Yahya Hayâtî Paşa
Yahya Hayâtî Paşa (ö. 1903), 1879-80 yıllarında İzmir belediye başkanlığı yapmış, Bayraklı ilçesinin gelişmesinde kayda değer etkiye sahip siyasetçi ve tüccardır. Kaynaklarda hatalı olarak 1894-95 yıllarında İzmir belediye başkanlığı yaptığı yazmaktadır.[1]
Yahya Hayâtî Paşa aslen Trabzonlu Âlemdarzâde ailesindendi. Kaynakların çoğunda hatalı olarak Rizeli olduğu yazmakta, bazı kaynaklarda ise 7 dil bilen Selanikli sirk cücesi Hayâtî Hassid Paşa (1851 - 27 Nisan 1919) ile karıştırılmaktadır.[2][3] İzmir'e geldiği tarih bilinmeyen Yahya Hayâtî Paşa, 1868 yılında o tarihlerde sadece 20 evden oluşan Bayraklı'ya yerleşti. Yaşar Aksoy'a göre, Bayraklı dağlarını bir Ermeniden satın almıştı. 1864 ve 1873 yılları arasında Yahya Hayâtî Paşa köşkünü yaptırdı ve bölgeyeki arazileri iskana açtı. Sonraki yıllarda Bayraklı'ya içme suyu getirdi. Burdur ve Denizli'de krom, Aydın'da zımpara taşı madenleri işletti. 1879-1880 yılları arasında İzmir belediye başkanlığı yaptı. 1880'de İzmir'de çıkan yangında İngiliz Konsolosluğunun itfaiyecisi ile bir tartışma yaşayan Yahya Hayâtî Paşa, İngiliz konsolosluğunun yaptığı baskılar sonucu belediye başkanlığı görevinden uzaklaştırılır. Bölgenin nakliyat ihtiyacını karşılamak için Hamidiye Vapur Şirketi'ni kurdu.[4] İzmir Körfezi'ndeki vapur seferleri ilk kez bu şirket ile beraber 1884 yılında başladı.[5] Sağlık sorunları nedeniyle görevi bırakacağı 1892 yılına kadar Hamidiye Vapur Şirketi'nin yöneticiliğini yaptı. Bir süre Aydın Vilayeti İdare Meclisi azalığı da yaptı. 1903 yılında ölen Yahya Hayâtî Paşa, Fatih Camii Haziresi'ne defnedildi.[6]
Kişisel hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Yahya Hayâtî Paşa'nın 4 kızı vardı. Üçüncü kızı Mediha Hanım, Yahya Hayâtî Paşa'dan önceki İzmir Belediye başkanı Râgıb Paşa'nın büyük oğlu Faik Bey'le evliydi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Berber, Ferhat (2014). "II. Abdülhamid'e Satılan Bir Çiftliği Hikâyesi ve Düşündürdükleri". dergipark.org.tr. 1 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ "Osmanlı devletinde 7 dil konuşabilen Hayati Paşa, İstanbul 1910". Tarihten Notlar. 1 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ "Osmanlı Sarayı'nda Engelliler ve Dilsiz Dili". ekrembugraekinci.com. 21 Ağustos 2017. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ Berber, Ferhat. "Bayraklı'nın Gelişiminde Yahya Hayati Paşa'nın Etkisi". academia.edu. 1 Mart 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ Serhan Kemal Saygı (2014). "Meclis-i Mebusan'da İzmir Mebusları (1908-1918)" (PDF). apikam.org.tr. 4 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Mart 2025.
- ^ Ferhat Berber. "19. Yüzyıl İzmiri'nde İtibar Ve İktidar: Yahya Hayati Paşa, Saray, Mülki İdare Ve Eşraf" (PDF). core.ac.uk. Erişim tarihi: 1 Mart 2025.