Yehud Medinata
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Yehud Medinata,[5][6][7][8][9] Ahameniş İmparatorluğu'na bağlı özerk bir eyaletti. Yahudiye bölgesinde yer alan bu topraklar, belirgin şekilde Yahudi kimliği taşıyordu ve İsrail Başrahibi, hem dini hem de siyasi açıdan merkezi bir lider konumuna yükselmişti.[10] Bu eyalet, Pers İmparatorluğu'nun Büyük İskender tarafından fethedilmesinin ardından ortaya çıkan Helenistik imparatorluklara katılmadan önce yaklaşık iki yüzyıl boyunca varlığını sürdürmüştür.
MÖ 539 yılında Perslerin Babil'i fethinin ardından, Ahameniş İmparatorluğu, Babil'in Yehud eyaletini bünyesine katmak üzere kendi Yehud eyaletini kurdu. Bu Babil eyaleti ise daha önce, MÖ 587'de Yeni Babil İmparatorluğu'nun Kudüs'ü fethetmesi ile Yehuda Krallığı'nın yerine oluşturulmuştu. Bu dönemde, Pers kralı II. Kiros, Tanah'da geçen ve Kiros Fermanı olarak bilinen bir bildiriyi yayımladı. Bu ferman, Babil Sürgünü'nü resmen sona erdirmiş ve Siyon'a dönüş sürecini başlatmıştır. Yeni kurulan eyalette, yurtlarına dönen Yahudiler ulusal kimliklerini yeniden canlandırmaya ve Kudüs Tapınağı'nı yeniden inşa etmeye başlamışlardır.[10]
Eyalet, Eber-Nari bölgesinin bir parçasını oluşturuyordu ve güneyde Idumaea (artık Ahameniş Arabistanı'nın bir parçası) ile sınır komşusuydu. Bu sınır, iki satraplığın kesişim noktasında yer alıyordu. Şefela'dan (batıda) Lut Gölü'ne (doğuda) uzanan toprakları kapsayan eyalet, Filistin'deki birkaç Pers eyaletinden biriydi. Bu eyaletler arasında Moav, Ammon, Gilad, Samarya, Aşdod ve İdumea/Arabistan gibi bölgeler de yer almaktaydı.[11] Yehud eyaletinin toplam nüfusunun, yıkılmış İsrail Krallığı'na kıyasla önemli ölçüde daha az olduğu tahmin edilmektedir. “Yêhūd Mêdīnāta” adı, köken itibarıyla Aramice olup, Yehuda Krallığı'nın Babil tarafından yıkılmasından sonra kullanılmaya başlanmıştır.[5]
Yahudi tarihinde, Pers dönemi İkinci Tapınak dönemi'nin başlangıcını temsil eder. İlk göçmen kafilesine liderlik eden Vali Zerubbabel, İkinci Tapınak'ın temellerini atmıştır. Ardından Ezra ve Nehemya gibi diğer Yahudi önderler bölgeye dönmüş ve Yahudi toplumsal yaşamını yeniden inşa etme çabaları, adlarını taşıyan kutsal kitaplarda ayrıntılı şekilde anlatılmıştır. Bu dönemin bir diğer önemli gelişmesi de, Tevrat'ın resmen derlenip kutsal metin olarak kabul edilmesidir. Geleneksel olarak bu süreç Ezra'ya atfedilir ve bu olay, Yahudi kimliğinin şekillenmesinde belirleyici bir rol oynamıştır.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ O'Brien, Patrick Karl (2002). Atlas of World History (İngilizce). Oxford University Press. ss. 42-43. ISBN 978-0-19-521921-0.
- ^ Philip's Atlas of World History. 1999. 17 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2025.
- ^ Davidson, Peter (2018). Atlas of Empires: The World's Great Powers from Ancient Times to Today (İngilizce). i5 Publishing LLC. ISBN 978-1-62008-288-1.
- ^ Barraclough, Geoffrey (1989). The Times Atlas of World History (İngilizce). Times Books. s. 79. ISBN 978-0-7230-0304-5.
- ^ a b Crotty, Robert Brian (2017). The Christian Survivor: How Roman Christianity Defeated Its Early Competitors. Springer. s. 25 f.n. 4. ISBN 978-981-10-3214-1. Erişim tarihi: 28 Eylül 2020.
Babilliler, İbranice “[Yehuda]” adını Aramiceye Yehud Medinata (“Yehuda eyaleti”) ya da kısaca Yehud olarak çevirdiler ve burayı yeni bir Babil eyaleti haline getirdiler. Bu idari yapı daha sonra Persler tarafından devralındı. Yunanlar döneminde Yehud, Judaea olarak çevrildi ve bu ad Roma İmparatorluğu tarafından da benimsendi. MS 135’teki Yahudi isyanının ardından, Romalılar bölgenin adını Syria Palaestina ya da kısaca Filistin olarak değiştirdiler. Bu toprak adlarıyla tanımlanan bölgelerin sınırları, farklı dönemlerde kısmen değişiklik göstermiştir.
