Zehrâvî
Zehrâvî | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Ebü'l-Kāsım Halef bin Abbâs ez-Zehrâvî 936 |
| Ölüm | 1013 |
| Milliyet | Arap |
| Vatandaşlık | Endülüs |
| Kariyeri | |
| Dalı | Tıp |
| Etkilendikleri | İbn Hazm |
Zehrâvî ya da batıda bilinen adıyla Albucasis (Tam künyesi; Ebü'l-Kāsım Halef bin Abbâs ez-Zehrâvî) (Arapça: أبو القاسم خلف بن العباس الزهراوي, 936-1013), Endülüs'te yaşamış olan bir Arap-Müslüman hekim, cerrah ve kimyagerdi.[1] Orta Çağ İslam Dünyası'nın önde gelen hekimlerinden olan Zehrâvî, Cerrahinin Babası olarak kabul görür.[2]
Zehrâvî'nin tıbba yaptığı en büyük katkı, hiç şüphesiz 1000 yılında tamamladığı 30 ciltten oluşan ve Batı İslâm dünyasındaki en kapsamlı tıp kitabi olan Kitab al-Tasrif (et-Tasrif) isimli eseridir.[3] Eser cerrahi, tıp, ortopedi, oftalmoloji, farmokoloji, beslenme, diş hekimliği, çocuk doğum, patoloji konularını ihtiva eden otuz makaleden oluşmaktadır.[4] İlk makalede genel tıp bilgileri ve esasları, ikinci makalede vücudun baş kısmından, ayaklara kadar olan 325 hastalık, bu hastalıkların belirtileri ve tedavileri, üçüncü makaleden yirmi beşinci makaleye kadar basit ve mürekkep ilaçlar ve hazırlanması, yirmi altıncı makalede her hastalık için alınması gereken besinleri, yirmi yedinci makalede bitkisel ve hayvansal gıdaların ve basit ilaçların özellikleri, yirmi sekizinci makalede madensel, bitkisel ve hayvansal ilaç tabletlerinin yapımı, yirmi dokuzuncu makalede ilaç adları ve aynı özelliğe sahip olanları, kullanım süreleri, ağırlık ve hacim ölçüleri, otuzuncu makalede cerrahi konularını ele almıştır.[5][6] Eser kendisinden önceki Yunan ve İslam tıp kaynaklarına dayanmakla birlikte, yazarın yaklaşık elli yıllık tecrübelerinin sonuçlarını vermesi açısından önem taşımakta, özellikle cerrahi operasyonlara dair açıklamaları ve içerdiği alet resimleriyle öne çıkmaktadır.[7] Al-Tasrif eseri, XII. yüzyıl'da Gerardus Cremonensis tarafından Latinceye tercüme edildi. Ardından bu Latince tercüme kullanılarak Grekçe ve İbraniceye çevrildi; 15. yüzyılda, 16. yüzyılda ve 18. yüzyılda birçok defa kopyalandı ve mükemmel bir yaygınlığa ulaştı.[8] Zehrâvî'nin kullandığı cerrahi alet ve uygulamalar, modern tıbba öncülük etmiştir. İcat ettiği cerrahi aletlerden bazıları günümüzde hala kullanılmaktadır.[9]
Dış gebeliği tanımlayan ilk doktor olmasının yanı sıra, hemofilinin kalıtsal doğasını da belirleyen ilk kişidir.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hamarneh, Sami Khalaf; Sonnedecker, Glenn (1963). A Pharmaceutical View of Abulcasis Al-Zahrāwī Moorish Spain: With a Special Reference to the "Adhān". Brill Archive. s. 15."Al-Zahrawi's ancestry then, one might infer, goes back to the Arabian Peninsula, to the inhabitants of "al-Madinah," the first city that accepted the message of Islam."
- ^ Ahmad, Z. (St Thomas' Hospital) (2007), "Al-Zahrawi - The Father of Surgery", ANZ Journal of Surgery, 77 (Suppl. 1), ss. A83, doi:10.1111/j.1445-2197.2007.04130_8.x
- ^ al-Zahrāwī, Abū al-Qāsim Khalaf ibn ʻAbbās; Studies, Gustave E. von Grunebaum Center for Near Eastern (1973). Albucasis on surgery and instruments. University of California Press. ISBN 978-0-520-01532-6. 2 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2011.
- ^ "Theoretical and Practical Book by Al-Zahrawi" (İngilizce). 1519. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ "ZEHRÂVÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ Pekesen, Mehtap; Ataman, Ahmet Doğan; Vatanoğlu-Lutz, Elif (27 Temmuz 2021). "Abu Al Qasim Al Zahrawi (Albucasis): The father of modern surgery". HEALTH SCIENCES QUARTERLY. 1 (2): 83-86. doi:10.26900/hsq.1.2.05. ISSN 2791-6022. 18 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi18 Haziran 2024.
- ^ "et-TASRÎF". TDV İslâm Ansiklopedisi. 27 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2024.
- ^ Bakir A. Medicine and the interaction period in the European middle ages. J Middle Ages Studies. 2018:1(1):101–18.
- ^ a b Cosman, Madeleine Pelner; Jones, Linda Gale (2008). Handbook to Life in the Medieval World. Handbook to Life Series. 2. Infobase Publishing. ss. 528-530. ISBN 0-8160-4887-8.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Al-Benna, Sammy (29 Eylül 2011). "Albucasis, a tenth-century scholar, physician and surgeon: His role in the history of plastic and reconstructive surgery". European Journal of Plastic Surgery. 35 (5). ss. 379-387. doi:10.1007/s00238-011-0637-3.European Journal of Plastic Surgery 35 (5): 379–387. doi:10.1007/s00238-011-0637-3.
- al-Zahrāwī, Abū al-Qāsim Khalaf ibn ʻAbbās (1973). مقالة في العمل باليد: A Definitive Edition of the Arabic Text. University of California Press. ISBN 9780520015326. 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012.Retrieved 7 December 2012.
- Arvide Cambra, Luisa Maria (1994). Un tratado de polvos medicinales en Al-Zahrawi. University of Almeria. ISBN 8482400029.ISBN 8482400029.
- Arvide Cambra, Luisa Maria (1996). Tratado de pastillas medicinales según Abulcasis. Junta de Andalucia. ISBN 8460554856.ISBN 8460554856.
- Arvide Cambra, Luisa Maria (2000). Un tratado de oftalmología en Abulcasis. University of Almeria. ISBN 8482402412.ISBN 8482402412.
- Arvide Cambra, Luisa Maria (2003). Un tratado de odontoestomatología en Abulcasis. University of Almeria. ISBN 8482406361.ISBN 8482406361.
- Arvide Cambra, Luisa Maria (2010). Un tratado de estética y cosmética en Abulcasis. Grupo Editorial Universitario (GEU). ISBN 9788499153421.ISBN 9788499153421.
- Pormann, Peter E. (2004). The Oriental Tradition of Paul of Aegina's Pragmateia. BRILL. ISBN 9789004137578. 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012.Retrieved 7 December 2012.
- Hamarneh, Sami Khalaf; Sonnedecker, Glenn Allen (1963). A Pharmaceutical View of Abulcasis Al-Zahrāwī in Moorish Spain: With Special Reference to the "Adhān,". Brill Archive. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2014.Retrieved 8 October 2014.
