlerin zaman içinde bu toprakların çoğunu ellerinde tuttuklarına dikkat çekmektedir.[11]
Amerikan sömürgeciliği
[değiştir | kaynağı değiştir]Birçok Avrupalı yerleşimci Amerika'yı dini çatışmalardan ve zulümden uzak bir sığınağı temsil eden "Vaat Edilmiş Topraklar" olarak görmüştür. Örneğin, Püriten papaz John Cotton'un 1630 tarihli vaazı God's Promise to His Plantation, İngiltere'den Massachusetts'e giden yerleşimcilere Çıkış kitabına tekrar tekrar atıfta bulunmuş ve daha sonra Alman yerleşimciler şarkı söylemiştir: “Amerika... Tanrı'nın İbrahim'e vaat ettiği güzel bir ülkedir.”[12]
Yale başkanı Ezra Stiles, 1783'te bağımsızlığı kutlayan bir vaazında Amerikalıların seçildiğini ve esaretten Vadedilmiş Topraklar'a teslim edildiğini belirtmiştir: "Rab, Amerikan İsrail'ini 'yarattığı tüm uluslardan üstün' kılacaktır,"[13] diyerek Tesniye'deki vaat dilini yansıtmıştır.
Şavni/Lenape uzmanı Steven Newcomb, 2008 yılında yayınladığı Pagans in the Promised Land: Decoding the Doctrine of Christian Discovery[14] adlı kitabında, Hristiyanlığın “keşif” doktrininin, antlaşma geleneğinin “Hristiyan olmayanları öldürme ve yağmalama hakkı” kavramını yansıttığını ileri sürmektedir.[15]
Mormonluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Mormonluk, Amerika Birleşik Devletleri'nin İncil'de vadedilen topraklar olduğunu, ABD Anayasası'nın ilahi ilhamla yazıldığını ve Mormonların Tanrı'nın seçilmiş halkı olduğunu savunmaktadır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yaratılış 15". kutsalkitap.info.tr. 22 Mayıs 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2025-10-20.
- ^ "The Land of Israel". 4 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Compare: Haberman, Bonna Devora (October 2014). Rereading Israel: The Spirit of the Matter (reprint bas.). Kudüs: Urim Publications (2014 tarihinde yayınlandı). s. 151. ISBN 9789655242027. Erişim tarihi: 8 Kasım 2020.
Both Maccabean and modern Zionism seek to ensure the security of the Jewish People to exist, practice freely, and continue to develop our gifts to humankind.
- ^ "Conversion to Judaism Resource Center". 4 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2016.
- ^ Burge, Gary M (2014). "The New Testament and the land". Paul S Rowe; John H.A. Dyck; Jens Zimmermann (Ed.). Christians and the Middle East Conflict. Routledge. ISBN 9781317801115.
Thus if you were a child of Abraham by race you inevitably were heir to the great land promises in the Holy Land ... Paul challenges the exclusivity of racial descent from Abraham. Children of Abraham consist of people - Jews and Gentiles - who share Abraham's faith. And the promise of God, he notes, comes to Abraham and his seed (singular) and this seed is Christ (Gal. 3:16). Thus Christ is the true heir of Abraham and his promises. And if we belong to Christ, we too are attached to Abraham and the promises given to him. Again, for the non-Jewish Christian, it is hard to imagine the impact of this theological subversion. Paul has upended one of the chief arguments for exclusive Jewish privilege in the Holy Land ... If you want a glimpse of just how striking Paul's rethinking of this could be, just look at Romans 4:13. Here Paul refers directly to the inheritance of Abraham. This was the gift of Canaan, the Holy Land, and Israel! And yet look at what Paul actually says: the promise to Abraham was that he would inherit the entire world. How can that be? This is not in Genesis. But it can be true in only one way: the family of Abraham now includes the Gentiles - Gentiles living throughout the world: Romans, Greeks, Cappadocians, Arabs - and they now, inasmuch as they belong to Christ, also belong to Abraham. God's new claim is not for the restoration of Judaea. It is not for a political rebuilding of the Holy Land. God's new claim is for the entire world; His people in Christ will be instruments of that claim.
- ^ Galatyalılar 3:16. 3 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Sizer, Stephen (2007). Zion's Christian Soldiers? The Bible, Israel and the Church.
- ^ Galatyalılar 3:28. 27 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Galatyalılar 3:29. 26 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Romalılar 4:13. 26 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Keil, Carl Friedrich; Delitzsch, Franz (3 Ekim 1866). "Biblical Commentary on the Old Testament". T. & T. Clark – Google Books vasıtasıyla.
- ^ "America as the Promised Land". Museum of the Bible (İngilizce). 12 Temmuz 2021. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ McDougall, Walter A. (1997). Promised Land, Crusader State. archive.nytimes.com. Houghton Mifflin. ISBN 0-395-83085-0. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023.
- ^ Newcomb, Steven T. (2008). Pagans in the Promised Land: Decoding the Doctrine of Christian Discovery (İngilizce). Fulcrum Publishing. ISBN 978-1-55591-642-8. 26 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2024.
- ^ Newcomb, Steven (22 Ağustos 2020). ""God's" Gift of a Right of Domination". ORIGINAL FREE NATIONS (İngilizce). 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023.
 | İsrail ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Yahudilik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |