Çoğa Zenbil

Çoğa Zenbil
Farsça: چغازنبيل
**Elam dilinde**: Dur Untash
UNESCO Dünya Mirası
	Çoğa Zenbil zigguratı (tapınak kulesi)
Konum	İran; Huzistan
Kriter	Kültürel: iii, vi
Referans	113
Tescil	1979 (3. oturum)
Bölge	Asya-Pasifik
Koordinatlar	30°12′00″K 53°10′46″D / 30.20000°K 53.17944°D

Çoğa Zenbil

Çoğa Zenbil'in günümüz İran haritasındaki konumu.

Çoğa Zenbil (Farsça: چغازنبيل), Elam dilince Dur Untaşı, İran'ın Huzistan eyaletinde, Susa şehrinin 30 km güneydoğusunda ve Ahvaz'ın 80 km kuzeyinde bulunan Elam İmparatorluğu arkeolojik sit alanı. Özellikle orta Elam dönemine (MÖ y. 1500-1000) tarihlenen kalıntılarıyla tanınır.

Etimoloji

Çoğa Zenbil, Höyük sepeti anlamına gelir. Kentin adı, bölge yakınında hâlen konuşulmata olan Bahtiyari lehçesinde de tepe anlamında kullanılır.^[1] Orijinal ismi olan 'Dur Untaş' ise, 'Untaş şehri' anlamına gelmektedir.

Tarihçe

MÖ 13. yüzyıl hüküm sürmüş Elam kralı Untaş-Napirişa tarafından yaklaşık olarak MÖ 1250 yılı civarında kurulmuştur. Tanrı İnşusinak onuruna inşa edilen kentteki özellikle büyük ziggurat ona ithaf edilmiştir.^[2] Untaş-Napirişa, kenti kurarken, içinde on kadar tapınağın yer aldığı, surlarla çevrili kutsal bir alanın ortasında bir ziggurat ve bir saray inşa ettirmiştir.

MÖ 640 yılında Asur kralı Asurbanipal tarafından yıkılmıştır.

Mimari

Oldukça sağlam kalmış olan ziggurat Mezopotamya bölgesi dışındaki ayakta bulunan az sayıdaki zigguratlar arasındadır. Aynı zamanda dünyanın en iyi korunmuş zigguratlarından biridir.^[3]

Ziggurat kalıntılarının, kenarları 102 m olan kare bir tabanı vardır ve yüksekliği 24 m'dir. Zigguratın gerçek yüksekliğinin ise bunun iki katı olduğu tahmin edilmektedir,

Arkeolojik çalışmalar

Çoğa Zenbil 1951 ve 1961 yılları arasında yapılan 6 sezonluk kazı çalışmaları sonucunda Roman Ghirshman başkanlığındaki bir heyet tarafından ortaya çıkarılmıştır.^[4] ^[5] ^[6] ^[7] ^[8]

Çoğa Zenbil'de mühür koleksiyonu ve çok çeşitli küçük eşyalar da bulunmuştur.

Çoğa Zenbil, 1979 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine alınmıştır.^[3]

Resimler

Mezarların da bulunduğu ile Choga Zanbil Sarayı.
Untaş-Napirişa kanalının girişindeki Çoğa Zenbil'in su deposu.
Çoğa Zenbil zigguratının girişinde bulun boğa heykeli. Sırtında tanrı İnşusinak'a adanmış bir yazıt bulunmaktadır. (MÖ 1250, İran Ulusal Müzesi)
Kaolin türü kilden yapılmış insan başı figürü. (MÖ 11.-12. yy., İran Ulusal Müzesi)
Üstünde çivi yazısı bulunan kırık yazıt.

Kaynakça

^ Rohl, D (1998). Legend: The Genesis of Civilisation. Century. s. 82.
^ Ghirshman, R. (1961). The Ziggurat of Tchoga-Zanbil. 204. Scientific American. ss. 69-76.
^ ^a ^b Doğan, Serkan. "Persepolis ve Antik İran". Demokrat Haber. 2 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
^ Ghirshman, Roman (1953). Travaux de la mission archéologique en Susiane en hiver 1952-1953, Syria, T. 30, Fasc. 3/4. ss. 222-233.
^ Ghirshman, Roman (1966). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). I: La Ziggurat, Mémoires de la Délégation Archéologique en Iran. Geuthner.
^ Ghirshman, Roman (1968). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). II: Temenos, Temples, Palais, Tombes, Memoires de la Delegation Archeologique en Iran. Geuthner.
^ Steve, M.J. (1967). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). IV: Textes Élamites et Accadiens, Mémoires de la Délégation Archéologique en Iran. Geuthner.
^ Porada, Edith (1970). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). IV (only): La Glyptique, Memoires de la Delegation Archeologique en Iran. Geuthner.

