Dünyanın Harikaları

Hollandalı bir sanatçı Maarten van Heemskerck tarafından yapılan Antik Dünyanın Yedi Harikası (soldan sağa, yukarıdan aşağıya): Giza Piramidi, Babil'in Asma Bahçeleri, Efes'teki Artemis Tapınağı, Olympia'daki Zeus Heykeli, Halikarnas Mozolesi (Mausolos Mozolesi olarak da bilinir), Rodos Heykeli ve İskenderiye Feneri.

Dünyanın Harikaları, listeleri antik çağlardan günümüze dünyanın en muhteşem doğal ve yapay güzellikler derlenerek oluşturulmuştur.

Antik Dünyanın Yedi Harikası klasik antik dünyanın bilinen ilk ve en dikkat çekici örneğini oluşturmaktadır. Bu liste, sadece Akdeniz çevresinde yer alan eserler arasından derlenmiştir. Yedi sayısı, o dönemde bilinen beş gezegen, güneş ve ayın toplamı olduğu için Yunanlar tarafından bereketi ve mükemmeliyeti ifade etmekteydi. Bu nedenle benzer listeler hep yedi sayısı baz alınarak oluşturulmaktaydı.^[1]

Antik Dünyanın Yedi Harikası

Victoria Şelalesi kapladığı alan bakımından dünyadaki en büyük şelale

Tarihçi Herodotus (MÖ 484 – MÖ 425) ve bilgin Kireneli Callimachus (MÖ 305 – MÖ 240) İskenderiye Müzesinde, erken dünyanın yedi harikası listelerini hazırlamışlardır. Diğer belgelerdeki referanslar dışında bu listeler günümüze ulaşmamıştır.

Klasik Dünyanın Yedi Harikası:

Antik Dünyanın Yedi Harikasından günümüze sadece Giza Piramitleri gelebilmiştir.

Diğer Çağlara Ait Listeler

19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında bazı yazarlar Orta Dünyanın Yedi Harikası, Orta Dünyanın Harikaları, Orta Çağ'ın Mimari Harikaları vb. şekilde adlandırdıkları bazı listeler hazırlamıştır. Ancak bu listelerin Orta Çağ'ı baz alarak hazırlanmış olması olası değildir. Çünkü Orta Çağ kelimesi, Aydınlanma Çağı'na kadar kullanılmıyordu ve Orta Çağ dönemi, 16. yüzyılın sonlarına kadar popüler değildi. Brewer'in Masal ve Deyiş Sözlüğü'nde bu listelerden sonraki listeler olarak bahsedilir^[2] ve listelerin Orta Çağ'dan sonra oluşturulduğu sonucuna ulaşılır.

Bu listelerdeki eserlerde bazıları Orta Çağ'dan çok önce inşa edilmiştir.^[3]^[4]

Listelerde genellikle bulunan eserler:^[2]^[3]^[5]^[6]

Bazı listelere aşağıdaki eserler de dâhil edilir:

Güncel Listeler

Klasik listeleme geleneğinin ardından modern insanlar ve kuruluşlar kendi harika antik ve modern eserlerinin oluştuğu listeler hazırlamışlardır. Bu listelerin en önemlilerinden bazıları aşağıda listelenmiştir.

Amerikan İnşaat Mühendisleri Derneği

1994 yılında Amerikan İnşaat Mühendisleri Derneği, "20. yüzyılın en büyük mimari başarıları" sloganı ile Modern Dünyanın Yedi Harkası listesini hazırladı:^[11]

Harika	Başlama tarihi	Bitiş tarihi	Yer	Önemi
Manş Tüneli	1 Aralık 1987	6 Mayıs 1994	Dover Boğazı, Fransa ve İngiltere arasında
CN Kulesi	6 Şubat 1973	26 Haziran 1976	Toronto, Ontario, Kanada	Dünyanın en uzun müstakil yapısı (1976–2007).
Empire State Binası	22 Ocak 1930	1 Mayıs 1931	New York, NY, A.B.D.	Dünyanın en uzun yapısı (1931–1967). 100+ katlı ilk yapı.
Golden Gate Köprüsü	5 Ocak 1933	27 Mayıs 1937	Golden Gate Boğazı, San Francisco'nun kuzeyi, Kaliforniya, A.B.D.
Itaipu Barajı	Ocak 1970	5 Mayıs 1984	Paraná Nehri, Brezilya ile Paraguay arasında
Delta Projesi/ Zuiderzee Projesi	1920	10 Mayıs 1997	Hollanda
Panama Kanalı	1 Ocak 1880	7 Ocak 1914	Panama Kıstağı

