Verginin tarhı
 | Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. (Nisan 2020) |
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mayıs 2014) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Makale serilerinden |
 |
Verginin tarhı, vergi alacağının kanunlarda gösterilen matrah ve oranlar üzerinden hesaplanarak miktarının belirlenmesidir. Verginin tarhı idarece yapılır. Türkiye'de bu işi vergi daireleri yapmaktadır. Vergi tarhı idari bir işlemdir ve hukuka aykırılığı iddiasıyla vergi mahkemesinde dava konusu edilebilir. Verginin tarhı Vergi Usul Kanunun 20. maddesinde tanımlanmıştır. Vergi Usul Kanunun 25.-39. maddelerinde tarh yöntemlerine ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Buna göre vergi tarhı aşağıdaki yöntemlerle yapılmaktadır. 4 çeşit Tarh vardır.
Beyannameye Dayanan Tarh
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu usulde mükellef veya vergi sorumlusu vergi matrahının saptanmasına esas teşkil edecek bilgi ve olayları yazılı olarak bildirmektedir. Hatta mükellef veya sorumlu saptadığı matraha vergi oranının uygulayıp ödeyeceği vergiyi de beyannamelerinde göstermektedir. Düzenlenen beyannameler direkt vergi dairesine verilmektedir. Beyan üzerinden alınan vergilerde tarh, tebliğ ve tahakkuk işlemleri bir arada yapılır. Tarh işleminin zamanı vergilere göre değişiklik gösterir. Beyanname, kural olarak mükellef ya da sorumlunun kendi beyanlarını içerdiğinden buna dayalı yapılan tarh dava konusu edilemez, ancak bu beyanlara herhangi bir sebeple ihtirazi kayıt konulması durumunda bu beyanlara dayalı tarhlara karşı da dava açılabilir. Başka bir deyişle beyannameye dayalı tarha karşı dava açılabilmesinin tek yolu, beyannameye ihtirazi kayıt konulmasıdır.
Götürü Matrahlar Üzerinde Tarh
[değiştir | kaynağı değiştir]Götürü usule tabi mükellefler beyanname vermezler. Bu mükelleflerin vergi matrahı idarece saptanır. Ancak bu mükellefler vergi karnesi almak zorundadırlar. Götürü usulde vergilendirilen ticaret, serbest meslek ve hizmet erbabının vergileri, tarh zamanında bu mükelleflerin bağlı bulunduğu vergi dairesine başvurarak ibraz edecekleri vergi karnelerine yazılması suretiyle tarh olunur. (VUK md.19)
Vergi Usul Kanunun 29. maddesine göre ikmalen vergi tarhı “Her ne şekilde olursa olsun bir vergi tarh edildikten sonra bu vergiye müteallik olarak meydana çıkan ve defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak miktarı tespit olunan bir matrah veya matrah farkı üzerinden alınacak verginin tarh edilmesidir.” İkmalen vergi tarhı tamamlayıcı nitelikte bir tarhtır. Bunun için daha önceden bir tarhın gerçekleşmiş olması gerekmektedir. İkmalen vergi tarhı, genellikle vergi incelemeleri sonucu bulunan matrah farkları üzerinden yapılmaktadır. İkmalen tarh edilen vergi ihbarname ile mükellefe tebliğ edilir. Mükellefin tebliğ tarihinden başlayarak 30 gün içinde dava açma hakkı vardır. Verginin tahakkuku ancak davanın sonuçlanması ile olabilir.
Re’sen Vergi Tarhı
[değiştir | kaynağı değiştir]Vergi Usul Kanunun 30. maddesine göre, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkân bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden verginin tarh olunmasıdır. Vergi Usul Kanunu, aşağıdaki hallerden herhangi birinin bulunması durumunda verginin re'sen tarh edileceğini belirtmiştir:
Vergi beyannamesinin kanuni süresi geçtiği halde verilmemiş olması
[değiştir | kaynağı değiştir]Vergi beyannamesinin kanuni ya da ek süreler içinde verilmekle beraber beyannamede vergi matrahına ilişkin bilgilerin gösterilmemiş olması,
Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu olan defterlerin hepsinin ya da bir kısmının tutulmamış ya da tasdik ettirilmemiş olması ya da vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir nedenle ibraz edilmemesi,
Defter kayıtlarının ve bunlarla ilgili belgelerin, matrahın doğru ve kesin olarak saptanmasına imkân vermeyecek derecede noksan, usulüz ve karışık olması, dolayısıyla kanıt yeteneğinin olmaması,
Mükelleflerin vergi incelemeleri sırasında giderlerinin belgelendirilmemesi,
İmzalatılması zorunlu olan beyanname ve eklerin imzalattırılmaması ya da tasdik kapsamına alınan konularda yeminli mali müşavir tasdik raporunun zamanında ibraz edilmemesi,
Ödenen vergiler ya da vergi dışı kazançlar kanıtlanamazsa bunların re'sen tarhı yapılır.
- İdarece Vergi Tarhı: Mükellef vergi tarhı için vergi kanunlarında belirtilen
zamanlarda müracaat etmemişse ya da üzerine düşen görevleri yerine getirmemişse bundan dolayı vergi zamanında tarh edilememişse bu durumda idare, kanunen belirli matrahlar üzerinden vergiyi tarh eder. Bu çeşit tarh res'sen ve ikmalen vergi tarhının uygulandığı durumlar dışında yapılır. Mükellefler kanuni görevlerini yerine getirmemek suretiyle tarhiyatın zamanında yapılmamasına neden olmaktadırlar.
- Hataların Düzeltilmesi Yoluyla Tarh: Vergiye ilişkin hesaplarda ya da
vergilendirmede yapılan hatalar nedeniyle haksız yere fazla ya da eksik vergi istenmiş ya da alınmış olabilir. Bu durumları Vergi Usul <kanunu vergi hatası olarak nitelendirmekte ve idarece yapılacak yeniden tarhiyat üzerine eksik kısmın alınmasına, fazla kısmın da terkinine olanak vermektedir. (VUK. md.116)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI14 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.