Hacı Mehmet Eşref Paşa

Hacı Mehmet Eşref Paşa 1895-1907 yılları arasında İzmir Belediye Reisliği yapmış bir Osmanlı bürokratıdır.

İzmir'in tanınmış semtlerinden Eşrefpaşa semti onun adını taşımaktadır. II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 25. yıldönümü vesilesiyle Konak Meydanı'nda inşa edilmiş olan ve günümüzde İzmir'in sembolü haline gelmiş İzmir Saat Kulesi onun da katkılarıyla yapılmıştır.^[1] 1820-1894 yılları arasında yaşamış, Trabzon ve Selanik valilikleri yapmış, Namık Kemal'e Namık adını vermiş, kendi divanı bulunan bir şair de olan Aslanpaşazade Eşref Paşa ile karıştırılmamalıdır. Şehit Orgeneral Eşref Bitlis de, yaygın surette, Eşref Paşa olarak anılmaktadır.

Mehmet Eşref Paşa, Suriye Vali Muavini iken Hicaz'a sık sık gittiği için "Hacı" lakabıyla anılıyordu.^[2] 1895'te vekaleten İzmir Belediye Meclisine reis olarak atanan Eşref Paşa, Mart 1896'da (vilayet meclisi üyesi olarak belediyede asli görev sahibi olması geçerli mevzuata aykırı olmasına rağmen) İzmir Valisi Kıbrıslı Mehmet Kâmil Paşa tarafından uyumlu çalışılabileceği düşüncesiyle desteklenerek İzmir Belediye Reisi olmuş ve sağlık nedenleriyle ayrıldığı Mart 1907'ye kadar bu görevde kalmıştır.

Belediye reisliği döneminde kadar şehirde birçok çalışma gerçekleştirmiştir.^[3] Eşref Paşa'nın en önemli girişimi bugün Fevzipaşa Bulvarı olarak anılan geniş caddenin açılışını ancak planlamak oldu. Bu bulvarın açılışı ancak Cumhuriyet döneminde gerçekleşti. Ayrıca, İkiçeşmelik'ten Yağhaneler'e uzanacak şekilde açtırdığı caddeye bir Eşrefpaşa Camii de yaptırmasıyla, adını bugüne taşıyan semtin ismi konulmuştur.^[4]

Eşref Paşa kentin yoksul Müslüman ve Musevilerinin takdirini kazandı. Ancak esnaf üzerindeki baskıları sebebi ile esnaf tarafından sevilmedi çünkü İzmir'de bugün de sorun olan kayıt dışı ekonominin üzerine giden Eşref Paşa yerel yönetime gelir sağlamak için esnaf üzerindeki vergileri artırmıştı.

Bugün belediyeye ait hastaneye adını veren Eşref Paşa sağlık alanında hizmetler gerçekleştirdi. Halen Konak Meydanı'nın özgün hali bozulmamış tek binası olan ve Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi olarak kullanılan Gureba-i Müslimin Hastanesi'ni Eşref Paşa geliştirdi. Ayrıca İzmir'de bir hastane ismini taşımaktadır. İzmir zamanında veba hastalığı sebebi ile çok insan öldü. Bu sebeple şehirde Eşref Paşa tarafından önlemler alındı.

Kaynakça

^ "Unutulmaz belediye başkanı Eşref Paşa". Yeniasir. 24 Temmuz 2022. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.
^ "Eşref Paşa'dan Piriştina'ya.... İzmir'in Efsane Belediye Başkanları - İzmir Dergisi - Yaşasın Dergicilik". izmirdergisi.com. 5 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.
^ A.Ş., ÜNİBEL. "İzmir Büyükşehir Belediyesi". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.
^ GÜMÜŞ, NACİ (1 Eylül 2014). Gün Batmadan. sam yayınları / eren gündoğan. ISBN 978-975-520-307-2.

[1] "Unutulmaz belediye başkanı Eşref Paşa". Yeniasir. 24 Temmuz 2022. 25 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.

[2] "Eşref Paşa'dan Piriştina'ya.... İzmir'in Efsane Belediye Başkanları - İzmir Dergisi - Yaşasın Dergicilik". izmirdergisi.com. 5 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.

[3] A.Ş., ÜNİBEL. "İzmir Büyükşehir Belediyesi". İzmir Büyükşehir Belediyesi. 5 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2025.

[4] GÜMÜŞ, NACİ (1 Eylül 2014). Gün Batmadan. sam yayınları / eren gündoğan. ISBN 978-975-520-307-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d İzmir belediye başkanları
Osmanlı dönemi (şehreminiler) (1868-1919)	Yenişehirlizade Ahmet Efendi Evliyazade Hacı Mehmet Efendi Helvacızade Emin Bey Evliyazade Hacı Mehmet Efendi Ragıp Paşa Yahya Hayâtî Paşa Hacı Mehmet Eşref Paşa (1895-1907) Tevfik Paşa (1908) Ali Nazmi Bey (1908-1910) Ethem Taşlıoğlu (1911-1912) Evliyazade Refik Bey (1913-1918)
Yunan İşgali (1919-1922)	Hacı Hasan Bey (1919-1922)
Valiler (1923-1960)	Şükrü Kaya (1922-1924) Muammer Uşaklıgil (1924) Hüseyin Aziz Akyürek (1924-1925) Ahmet Hulusi Alataş (1928-1930) Sezai Söker (1930-1931) Behçet Uz (1931-1940) Reşat Leblebicioğlu (1941-1949) Hulusi Selek (1950) Rauf Onursal (1950-1954) Selahattin Akçiçek (1954-1955) Enver Dündar Başar (1955-1957) Faruk Tunca (1957-1960)
Askerî dönem (1960-1963)	Sefa Poyraz (1960) Burhanettin Uluç (1960-1961) Enver Saatçigil (1962-1963) Rebii Başol (1963)
Belediye başkanları (1963-1980)	Osman Kibar (1963-1973) İhsan Alyanak (1973-1980)
Askerî dönem (1980-1984)	Cahit Günay (1980-1983) Ceyhan Demir (1983-1984)
Büyükşehir belediye başkanları (1984-günümüz)	Burhan Özfatura (1984-1989) Yüksel Çakmur (1989-1994) Burhan Özfatura (1994-1999) Ahmet Piriştina (1999-2004) Aziz Kocaoğlu (2004-2019) Tunç Soyer (2019-2024) Cemil Tugay (2024-günümüz)