Yaş Muharebesi (1717)
| Yaş Muharebesi (1717) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1716-1718 Osmanlı-Avusturya Savaşı | |||||||
 Yaş şehri, y. 1686 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Habsburg Monarşisi | |||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Mihal Rakoviça |
François de Lorraine (ölü) Rittmeister Ernau  | ||||||
| Güçler | |||||||
| Bilinmiyor | Bilinmiyor | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Düşük | Neredeyse herkes | ||||||
Yaş Muharebesi[a] Ocak 1717'de Osmanlı, Yedisan Nogay Tatarları ve Boğdanlılardan oluşan bir ordunun Yaş şehrinde Habsburg askerlerine karşı yaptığı çatışmadır. Habsburg ordusu François de Lorraine ve Rittmeister Ernau tarafından yönetilmekteydi; her ikisi de muharebe sırasında öldürülmüştür. Muharebe 1716-1718 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nın bir parçası olup, Osmanlı vasalı Boğdan Prensi Mihal Rakoviça'nın Habsburg varlığını bölgeden tamamen temizlemek amacıyla Osmanlı ve Nogay Tatar askerlerinden yardım istemesi sonucunda meydana gelmiştir. Muharebe Osmanlı liderliğinde bir zaferle sonuçlanmış ve Habsburglar Boğdan'dan çekilmek zorunda kalmıştır.[1]
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Haziran-Eylül 1715 arasında Osmanlı İmparatorluğu, Silahdar Damat Ali Paşa komutasında Karlofça Antlaşması ile Venedik Cumhuriyeti'ne verilen Mora'yı kolaylıkla yeniden fethetti. Böylece Venedik'in Mora Krallığı ortadan kalktı ve Osmanlı topraklarına katıldı. Nisan 1716'da Venedik ile bir ittifak kuran ve Karlofça Antlaşması'nın garantörü olan Avusturya, Osmanlı birliklerinin tamamen Mora'dan çekilmesini ve Karlofça Antlaşması'nın ihlaline yönelik tazminat talep etti. Ancak Osmanlı, hem Prut Savaşı hem de 1714-1718 Osmanlı-Venedik Savaşı'ndaki ardışık zaferleri nedeniyle bu çatışmayı da kazanacaklarından emin olduğundan, Avusturya'nın ültimatomuna savaş ilanıyla karşılık verdi.[2]
Muharebe öncesi
[değiştir | kaynağı değiştir]1716-1718 Osmanlı-Avusturya Savaşı Osmanlı için başlangıçta Karlofça Muharebesi ile birlikte olumlu bir şekilde başlamış olsa da, Yaş muharebesi'nden önce Osmanlılar Petrovaradin ve ardından Temeşvar'da iki önemli yenilgi yaşamıştır.[3] Habsburglar bu durumdan yararlanmak amacıyla Stephan Graf Stainville liderliğinde Eflak ve Boğdan’a bir sefer başlattı; her iki bölge de Osmanlı süzerentisi altındaydı. Sefer sırasında Habsburglar, özellikle iş birliği yapan boyarların desteği sayesinde bu bölgelerde hızlıca ilerleyebildiler. Ocak 1717'de Osmanlı garnizonunun şiddetli direnişine rağmen düşman Yaş'ı ele geçirdi. Bundan hemen sonra, Osmanlı vasalı ve Boğdan Prensi Mihal Rakoviça'nın yardım çağrısı üzerine Osmanlı ve özellikle Yedisan'dan gelen Nogay Tatar birlikleri tarafından şehre ortak bir saldırı düzenlendi.[1]
Muharebe
[değiştir | kaynağı değiştir]Muharebe Cetățuia Manastırı yakınlarında gerçekleşmiştir. Habsburg kuvvetlerinin neredeyse tamamı yok edilmiştir. François de Lorraine çatışmada öldürülürken, Rittmeister Ernau yakalanmış ve Mihal Rakoviça’nın emriyle başı hemen kesilmiştir.[1]
Muharebe sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu felaket niteliğindeki muharebenin ardından Habsburglar Boğdan'dan tamamen çekilmek zorunda kalmıştır. Böylece Osmanlı İmparatorluğu 1716-1718 Osmanlı-Avusturya Savaşı'nda Boğdan cephesinde zafer kazanmıştır. Mihal Rakoviça'nın Habsburglara olan nefreti bilinirdi ve bundan dolayı onlarla iş birliği yapan veya yaptığı düşünülenlere karşı aşırı derecede sert cezalar uygulamıştır. Özellikle boyarlar ve din adamları arasında pek çok kişi işkenceyle öldürülerek vatana ihanet suçuyla cezalandırılmıştır.[1]
Habsburgların dikkati muharebeden kısa bir süre sonra Bosna'ya kaymıştır. Burayı ele geçirme amacıyla 50.000'den fazla asker sevk etmişlerdir. Ancak bu birkaç ay sonra Boğdan seferinden daha büyük bir felaketle sonuçlanmıştır. Maximilian Petrasch'ın İzvornik'i ele geçirmekteki başarısızlığı ve Sigbert Heister'ın Novi Grad'ı almak için gerçekleştirdiği kuşatmanın feci sonuçları nedeniyle Habsburgların Bosna'daki varlığı Boğdan'da olduğu gibi tamamen sona ermiştir.[4]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e Zinkeisen, Johann W. (2011). Afyoncu, Erhan (Ed.). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi [History of the Ottoman Empire] (PDF). 5. Epçeli, Nilüfer tarafından çevrildi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. ss. 378-379. ISBN 9786054052691.
- ^ Shaw, Stanford J.; Shaw, Ezel K. (1976). History of the Ottoman Empire and Modern Turkey. 1. Cambridge: Cambridge University Press. s. 232. ISBN 9780521291637.
- ^ Ágoston, Gábor (2021). The Last Muslim Conquest: The Ottoman Empire and Its Wars in Europe. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. ss. 506-508. ISBN 9780691159324.
- ^ Iorga, Nicolae (2024). Afyoncu, Erhan (Ed.). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi 1300–1912 [History of the Ottoman Empire 1300-1912] (PDF). 1–5. Epçeli, Nilüfer tarafından çevrildi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi. s. 1437. ISBN 9786258260717. 9 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Ocak 2025.