Zeynep Korkmaz

Zeynep Korkmaz
Zeynep Korkmaz
Doğum	5 Temmuz 1921; Nevşehir, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	6 Şubat 2025 (103 yaşında)
Meslek	Akademisyen
Etkin yıllar	1944-1990
Ödüller	Türk Dil Kurumu Teşvik Ödülü; Yunus Nadi Ödülü; Türkiye Yazarlar Birliği Dil Ödülü; TÜBA Uluslararası Türk Akademisi Tanıtım ve Ödül Töreni;
Akademik geçmişi
Eğitim	Ankara Üniversitesi
Akademik çalışmaları
Disiplin	Diyalektoloji ; Türkoloji

Zeynep Korkmaz (5 Temmuz 1921, Nevşehir - 6 Şubat 2025) Türk akademisyen ve Türkolog.

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (DTCF) öğretim üyelerindendir. 1983 yılından itibaren Yükseköğretim Kurulunda (YÖK) çeşitli görevlerde bulundu.

Yaşamı

İlk yılları

1921 yılında Nevşehir'de doğdu. Babası, Nevşehir'in Uçhisar ilçesinde yerleşik kervan tüccarı Hacı Osman Ağa'nın torunlarından Yusuf Hüsnü Bey (Dengi), annesi Hacı Osman Ağa'nın torunlarından Şefika Hanım'dır. Yusuf Hüsnü Bey, Konya ve İstanbul'da medrese tahsili görmüştü; İzmir, Karaburun ve Turgutlu bölgelerinde üzüm ve incir ticareti yapardı.^[1] Aile, İstiklal Savaşı döneminde Nevşehir'e döndü. Ailenin üçüncü çocuğu olan Zeynep Korkmaz, ailesinin Nevşehir'de olduğu dönemde doğdu^[2] ve okul öncesi dönemi Nevşehir'de geçti. Ailesi, o altı yaşındayken babasının işleri nedeniyle İzmir'e taşındı. Urla Birinci İlkokulunda (1929-1934) ve İzmir Kız Lisesinde (1934-1940) öğrenim gördü.

Akademik Yaşamı

Yükseköğrenimine DTCF'nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde devam etti. Öğrencilik yıllarında Yücel ve Ülkü dergilerinde bazı yazıları yayımlandı.^[1] Fakülteden mezun olduktan sonra (1944) aynı kurumda Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde "ilmî yardımcılık" görevi ile çalışmaya başladı (1945). 1948 yılında Türk Dili bölümüne asistan olarak atandı, Saadet İshaki Çağatay'ın asistanı oldu. 1949 yılında Ankara Devlet Konservatuvarında tarih öğretmeni ve idareci olan Mehmet Korkmaz'la evlendi. Bu evlilikten iki oğlu dünyaya geldi.

1948'de DTCF Olayları'nda devlet yanlısı tutum edindi ve bilim insanlarının tasfiye edilmesine tanık oldu.^[3] 1950 yılında "Güney-Batı Anadolu Ağızları: Ses Bilgisi (Phonetique)" adlı doktora tezini tamamlayarak doktor oldu. 1954 yılında Almanya'ya gönderildi. Hamburg Üniversitesine bağlı Institut für Kultur und Sprache der Vorderen-Orients’te misafir asistan olarak Türkolog Annemarie von Gabain ile Altayist Omeljan Pritsak’ın yanında çalıştıktan sonra 1955 yılında yurda döndü.

"Güney-Batı Anadolu Ağızları" adlı kitabı ile 1955 yılında Türk Dil Kurumundan teşvik ödülü aldı. 1957 yılında doçent, 1964 yılında “Nevşehir ve Yöresi Ağızları” adlı çalışması ile^[4] profesör ünvanını aldı.^[5] “Türk Dilinin Tarihî Akışı İçinde Atatürk ve Türk Dili” adlı kitabı 1967 yılında "Yunus Nadi Armağanı" birinciliğini kazandı.

Fakülte öğretim üyeliği sırasında çeşitli tarihlerde DTCF'de yönetim kurulu üyeliği ve Ankara Üniversitesi senato üyeliği görevlerini üstlendi. 1981-1983 yılları arasında Ankara Üniversitesi Türk Dili Bölümü Başkanlığı ve Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı Başkanlığını yürüttü.

Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsünde ve Türk Dil Kurumunda çalışmalar yaptı. 1941-1980, 1983-2002 yılları arasında Türk Dil Kurumu asli üyesi idi.