Bibliyografya

D. T. Potts, The Archaeology of Elam: Formation and Transformation of an Ancient Iranian State, Cambridge University Press, 1999, ISBN 0-521-56496-4.
Roman Ghirshman, La ziggourat de Tchoga-Zanbil (Susiane), Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 98 lien Issue 2, pp. 233–238, 1954.
Roman Ghirshman, Campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil, près de Suse, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 99, iss. 1, pp. 112–113, 1955.
Roman Ghirshman, Cinquième campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil, près Suse, rapport préliminaire (1955-1956), Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 100, iss. 3, pp. 335–345, 1956.
Roman Ghirshman, Les fouilles de Tchoga-Zanbil, près de Suse (1956), Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 100, iss. 2, pp. 137–138, 1956.
Roman Ghirshman, VIe campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil près de Suse (1956-1957), rapport préliminaire, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 101, iss. 3, pp. 231–241, 1957.
Roman Ghirshman, FouiIles de Tchoga-Zanbil près de Suse, complexe de quatre temples, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 103, iss. 1, pp. 74–76, 1959.
Roman Ghirshman, VIIe campagne de fouilles à Tchoga-Zanbil, près de Suse (1958-1959), rapport préliminaire, Comptes-rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, vol. 103, iss. 2, pp. 287–297, 1959.
P. Amiet, Marlik et Tchoga Zanbil, Revue d'Assyriologie et d'Archéologie Orientale, vol. 84, no. 1, pp. 44–47, 1990.

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Çoğa Zenbil ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

"6,000-Year-Old Ziggurat Found Near Chogha Zanbil In Iran" (İngilizce). netnative.com. 2004. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
"Chogha Zanbil" (İngilizce). Livius.org. 10 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
"Chogha Zanbil" (Farsça). Travel Guide. 19 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.
"World Heritage profile" (İngilizce). UNESCO. 6 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
Hamid-Reza Hosseini, Shush at the foot of Louvre (Shush dar dāman-e Louvre), in Persian, Jadid Online, 10 Mart 2009,
- "Shush at the foot of Louvre" (Farsça). 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.
- "Audio slideshow: (6 dk 31 sn)" (Farsça). 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.

[1] Rohl, D (1998). Legend: The Genesis of Civilisation. Century. s. 82.

[2] Ghirshman, R. (1961). The Ziggurat of Tchoga-Zanbil. 204. Scientific American. ss. 69-76.

[Demokrat_Haber-3] Doğan, Serkan. "Persepolis ve Antik İran". Demokrat Haber. 2 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2017.

[4] Ghirshman, Roman (1953). Travaux de la mission archéologique en Susiane en hiver 1952-1953, Syria, T. 30, Fasc. 3/4. ss. 222-233.

[5] Ghirshman, Roman (1966). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). I: La Ziggurat, Mémoires de la Délégation Archéologique en Iran. Geuthner.

[6] Ghirshman, Roman (1968). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). II: Temenos, Temples, Palais, Tombes, Memoires de la Delegation Archeologique en Iran. Geuthner.

[7] Steve, M.J. (1967). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). IV: Textes Élamites et Accadiens, Mémoires de la Délégation Archéologique en Iran. Geuthner.

[8] Porada, Edith (1970). Tchoga Zanbil (Dur-Untash). IV (only): La Glyptique, Memoires de la Delegation Archeologique en Iran. Geuthner.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d İran'daki Dünya Mirası Alanları
Kültürel	İran'ın Ermeni Manastır Topluluğu St. Tadeos Manastırı St. Stepanos Manastırı Dzordzor Şapeli Çupan Şapeli Tanrının Kutsal Annesi Kilisesi Bem ve kültürel peyzajı Behistun Çoğa Zenbil Maymand kültürel peyzajı Gülistan Sarayı Kabus Anıtı İsfahan Ulu Camii Nakş-ı Cihan Meydanı Pasargad Persepolis İran bahçeleri Pasargad Çehel Sütun Sarayı Fin Eram Şazda Devletabad Abbasabad Ekberiye Pehlivanpur Şehr-i Suhta Şeyh Safi Türbesi Olcaytu Türbesi Şuşter Tarihi Su Sistemi Susa Tebriz Çarşısı Taht-ı Süleyman İran Kehrizi Firidunkenar Baladeh Zarç Hassan Abad Muşir Güherriz Ekberabad Kasımabad Moun Vazvan Muzdabad İbrahimabad Tarihî Yezd Şehri Fars Bölgesi'ndeki Sasani Arkeolojik Peyzajı Dohtar Kalesi Erdeşir Tören Rölyefi Erdeşir Zafer Rölyefi Erdeşir Hurreh Erdeşir Sarayı Bişâpûr şehri I. Şâpûr'un Heykeli Şâpûr Mağarası Servistan Sarayı Trans-İran Demiryolu Hewraman/Uramanat Kültürel Peyzajları	İran Bayrağı
Doğal	Lut Çölü Hyrkania Ormanları	İran Bayrağı