Zaven Biberyan

Zaven Biberyan (1921; İstanbul - 4 Ekim 1984), Ermeni asıllı Türk sosyalist yazar.^[1]

Eğitimi

İlk eğitimini Kadıköy Aramyan-Uncuyan ve Dibar Gırtaran (Sultanyan) Ermeni ilkokullarında alan Biberyan, sırasıyla Saint Joseph Lisesi ve İstanbul Ticari İlimler Akademisi'nde eğitim gördü.^[2]

Hayatı

1921 yılında Çengelköy'de dünyaya gelen Ermeni yazar gençlik yıllarında Ermenice yayın yapan Jamanak , Nor Lur ve Nor Our birçok gazetede yazılar yazdı, yöneticiliğini yaptı. 1946'da Nor Lur adlı gazetedeki Al Gı Pave... (Artık Yeter) başlıklı yazısından dolayı hapis yattı. Bu yazısı Ermeniler aleyhinde tutuma ve Ermeni karşıtı yayınlara karşı yazılmıştı.^{[kaynak belirtilmeli]} Daha sonra bulunduğu işlerden de sosyalist düşüncelerinden ötürü baskılar görerek^{[kaynak belirtilmeli]} ayrılmak zorunda kalan Biberyan, 1949'da Beyrut'a yerleşti. Orada da gazeteciliğe devam etti ve Ermenice yayın yapan Zartonk ve Ararad 'ın yazı işlerinde görev aldı.^[2]

Siyasi durumun iyileşmesi üzerine 1953 yılında İstanbul'a dönerek, Osmanlı Bankası ve Meydan Larousse: Büyük Lugat ve Ansiklopedi 'nin redaksiyon kurulunda görev aldı. 1964 yılında yayın hayatında başlayan dergisi Mon Tar'da siyasi sıkıntılar nedeniyle kısa ömürlü oldu. Yazarın sosyalist düşünce yapısı hayatı boyunca tepki görmesine neden olmuştur. 1965 Genel Seçimi'nde TİP'ten milletvekili adayı oldu, seçilemedi. 1968 yılında ise TİP'ten İstanbul Belediye Meclis üyesi seçildi ve başkan yardımcılığı yaptı.^[2] Seda Hıdıryan ile evlilik yapmış ve bu ilişkiden bir kız çocuğu dünyaya gelmiştir.

Zaven Biberyan, 4 Ekim 1984'te öldü ve Şişli Ermeni Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Yazar, Varlık Vergisi mağdurlarındandır. Ayrıca askerliğini "Nafıa Askeri" olarak yapmıştır. O dönemde, yani 1940'lı yıllarda pek çok Türkiyeli gayrimüslimle beraber çok sıkıntı çekmiştir.^{[kaynak belirtilmeli]} Varlık Vergisi'ne dair yaşanan sıkıntıları, eserleri arasında başyapıtı olarak da nitelendirilen Mırçünneru Verçaluysı (Karıncaların Günbatımı) romanında ele almıştır. Bu eseri ilk kez 1970 yılında Jamanak gazetesinde tefrika halinde Ermenice yayımlanmış, 1984 yılında ise kitap haline getirilmiştir. Türkçede ilk baskısı ise 1998 yılında Aras Yayıncılık tarafından, Babam Aşkale'ye Gitmedi adıyla yapılmıştır. Bu baskıda kitabın orijinal başlığı yerine Babam Aşkale'ye Gitmedi başlığının tercih edilmesi, Varlık Vergisi tartışmaları ekseninde daha geniş bir kitlenin dikkatini çekebilmek içindir. Ancak geçen süre içinde Biberyan bir yazar olarak bilinir olduğunda, kitabın Türkçe beşinci baskısından itibaren özgün başlığı iade edilmiştir.^[3] Bu esere yazarın ölümünün ardından Eliz Kavukçuyan Ödülü verilmiştir.

Eserleri

Lıgırdadzı (Yalnızlar) - 1959
Dzovı (Deniz) - 1961
Angudi Siraharnerı (Meteliksiz Aşıklar) - 1962
Mırçünneru Verçaluysı (Karıncaların Günbatımı) - 1984, 2007
Car vivre, c'était se battre et faire l'amour (Çünkü Yaşamak Mücadele Etmekti)
Anhun yergink açkeru meç (Gözlerdeki Sonsuz Gökyüzü)
Mahkûmların Şafağı: Özyaşamöyküsü

Çevirileri

Fransızcadan Türkçeye: Ana (Gorki), Sanayi Kralı (Upton Sinclair), Ay Vadisi (Jack London), Cinayet Şirketi (Jack London), Köylüler (Balzac)
Ermeniceden Türkçeye: Balkan Harbi Tarihi (Aram Andonyan)

Kaynakça

^ Zaven Biberyan (2007). Mrcunnerou Verchaluysi (The Dusk of the Ants) (Ermenice). İstanbul: Aras. ISBN 9789757265917.
^ ^a ^b ^c "Zaven Biberyan". Karıncaların Günbatımı (6 bas.). Aras Yayıncılık. 2023. s. 7-9. ISBN 9786052100066.
^ "Karıncaların Günbatımı'nın Yayımlanma Macerası". Karıncaların Günbatımı (6 bas.). Aras Yayıncılık. 2023. s. 12. ISBN 9786052100066.

Dış bağlantılar

Aras Yayıncılık resmî sitesinde Zaven Biberyan

[Zaven_Biberyan-1] Zaven Biberyan (2007). Mrcunnerou Verchaluysi (The Dusk of the Ants) (Ermenice). İstanbul: Aras. ISBN 9789757265917.

[:0-2] "Zaven Biberyan". Karıncaların Günbatımı (6 bas.). Aras Yayıncılık. 2023. s. 7-9. ISBN 9786052100066.

[3] "Karıncaların Günbatımı'nın Yayımlanma Macerası". Karıncaların Günbatımı (6 bas.). Aras Yayıncılık. 2023. s. 12. ISBN 9786052100066.

[1]

[2]

[3]