Xhubleta
Xhubleta, Arnavut kadınları tarafından giyilen dalgalı, çan şeklinde bir halk eteğidir. Genellikle iki askı kullanılarak omuzlara asılır. Arnavut geleneksel giysisinin bir parçası olan xhubleta, 13 ila 17 şerit ve 5 parça keçeden oluşur. Göğüs ve xhubleta'nın önlük tarafından örtülen kısmı siyah tığ işi yünden yapılır.[1] Çan şekli arka kısımda vurgulanır.[2]
Xhubleta, kendine özgü şekli, yapısı ve süsleme sistemi nedeniyle benzersiz bir elbise türüdür.[3] Kuzey Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya ve Karadağ'daki Arnavutlar tarafından giyilir. İki tür xhubleta vardır: biri dar, diğeri geniştir.[3] Renklerle ilgili olarak, günümüzde sadece iki renk kullanılmaktadır: bekar kadınlar için beyaz ve evli kadınlar için siyah,[3] ancak geçmişte birçok renk kullanılmıştır, 17. yüzyılda bir yazar, Kelmendli kadınların giydiği xhubleta'ya tanık olmuş ve tavus kuşunun bu xhubleta'lar kadar renkli olmadığını iddia etmiştir.[2] Son iki asırda renklerin azalmasının, kullanımının sadece uzak dağlık bölgelerde sınırlandırılmasından kaynaklandığı düşünülmektedir.[2]
Xhubleta, 2022 yılında UNESCO tarafından Acil Koruma İhtiyacı Olan Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edilmiştir.[4][5]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Xhubleta'nın eski bir kökene sahip olduğu tahmin ediliyor. Bosna'da ve aynı zamanda Akdeniz bölgesinin diğer bölgelerinde bulunan, MÖ 2. binyıla ait ve dolayısıyla eski Akdeniz medeniyetiyle bağlantılı bazı Neolitik figürlerin giyimleriyle de benzerlik gösterir.[6][7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Andromaqi Gjergji (2004). Albanian Costumes Through the Centuries: Origin, Types, Evolution. Acad. of Sciences of Albania, Inst. of Folc Culture. s. 153. ISBN 978-99943-614-4-1.
- ^ a b c Selami Pulaha; Seit Mansaku; Andromaqi Gjergji (1982). Shqiptarët dhe trojet e tyre. 8 Nëntori. ss. 136-138.
- ^ a b c Etudes et documents balkaniques et méditerranéens. Paul Henri Stahl. 2001. ss. 34-37.
- ^ "UNESCO - Xhubleta, skills, craftsmanship and forms of usage". ich.unesco.org (İngilizce). 30 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ "Xhubleta shqiptare, tashmë pasuri e gjithë njerëzimit, UNESCO e merr në mbrojtje bashkë me dijebërjen e saj! Margariti: Vendim unanim, copëz Shqipërie për botën - Shqiptarja.com". shqiptarja.com (Arnavutça). 9 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
- ^ "Database of Cultural Heritage of Kosovo". 21 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2015.
- ^ Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing around the World [2 volumes]. 9 Nisan 2013. ISBN 9780313376375. 5 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2023.
