Zaruhi Bahri
Zaruhi Şahbaz Bahri | |
|---|---|
Զարուհի Շահբազ Պահրի | |
 | |
| Doğum | 31 Mayıs 1880 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 13 Mayıs 1958 (77 yaşında) Boulogne-Billancourt, Paris, Fransa |
| Defin yeri | Père Lachaise |
| Milliyet | Ermeni |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu |
| Tanınma nedeni | yazar, sosyal görevli ve topluluk aktivisti |
| Evlilik | Hagop Bahri |
| Çocuk(lar) | Krikor, Zhirayr, Anahid ve Noyemi |
| Akraba(lar) | Parseğ Şahbaz (erkek kardeşi) |
Zaruhi Şahbaz Bahri (Ermenice: Զարուհի Շահբազ Պահրի; 31 Mayıs 1880 - 13 Mayıs 1958), önde gelen bir Ermeni yazar, sosyal hizmet uzmanı ve toplum aktivistiydi. 1913'te Konstantinopolis Ermeni Kızılhaçı'nın kurucu üyelerinden biriydi. Ermeni Kırımı'nın ardından, kendisi de birkaç aile üyesini kaybeden Bahri, kurtulanların yardım çabalarına destek olmak için Osmanlı İmparatorluğu'nda kaldı. Sonrasında ise önce Romanya'ya ve nihayetinde 1928'de hayatının geri kalanında yaşadığı Fransa'ya kaçtı. Fransa'dayken altı roman yazdı ve yerel Ermeni cemaatiyle ilişkiler kurmaya devam etti.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Zaruhi Şahbaz Bahri, 31 Mayıs 1880'de Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da Ermeni kökenli bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1][2] 1909 Adana katliamından sonra yerel Ermeni cemaatinde aktif almaya başladı. Ayrıca Ermeni yetimlere dikiş dikmeyi ve nakış işlemeyi öğretti.[2] 1912-13 Balkan Savaşları sırasında, Osmanlı ordusuna hizmet eden etnik Ermenilere yardım ve destek sağlanmasında etkili oldu.[3]
Ermeni Kırımı sırasında Bahri, erkek ve kız kardeşi de dahil olmak üzere birçok aile üyesini kaybetti. Ablası Adrine Amasya'dan sürüldü ve ailesi ile birlikte kayboldu.[2] İstanbul'daki Ermeni entelektüel topluluğunun önde gelen bir üyesi ve Ermeni Devrimci Federasyonu üyesi olan erkek kardeşi Parseğ Şahbaz, 24 Nisan 1915'te Ermeni aydınlarının tehciri kapsamında tehcir edildi ve sonunda suikaste kurban gitti.[3][4]
Saldırılardan sonra Bahri, İstanbul'da kalarak, tehcirden sonra birçok Ermeni'nin başkente sığınması nedeniyle hayatta kalanların yardım çabalarına destek olmaya devam etti. Bahri sonunda 1918'de Ermeni Kızılhaçı'nın Şişli şubesinin başına geçti. Bu süre zarfında Ermeni Kadınlar Derneği'ne (AWA) üye oldu ve Hay Gin adlı Ermeni Kadın Dergisi'ne katkıda bulundu. İstanbul Ermeni Patriği'nin isteği üzerine, soykırımdan hayatta kalan çocukların Ermeni mi yoksa Türk mü olduğunu belirlemek için kurulan Tarafsız Ev'in (Chezok Dun) yöneticisi oldu. Örgütle ilişkisi nedeniyle, Türk yetkililer onun "Türk çocuklarını Ermenileştirdiğinden" şüpheleniyordu. Sonuç olarak, Bahri, kocası ve dört çocuğu, gerilim yatıştığında kolayca İstanbul'a dönebileceklerine inandıkları Romanya'ya kaçtılar. Ancak ülkeye tekrar girişleri reddedildi ve mal varlıklarına el konuldu. Bahri ve ailesi daha sonra Fransa'ya taşındı. Eşi Hagop Bahri, İstanbul'da tanınmış bir avukattı ama Paris'te iş bulamadı. Zorlaşan mali durumları nedeniyle Zaruhi Bahri terzi olarak çalışmaya başladı ve sonunda Hay Gin'e makale göndermeyi bıraktı. Ancak kendi başına yazmaya devam etti ve anıları da dahil olmak üzere birçok eser yayınlamayı başardı.[3][4]
1945 ile 1952 yılları arasında Raincy'deki Ermeni okulu Tebrotzassere'nin yönetim kurulu başkanlığını yaptı.[5]
13 Mayıs 1958'de Paris bölgesinin semtlerinden Boulogne-Billancourt'da[6] öldü ve Père Lachaise Mezarlığı'na gömüldü. 1987 yılında çocukları onun isteği doğrultusunda küllerini Ermenistan'a götürerek Ermeni Apostolik Kilisesi Ana Kilisesi olan Etchmiadzin Katedrali'nin arazisine gömdüler.[3]
Çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Parantsem: Jampanerun Yergaynkin (Paris: Der Hagopian, 1946)
- Dakre: Vospori Aperun Vra 1875-1877 (Paris: Der Hagopian, 1941)
- Dayyan Kevork Bey gam Badriarkarani Poghotsin Pnagichnere: Vospori Aperun Vra 1895-1898 (Paris: Le Solei, 1952)
- Muygerun Dağ (Beyrut: Madensashar “Ayk,” 1956)
- Louisette ou Osmose (Aysor'da tefrika edildi: 1952)
- Ambrob (Azad Khosk'ta tefrika edildi, Paris: 1940)
- Bahri ayrıca oğlu Gerard Bahri'nin yazdığı Vahan Maleziani Gyankn u Kordse: Hushamadyan Ir Utsunamyagin Artiv (1871-1951) (Paris: Le Solei, 1951) adlı kitabın editörlüğünü ve tanıtımını yaptı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Krikor Beledian, Cinquante ans de littérature arménienne en France : Du même à l'autre, CNRS Éditions, 2001, s.487 (ISBN 978-2-271-05929-1)
- ^ a b c (ing) Lerna Ekmekcioglu, Recovering Armenia : The Limits of Belonging in Post-Genocide Turkey, Stanford University Press, 2016, s. 240 (ISBN 9780804796101, çevrimiçi oku 20 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Arşiv 28 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ a b c d "A View from the Bosphorus: Zaruhi Bahri's Take on the First Republic of Armenia and Its Sovietization". Armenian National Committee of America. 25 Mayıs 2018. 31 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Recovering Armenia : the limits of belonging in post-genocide Turkey. Stanford, California. 2016. ISBN 0804797196. 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
- ^ "École Tebrotzassère - Administration". la page Wikipedia de l’école Tebrotzassère. fr.wikipedia. 3 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Visionneuse - Archives de Paris". archives.paris.fr. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2023.
