Volatilite (finans)

Volatil fiyat grafiği

Finansta volatilite, bir finansal aracın fiyatının geçmişteki belirli bir zaman aralığındaki gerçekleşmiş oynaklık derecesine işaret eden bir terimdir. Genellikle, sözkonusu fiyatların zaman serileri üzerinden hesaplanan logaritmik getirilerin standart sapması olarak ölçülür ve "σ" ile gösterimi yaygındır. Gerçekleşmiş volatilite ya da tarihsel volatilite adıyla da anılır. Bu volatiite türü, örneğin, finansal bir varlığın (döviz kuru, hisse senedi vb.) geçmişte kalan belirli bir dönemdeki değer değişimlerinin miktarıdır; diğer deyişle, hesaplanmış ve gözlemlenmiş bir değerdir.

Volatilitenin hesaplanmasındaki temel amaçlarından biri ilgili finansal enstrümanın belirli zaman periyodundaki riskini ölçmek ve bu bilgiyi geleceğe yönelik kestirimlerde kullanmaktır. Bazen doğrudan bir nominal değer olarak (mesela 5 TL), bazen de yüzde verilerek (mesela %5) belirtilir. Volatilite yerine "dalgalanma derecesi" veya "oynaklık" kavramları da kullanılmaktadır.

Bir dayanak varlığın üzerine yazılan türev ürününün gün sonu fiyatından kestirilerek elde edilen ve geleceğe yönelik hesaplanan volatile türü de vardır, ancak, bu oynaklık türü genelde örtük volatilite ya da zımni oynaklık olarak adlandırılır. Örneğin, Yalın opsiyonlar özelinde elde edilen örtük volatilite alım ya da satım opsiyonlarının piyasada gözlemlenen fiyatlarından Black-Scholes formülü aracılığıyla elde edilir.