Zita (Hitit prensi)
Zita, MÖ 14. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış bir Hitit prensi ve Hitit kralı I. Şuppiluliuma’nın kardeşidir.
Görevleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Zita, I. Şuppiluliuma’nın tahta çıkmasından sonra Hitit sarayında en yüksek mevkilerden biri olan ve çoğunlukla sadece kralın (veya veliaht prensin) kardeşinin atandığı Saray Muhafızları Komutanlığı yapmıştır.[1] II. Murşili döneminde yazılmış yıllıklardan anlaşıldığı üzere ordu komutanı olarak Şuppiluliuma’nın Suriye seferlerinde Mitanni’ye karşı savaşmıştır.[2] Amarna mektubu EA 170’de 90.000 kişilik Hitit ordusunun komutasında Nuhasse bölgesine ilerlediği rapor edilen “Zitana” büyük ihtimalle aynı kişidir.[3][4]
Hitit sarayındaki konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Şuppiluliuma’nın oğlu Telipinu’un Kizzuvatna’ya rahip olarak atanmasını duyuran fermanda kral, kraliçe ve veliaht prensle birlikte sadece Zita’nın isminin olması saraydaki güçlü pozisyonuna işaret eder. Bunun başka bir belirtisi de Zita’nın prens unvanıyla Mısır kralı ile direk olarak yazışabilmiş olmasıdır. Mısır’da ortaya çıkarılan Amarna arşivindeki bir mektupta (EA 44), Zita, Mısır kralına šulmānī, yani selamlama veya iyi dilek hediyesi gönderdiğini belirterek, karşılığında hediye talep etmektedir[5]:
Mısır kralı, babam, efendime, prens Zi[t]a, sizin oğlunuz şöyle der:[6]
Efendim, babam için her şey yolunda gitsin. Daha önce elçileri Hatti'ye ziyarete gelmişlerdi ve sana geri döndüklerinde, sana selamlarını ileten ve sana bir armağan gönderen bendim.
… [7]
Şimdi Hatti’den (gelen) elçilerini sana [gönderiyorum] ve ayrıca babama kendi elçilerimi senin elçilerinle birlikte gönderiyorum ve sana selam armağanı olarak 16 adam gönderiyorum. Benim de altına ihtiyacım var. [B]abam, bana altın gönder. Sen, efendim, babam, ne istiyorsan bana yaz ki sana gönderebileyim.[8]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Zita’nın bilinen iki oğlu vardır: Hutupiyanza, ordu komutanı olarak askeri seferlere katılmış, I. Şuppiluliuma, II. Arnuvanda ve II. Murşili dönemlerinde Pala ve Tummanna bölgesi valisi olarak hizmet etmiştir.[9] Diğer oğlu Arma-Tarhunta ise II. Muşili ve II. Muvatalli dönemlerinde Yukarı Ülke eyaleti valisi olarak görev almıştır.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Hitit metinlerinde bu unvan GAL MEŠEDI olarak yazılır. (bkz. Bilgin, T. (2018) Officials and Administration in the Hittite World, Leiden: Brill, ss. 97-98.
- ^ KBo 5.6 ii 21–35; Güterbock, H. G. (1956) “The Deeds of Suppiluliuma as Told by His Son, Mursili II (continued)”, Journal of Cuneiform Studies 10, ss. 75-98 (s. 93).
- ^ Beal, R. (1992) The Organisation of the Hittite Military, Heidelberg: Carl Winter. s. 334 ve n. 1271.
EA 170 için bknz. Moran W. (1992) The Amarna Letters. Baltimore: Johns Hopkins University, s. 257-258. - ^ Bilgin (2018), s. 108.
- ^ Bu dönemde farklı kraliyet aileleri arasındaki yazışmalarda bu tür hediye talepleri gayet normaldir; bknz. Liverani, M. “Club of Great Powers”, Amarna Diplomacy: The Beginnings of International Relations, Cohen, R. ve Westbrook R. (eds.), Baltimore: Johns Hopkins University, ss. 15-27 (24-26).
- ^ Dönem yazışmalarında standard mektup başlığı bu formattadır. Hitit prensinin Mısır kralına “babam” diye hitap etmesi ve kendisi içinde “sizin oğlunuz” ifadesini kullanması saygı göstergesidir ve adettendir. İki Büyük Kral karşılıklı yazışırsa “kardeşim/kardeşin” şeklinde hitap ederler (Liverani (2002), s. 18.)
- ^ Mektubun orta kısmında 3 satırlık bir bölüm hasarlıdır.
- ^ Amarna mektubu EA 44, Moran (1992), s. 117’den tercüme edilmiştir.
- ^ Bilgin (2018), ss. 76-78
- ^ Bilgin (2018), ss. 81-82.