New7Wonders Vakfı

2001 yılında İsviçreli bir şirket olan New7Wonders Vakfı, 200 eser arasında bir seçim yapmak için bir girişim başlattı.^[12] Yirmi bir finalist, 1 Ocak 2006 tarihinde açıklandı.^[13] Mısırlılar, Antik Dünyanın Yedi Harikasından ayakta kalan tek eserleri Giza Piramitleri'nin, Sidney Opera Binası, Özgürlük Heykeli ve diğer eserlerle yarışmak zorunda kalmasından dolayı hiç hoşnut değildi ve bu projeyi saçma buluyordu. Buna karşılık, Giza Piramitleri Onur Ödülü ile ödüllendirildi.^[14] Sonuçlar Portekiz, Lizbon'da, 7 Temmuz 2007 tarihinde açıklandı.^[15]

Harika	İnşa Tarihi	Yer
Çin Seddi	MÖ 7. yüzyıl^[16]	Çin
Petra	~MÖ 100	Ürdün
Kurtarıcı İsa Heykeli	Açılışı: 12 Ekim 1931	Brezilya
Machu Picchu	~MS 1450	Peru
Chichen Itza	~MS 600	Meksika
Colosseum	Tamamlanış: MS 80	İtalya
Tac Mahal	Tamamlanış: ~MS 1648	Hindistan
Giza Piramitleri (Onur Ödülü)	Tamamlanış: ~MÖ 2560	Mısır

USA Today'in Yeni Yedi Harikası

2006 yılının Kasım ayında, Amerikan ulusal gazetesi USA Today ve Amerikan TV şov programı Good Morning America 6 jüri tarafından seçilmiş yeni bir liste yayınladı.^[17] Good Morning America her gün bir harika olmak üzere bir haftada bütün harikaları açıklamış oldu. Sekizinci bir harika 24 Kasım 2006 tarihinde kullanıcılardan gelen geri bildirimler doğrultusunda seçildi.^[18]

Dünyanın Yedi Doğal Harikası

Diğer harika listelerine benzer şekilde, dünyanın yedi doğal harikası hakkında da görüş birliği yoktur ve listenin nasıl olması gerektiği hakkın büyük tarışmalar meydana gelmiştir. Birçok mevcut listeden birisi de CNN tarafından derlenmiştir:^[19]

Doğanın Yedi Yeni Harikası

Doğanın Yedi Yeni Harikası (2007–11), Dünyanın Yeni Yedi Harikası'nı da düzenleyen vakıf tarafından, dünyanın çevresinden büyük bir katılımın sağlanacağı bir anket yolu ile seçilmiştir.

Sualtı Dünyasının Yedi Harikası

Sualtı Dünyasının Yedi Harikası, okyanusların korunması ve araştırılması amacı ile kâr amacı güdülmeden kurulmuş olan CEDAM tarafından hazırlanmış bir listedir.

1989 yılında CEDAM, aralarında Dr. Eugenie Clark'ın da bulunduğu bir grup bilim insanı ile birlikte, su altı alanların da korunmaya değer yerler olduğunu gösteren bir panel düzenlediler. Sonuçlar, Lloyd Bridges tarafından Washington DC'de yer alan National Aquarium'da açıklandı.^[20]

Endüstriyel Dünyanın Yedi Harikası

İngiliz Yazar Deborah Cadbury, 19. ve 20. yüzyılların sanayisinin yedi büyük kahramanlık hikâyesini anlatan kitabı Endüstriyel Dünyanın Yedi Harikası'nı yazdı.^[21] 2003 yılında BBC, yapımcılığını Cadbury'nin üstlendiği yedi bölümden oluşan bir yarı-belgesel serisi hazırladı. Her bir bölüm, aşağıdaki ayrı ayrı harikaları anlatmaktaydı:^[22]

Güneş Sistemi'nin Yedi Harikası

Astronomy adlı derginin 1999 yılındaki bir baskısında Güneş Sistemi'nin Yedi Harikası listelenmiştir. Bu liste, daha sonra bir video olarak da piyasaya sunulmuştur.^[23]

