Varevani
Varevani (Gürcüce: ვარევანი; okunuşu: "varevani"), Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde, Ahalkalaki Belediyesi'nde bir köydür. Ahalkalaki Platosu'nda, Paravani Deresi'nin sağ kolu olan Çobareti Deresi kıyısında, deniz seviyesinden 1.640 metre yükseklikte yer alır. Ahalkalaki kasabasına 19 km uzaklıktadır.
Varevani, Alastani ve Gokio köyleriyle birlikte Alastani temini oluşturmaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Varevani, erken ve geç Orta Çağ'da Gürcü krallıkları yönetiminde bulunuyordu. Osmanlılar köyü, 1578 yılında, Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe Atabeyliği'nden ele geçirdi. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Varevani, Gürcistan Vilayeti içinde, Hertvis livasının Meşe-Cavahet nahiyesine bağlı bir köydü. Osmanlı idaresinin Gürcüce yazılışına uygun biçimde Varevan (وارەوان) olarak kaydettiği köyün nüfusu 18 haneden oluşuyordu. Her hane, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden tahsil ettiği ispenç vergisi vermekle yükümlü kılınmıştı. Vergi vermekle yükümülü hane reislerinin çoğunluğu Giorgi, Basila, Vardzel, Gogina, Petre, Demetre gibi Gürcü adları taşıyordu. Varevani'de buğday, arpa, çavdar, keten tohumu tarımı ve arıcılık yapılıyor, domuz ve koyun besleniyordu.[2]
Yaklaşık 250 yıl Osmanlı egemenliğinde kalan Kotelia, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Çarlık Rusyası'nın eline geçti. Bu dönemde Gürcistan bu imparatorluğunu bir parçasıydı ve köy bu şekilde yeniden Gürcistan'a katılmış oldu. 19. yüzyılın sonlarında Cavaheti bölgesini gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze, bu bölgedeki Gürcü nüfusunun Osmanlı Devleti tarafından hem Müslümanlaştırıldığını hem de Hristiyan Gürcülere karşı düşman haline getirildiğini, bununla birlikte burada yer alan Varevani köyünde 90 hanenin Gürcüce konuştuğunu yazmıştır.[3] 1900 tarihli İveria gazetesinde de Varevani'nin nüfusunun Gürcülerden oluştuğu belirtilmiştir.[4] Gürcü etnolog Sergi Makalatia ise, 1938 yılında yayımlanan kitabında köydeki Gürcü nüfusunun çoğunluğunun Katolik Gürcülerden oluştuğu yazar.[5] Ermeni nüfusun daha geç tarihte köye yerleştirilmiş olduğu bu tespitlerden anlaşılmaktadır.
Varevani'de eski bir kilisenin yıkıntıları ile hemen yanında 1893 yılında inşa edilmiş olan tek nefli kilise bulunmaktadır.[6]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Varevani'de 2014 yılı verilerine göre 570 kişi yaşıyordu. Nüfusun çoğunluğu Ermenilerden oluşuyordu.[6]
| Yılı | Nüfus | Erkek | Kadın | |
|---|---|---|---|---|
| 2002 | 779 | 367 | 412 | |
| 2014 | 570 | 275 | 295 |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 23 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947) s. 199, II. cilt (1941), s. 197". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 216-218" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Mart 2022.
- ^ ""Kasaba ve Köy", İveria, 10 Mart 1900, sayı: 52" (PDF). 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ "Sergi Makalatia, Meshet-Cavaheti (Gürcüce), Tiflis, 1938, s. 125". 24 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021.
- ^ a b Samshe-Cavaheti (Gürcüce), Yazarlar (Dali Nikolaişvili, Davit Sartania, Avtandil Ucmacuridze, Lamzira Lağidze, Vaja Trapaidze, Tinatin Nanobaşvili), Tiflis, 2016, s. 96 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8626-7