1983 ve 1987'de üniversiteler arası kurul kontenjanından Yükseköğretim Kurulu üyesi olarak seçildi. 1 Ekim 1983-15 Mayıs 1990 ve 5 Ocak 1989-19 Mayıs 1990 tarihleri arasında kurul üyesi olarak görev yaptı. 5 Ocak 1989-19 Mayıs 1990 tarihleri arasında Yükseköğretim Kurulu Başkan Vekili görevini üstlendi ve bu görevde iken yaş sınırından emekli oldu.^[6]

Korkmaz, emekli olduktan sonra 15 Mayıs 1992'de YÖK’te Başkan Danışmanı olarak görevlendirildi. 1996 yılında Türk Kültürü Araştırmaları dergisinin XXXII. cildi Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü tarafından "Prof. Dr. Zeynep Korkmaz'a Armağan" cildi olarak yayımlanmıştır.

Ölümü

5 Temmuz 2021'de 100 yaşına giren Korkmaz,^[7] 6 Şubat 2025'te 103 yaşında hayatını kaybetti.^[8] 10 Şubat 2025'te Kocatepe Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Cebeci Asri Mezarlığına defnedildi.^[9]

Kitapları

Güney - Batı Anadolu ağızları: ISBN 9789751606723
Türk Dili Üzerine Araştırmalar 1. Cilt: ISBN 9789751607744
Türk Dili Üzerine Araştırmalar 2. Cilt: ISBN 9789751607744
Türk Dili Üzerine Araştırmalar 3. Cilt: ISBN 9789751619402
Türk Dili Üzerine Araştırmalar 4. Cilt: ISBN 9789751631169
Türkiye Türkçesinin Temeli Oğuz Türkçesinin Gelişimi: ISBN 978-975-16-2559-5
Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi: ISBN 978-975-16-2841-1
Türkçede Eklerin Kullanış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları: ISBN 9789751606020
Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü: ISBN 9789751633057

Kaynakça

^ ^a ^b Kuzucular, Şehamettin (9 Şubat 2016). "Prof. Dr. Zeynep Korkmaz Biyografisi Çalışmaları Eserleri". edebiyatvesanatakademisi.com sitesi. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.
^ "Prof. Dr . Zeynep Korkmaz'ın Özgeçmişi ve Eserleri" (PDF). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 2010. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.
^ "Cumhuriyet Gazetesi". Şaşkınlık adlı köşe yazısı. 12 Ekim 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2014.
^ "Türkçenin asırlık çınarı: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz". TRT Haber. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.
^ Sertkaya, Osman Fikri (2007). "Doğumunun 100. Yıldönümü Dolayısıyla Prof. Dr. Saadet Çağatay" (PDF). Belleten dergisi. II. s. 133. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)2 Şubat 2014.
^ "Zeynep Korkmaz Biyografi". 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ "Türkçenin asırlık çınarı: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz". TRT Haber. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Türkçenin asırlık çınarı Nevşehirli Prof. Dr. Zeynep Korkmaz vefat etti". FİB HABER, Nevşehir Haberleri. 7 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.
^ "Türk dilinin asırlık çınarı, 103 yaşındaki Prof. Dr. Zeynep Korkmaz toprağa verildi". İhlas Haber Ajansı. 10 Şubat 2025. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025.

[:0-1] Kuzucular, Şehamettin (9 Şubat 2016). "Prof. Dr. Zeynep Korkmaz Biyografisi Çalışmaları Eserleri". edebiyatvesanatakademisi.com sitesi. 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.

[2] "Prof. Dr . Zeynep Korkmaz'ın Özgeçmişi ve Eserleri" (PDF). Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 2010. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.

[cumhuriyet-3] "Cumhuriyet Gazetesi". Şaşkınlık adlı köşe yazısı. 12 Ekim 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2014.

[4] "Türkçenin asırlık çınarı: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz". TRT Haber. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021.

[Belleten_Dergisi-5] Sertkaya, Osman Fikri (2007). "Doğumunun 100. Yıldönümü Dolayısıyla Prof. Dr. Saadet Çağatay" (PDF). Belleten dergisi. II. s. 133. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)2 Şubat 2014.

[6] "Zeynep Korkmaz Biyografi". 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[7] "Türkçenin asırlık çınarı: Prof. Dr. Zeynep Korkmaz". TRT Haber. 16 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[8] "Türkçenin asırlık çınarı Nevşehirli Prof. Dr. Zeynep Korkmaz vefat etti". FİB HABER, Nevşehir Haberleri. 7 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2025.

[9] "Türk dilinin asırlık çınarı, 103 yaşındaki Prof. Dr. Zeynep Korkmaz toprağa verildi". İhlas Haber Ajansı. 10 Şubat 2025. Erişim tarihi: 10 Şubat 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]