Beratlı, Ardanuç
| Beratlı | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  Beratlı Beratlı'nın Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[3] İhtiyar heyeti[3] |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 57 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Beratlı, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Beratlı köyünün eski adı, Vartalia veya Vardalia'dır. Vartalia (ავარტელია) veya Vardalia (ვარდალია) adı, Osmanlı cebe defterinde (1694-1732) Vartalya (وارطالیە) şeklinde geçer.[4] 1835 tarihli nüfus defterinde Vardalya ve Artvin vilayeti üzerine 1927 tarihli Osmanlıca kaynakta Vartalya (وارطایا) şeklinde yazılmıştır.[5] Bu yer adının Gürcüce "vardi" (ვარდი: gül) kelimesinden türediği ve "gül yeri" anlamına geldiği tahmin edilmektedir.[6]
Vartalia, Orta Çağ'da Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyde günümüze kadar korunmuş olan Vanati (ვანათი), Sahre (სათხე), Klditavi (კლდითავი), Nakapi (ნაკაფი) gibi yer adları da buranın eski bir Gürcü yerleşimi olduğunu göstermektedir.[7]
Vartalia, 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre, Ardanuç livasına bağlı Ardanuç nahiyesinin 58 köyünden biriydi. Nüfus açısından bu nahiyenin en küçük yerleşimiydi ve köyde sadece 2 Hristiyan hane yaşıyordu. Osmanlıların eline geçmesi sırasında köyün nüfusunun büyük ölçüde boşaldığı anlaşılmaktadır. Nitekim 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Liva-i Ardanuç adlı Osmanlı tahrir defterine göre köy tamamen boşalmış ve Ardanuç nahiyesinin boşalmış olan 11 köyünden biri haline gelmişti.[8]
Vartalia köyü, Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde Vartalya (وارطالیە) olarak geçer. Bu defterdeki kayda göre köy Ardanuç livasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Hicri 1143 (1730/1731) tarihinde hasılası 1.700 akçe olan köy, önce Mehmed sonra Ali adında birine bırakılmıştı.[9]
Vartalia, Osmanlı idaresinin vergi ve askere alama amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında "Vardalya" adıyla Çıldır Eyaleti'ne bağlı Ardanuç sancağının köylerinden biriydi. Köyde 31 hanede 82 erkek tespit edilmişti. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyünün nüfusunun yaklaşık 164 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[10]
Vartalia, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'ın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde köy, Artvin sancağının Ardanuç kazasına bağlıydı. Bu kazada yer alan Unishevi nahiyesinin (сельское общество: kırsal topluluk) yedi köyünden biriydi. 1886 tarihli nüfus tespitinde, 129'u erkek ve 119'u kadın olmak üzere, Vartalia'da 34 hanede 248 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı "Türk" olarak kaydedilmişti.[11]
Birinci Dünya Savaşı sonlarında Ruslar bölgeden çekilince, Vartalia köyünün de yer aldığı Artvin sancağı bağımsız Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. 7 Mayıs 1920 tarihli Moskova Antlaşması'yla Sovyet Rusya da Gürcistan'ı Artvin bölgesini de kapsayacak biçimde tanıdı. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgalinin ardından Ankara Hükümeti ile Sovyet Rusya arasında 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması'yla Vartalia köyü yeniden Türkiye'ye katıldı.[12]
Vartalia köyü, 1922 yılında Artvin livasında yapılan nüfus tespitinde "Vardalya" adıyla Ardanuç nahiyesine bağlıydı. Bu tarihte köyde 31 hanede 122 kişi yaşıyor ve nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu.[13] Vartalia veya Vardalya Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Beratlı olarak değiştirildi.[14] Beratlı köyü, 1940 genel nüfus sayımında Çoruh vilayetinin Artvin kazasının Ardanuç nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 211 kişiden oluşuyordu.[15] 1965 genel nüfus sayımında Beratlı köyünün nüfusu 334 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 178 kişi okuma yazma biliyordu.[16]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Beratlı köyü, Artvin il merkezine 50 km, Ardanuç ilçe merkezine 8 km uzaklıktadır.[17]
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 57[2] |
| 2020 | 62[2] |
| 2019 | 56[2] |
| 2018 | 65[2] |
| 2017 | 41[2] |
| 2016 | 34[2] |
| 2015 | 31[2] |
| 2014 | 34[2] |
| 2013 | 42[2] |
| 2012 | 43[2] |
| 2011 | 36[2] |
| 2010 | 40[2] |
| 2009 | 41[2] |
| 2008 | 44[2] |
| 2007 | 35[2] |
| 2000 | 65[17] |
| 1990 | 115[17] |
| 1985 | 167[17] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Beratlı, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç Beratlı Köy Nüfusu". Nufusune.com. 13 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 865, 866
- ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 116". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s. 264, ISBN 978-605-5708-85-6.
- ^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 181 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
- ^ Klarceti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 35 9 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-8969-5
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, Sıra no: 865, 866
- ^ Faruk Taşkın - Ali İrfan Kaya, Ardanuç Nüfus Defterleri (1835), Ankara, 2018, s. 128-130, ISBN 978-605-288-814-8
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;rusneb.ruisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2022.
- ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, İstanbul, 2010 (Birinci basım 1927), s. 142, ISBN 978-9944-197-52-6.
- ^ 1940 Gelen Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 166.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 86.
- ^ a b c d "Beratlı Köyü". YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.