Kaynakça

^ Anon. (1993). The Oxford Illustrated Encyclopedia (First bas.). Oxford: Oxford University.
^ ^a ^b I H Evans (reviser), Brewer's Dictionary of Phrase and Fable (Centenary edition Fourth impression (corrected); London: Cassell, 1975), page 1163
^ ^a ^b Hereward Carrington (1880–1958). The Seven Wonders of the World: ancient, medieval and modern", reprinted in the Carington Collection (2003). ISBN 0-7661-4378-3.
^ The Carrington Collection. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.
^ Edward Latham. A Dictionary of Names, Nicknames and Surnames, of Persons, Places and Things (1904), dm2PkC&pg=PA280&lpg=PA280&dq=%22seven+wonders+of+the+middle+ages%22 page 280 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ Francis Trevelyan Miller, Woodrow Wilson, William Howard Taft, Theodore Roosevelt. America, the Land We Love (1915), page 201 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ Palpa, as You Like it, page 67 19 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
^ The Complete Idiot's Guide to the Crusades (2001, page 153))
^ The Rough Guide To England (1994, page 596))
^ The Catholic Encyclopedia, v.16 (1913), page 74 14 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "American Society of Civil Engineers Seven Wonders". Asce.org. 19 Temmuz 2010. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2010.
^ "The multimedia campaign to choose the New 7 Wonders of the World is in its final stage". New7Wonders. 3 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015.
^ "New 7 Wonders of the World Campaign announced 21 finalist candidates". New7Wonders. 7 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015.
^ "Egypt Angered at New Wonders Idea". Home.bellsouth.net. 1 Ocak 1985. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Reuters via ABC News Australia "Opera House snubbed as new Wonders unveiled" 7 July 2007". Australia: ABC. 8 Temmuz 2007. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.
^ "Great Wall of China". Encyclopædia Britannica. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015.
^ "New Seven Wonders panel". USA Today. 27 Ekim 2006. 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.
^ Clark, Jayne (22 Aralık 2006). "The world's 8th wonder: Readers pick the Grand Canyon". USA Today. 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2013.
^ "CNN Natural Wonders". CNN. 11 Kasım 1997. 21 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.
^ "Underwater Wonders of the World". Wonderclub. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2010.
^ Manjit Kumar (7 Kasım 2003). "Review: Seven Wonders of the Industrial World by Deborah Cadbury". the Guardian. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015.
^ Deborah Cadbury (17 Şubat 2011). "British History in depth: Seven Wonders of the Industrial World". 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2015.
^ "Seven Wonders of the Solar System Video:". Aaa.org. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014.

Notlar ve Kaynaklar

Ash, Russell, "Great Wonders of the World". Dorling Kindersley. 2000. ISBN 978-0-7513-2886-8
Cox, Reg, and Neil Morris, "The Seven Wonders of the Modern World". Chelsea House Publications: Library. October 2000. ISBN 0-7910-6048-9
Cox, Reg, Neil Morris, and James Field, "The Seven Wonders of the Medieval World". Chelsea House Publications: Library. October 2000. ISBN 0-7910-6047-0
D'Epiro, Peter, and Mary Desmond Pinkowish, "What Are the Seven Wonders of the World? and 100 Other Great Cultural Lists". Anchor. December 1, 1998. ISBN 0-385-49062-3
Morris, Neil, "The Seven Wonders of the Natural World". Chrysalis Books. December 30, 2002. ISBN 1-84138-495-X

[Anon-1] Anon. (1993). The Oxford Illustrated Encyclopedia (First bas.). Oxford: Oxford University.

[brewers-2] I H Evans (reviser), Brewer's Dictionary of Phrase and Fable (Centenary edition Fourth impression (corrected); London: Cassell, 1975), page 1163

[carrington-3] Hereward Carrington (1880–1958). The Seven Wonders of the World: ancient, medieval and modern", reprinted in the Carington Collection (2003). ISBN 0-7661-4378-3.

[4] The Carrington Collection. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014.

[latham-5] Edward Latham. A Dictionary of Names, Nicknames and Surnames, of Persons, Places and Things (1904), dm2PkC&pg=PA280&lpg=PA280&dq=%22seven+wonders+of+the+middle+ages%22 page 280 29 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[miller-6] Francis Trevelyan Miller, Woodrow Wilson, William Howard Taft, Theodore Roosevelt. America, the Land We Love (1915), page 201 2 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[7] Palpa, as You Like it, page 67 19 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)

[8] The Complete Idiot's Guide to the Crusades (2001, page 153))

[9] The Rough Guide To England (1994, page 596))

[10] The Catholic Encyclopedia, v.16 (1913), page 74 14 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[11] "American Society of Civil Engineers Seven Wonders". Asce.org. 19 Temmuz 2010. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2010.

[New7Wonders101-12] "The multimedia campaign to choose the New 7 Wonders of the World is in its final stage". New7Wonders. 3 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015.

[New7Wonders202-13] "New 7 Wonders of the World Campaign announced 21 finalist candidates". New7Wonders. 7 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2015.

[14] "Egypt Angered at New Wonders Idea". Home.bellsouth.net. 1 Ocak 1985. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[15] "Reuters via ABC News Australia "Opera House snubbed as new Wonders unveiled" 7 July 2007". Australia: ABC. 8 Temmuz 2007. 29 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.

[Brit-16] "Great Wall of China". Encyclopædia Britannica. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015.

[17] "New Seven Wonders panel". USA Today. 27 Ekim 2006. 15 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.

[18] Clark, Jayne (22 Aralık 2006). "The world's 8th wonder: Readers pick the Grand Canyon". USA Today. 19 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2013.

[19] "CNN Natural Wonders". CNN. 11 Kasım 1997. 21 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2010.

[20] "Underwater Wonders of the World". Wonderclub. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2010.

[21] Manjit Kumar (7 Kasım 2003). "Review: Seven Wonders of the Industrial World by Deborah Cadbury". the Guardian. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015.

[22] Deborah Cadbury (17 Şubat 2011). "British History in depth: Seven Wonders of the Industrial World". 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2015.

[23] "Seven Wonders of the Solar System Video:". Aaa.org. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]