- ^ Spolsky, Bernard (2014). The Languages of the Jews: A Sociolinguistic History. Cambridge University Press. s. 39. ISBN 978-1-107-05544-5. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
- ^ Gooder, Paula (2013). The Bible: A Beginner's Guide. Beginner's Guides. Oneworld Publications. s. 27. ISBN 978-1-78074-239-7. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
- ^ "medinah". Bible Hub: Search, Read, Study the Bible in Many Languages. 23 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
- ^ Philologos (21 Mart 2003). "The Jews of Old-Time Medina". Forward. The Forward Association. 17 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2020.
...Ester Kitabı'nda,...İbranice metnin açılış ayeti bize Kral Ahasuerus'un Hindistan’dan Habeşistan’a kadar uzanan 127 medina üzerinde hüküm sürdüğünü bildirir. Bu ifade, Targum’da — yani Tevrat’ın Aramiceye yapılmış kanonik Yahudi çevirisinde — medinata ('şehirler') olarak değil, pilkhin ('eyaletler') olarak çevrilmiştir.
- ^ a b Goodman, Martin (1987). The Ruling Class of Judaea: The Origins of the Jewish Revolt against Rome, A.D. 66–70. Cambridge: Cambridge University Press. s. 29. doi:10.1017/cbo9780511552656. ISBN 978-0-521-44782-9. 14 Eylül 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2025.
Bağımsız Yahudi devleti Yehuda, MÖ 586 yılında Babil ordularının Kudüs’ü yıkmasıyla sona erdi. Nüfusun büyük bir bölümü Mezopotamya’ya sürgün edildi. ... Ancak Babil de MÖ 539 yılında, enerjik Pers kralı Büyük Kiros tarafından fethedildi ve onun ile haleflerinin himayesi altında, Yahudiler Yehuda topraklarında ulusal yaşamlarını yeniden canlandırmaya başladılar. Kudüs Tapınağı yavaş yavaş yeniden inşa edildi ve zamanla Başrahip, Perslerin egemenlik tanıdığı ulusal lider olarak kabul edildi. Bu küçük Pers eyaleti, belirgin biçimde Yahudi kimliği taşıyan bir bölgeydi. Pers kralının yerel temsilcilerinin, bazı durumlarda Yahudi kökenli olduğu bilinmektedir; bu kişiler, her zaman dostane olmasa da, komşu Samiriye eyaletinin valisiyle yakın ilişkiler sürdürmüşlerdir. Pers dönemi sonlarına gelindiğinde, Kudüs, küçük ve ekonomik açıdan geri kalmış ama köklü bir Yahudi topluluğunun merkezi haline gelmişti. Bu topluluk, özellikle dini konularda geniş bir özerklik kazanmış, Tapınak ve Başrahip etrafında birleşmişti.
- ^ Klingbeil, Gerald A. (2016). When Not to "Tie the Knot": A Study of Exogamous Marriage in Ezra–Nehemiah Against the Backdrop of Biblical Legal Tradition (İngilizce). Berrien Springs, Michigan, United States: Andrews University. ss. 156-158. 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2025.
Pers Dönemi Yehud’u hakkındaki güncel görüşler, bölgenin etnik açıdan çok katmanlı bir nüfusa sahip olduğunu, arkeolojik verilerin daha iyi anlaşıldığını ve Yehud gibi küçük bir eyaletin Filistin’deki diğer Pers eyaletleriyle — Moav, Ammon, Gilad, Samiriye, Aşdod, İdumea gibi — etkileşim içinde olduğunu kabul etmektedir. Bu eyaletlerin tamamı, Pers İmparatorluğu’nun beşinci satraplığı olan Ebir-Nāri’nin parçasıydı. Bu döneme artan ilgi yalnızca madde kültürüne (yani Pers dönemi Filistini’nin arkeolojisine) yönelik daha dikkatli ve ayrıntılı analizlerden değil, aynı zamanda modern bilim insanlarının büyük çoğunluğunun bu dönemi yaratıcı edebi faaliyetlerin merkezi olarak görmesinden kaynaklanmaktadır. Çünkü İbranice Kutsal Kitap’ın (Tanah) pek çok kitabının bu dönemde derlendiği ya da kaleme alındığı düşünülmektedir. Bu da dönemin daha yakından incelenmesini gerekli kılmaktadır.
- ^ Faust, Avraham; Katz, Hayah, (Ed.) (2019). "9. התקופה הפרסית". מבוא לארכיאולוגיה של ארץ-ישראל: משלהי תקופת האבן ועד כיבושי אלכסנדר [İsrail Topraklarının Arkeolojisi: Neolitik Dönemden Büyük İskender'e Kadar] (İbranice). II. למדא: ספרי האוניברסיטה הפתוחה. ss. 329-331. ISBN 978-965-06-1603-8.
Ahameniş İmparatorluğu vilayetleri | ||
|---|---|---|
|  | |
Bakınız Ahameniş İmparatorluğu'nun vergi bölgeleri (Herodot'a göre) | ||
