Ömer Muhtar
| Ömer Muhtar | |
|---|---|
| |
| Asad Al-Sahra (Çöl Aslanı) | |
| Zawiyat Ayn Kalk hükümdarı | |
| Görev süresi 1896-1902 | |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Zawiyat Luqsur hükümdarı | |
| Görev süresi 1902-1911 | |
| Yerine gelen | Makam kaldırıldı |
| Senussi Kabilesi Askeri Lideri | |
| Görev süresi 24 Nisan 1923 - 16 Eylül 1931 | |
| Yerine geldiği | İdris |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 20 Ağustos 1858 Bingazi, Trablusgarp, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 16 Eylül 1931 (73 yaşında) Bingazi, İtalyan Sirenaykası |
| Mesleği | Senussi Zaviyelerinin Hükümdarı |
| Dini | Sünni İslam |
| İmzası | 
|
| Askerî hizmeti | |
| Takma adı | Şeyh eş-Şuhadā' شَيخ الشُّهَدَاء, Şehitlerin Şeyhi |
| Bağlılığı |  Senûsîlik
|
| Hizmet yılları | |
| Çatışma/savaşları | |
Ömer Muhtar (Arapça: عمر المختار Omar Al-Mukhtār) (d. 20 Ağustos 1858 - ö. 16 Eylül 1931), Libya'da İtalyanlara karşı yürütülen direniş hareketinin devrimci önderi.
Dinî öğrenim gördü ve el-Kasr'daki Senusi aşireti lideri oldu. İtalyanların 1911'de Libya'ya çıkarma yapması üzerine Osmanlı subayları ve Senusi şeyhi Ahmed eş-Şerif es-Senusi önderliğinde başlayan direniş hareketine gönüllü olarak katıldı. Bu direniş esnasında Enver Bey (daha sonra Enver Paşa) ile çalıştı; aralarında bir silah arkadaşlığı bağı gelişti.[1]
Uşi Antlaşması'yla Osmanlı Devleti'nin Libya üzerindeki hakimiyeti resmen sona erdi. İtalyan yönetiminin Trablusgarp'taki milliyetçi kuvvetler ve Berka'daki Senusilerle yaptığı uzlaşma görüşmeleri sonuçsuz kaldı. Ömer Muhtar 1922'de İtalya'da iktidara gelen Faşistlerin Libya'yı sömürgeleştirme politikasına karşı 1923'te Berka'da yeni bir direniş hareketi başlattı. Cebelü'l-Ahdar'da yaşayan aşiretlerden topladığı gerilla güçleriyle başarılı baskınlar gerçekleştirerek İtalyan kuvvetlerine ağır kayıplar verdirdi. Mısır ve Sudan'dan gelen yardımların kesilmesine karşın, Bedevi köylülerin yardımıyla direnişini 1931'e değin sürdürdü. 11 Eylül 1931'de bir çarpışmada yaralanarak İtalyanlara esir düştü. General Rodolfo Graziani'nin başkanlığında bir savaş mahkemesince ölüme mahkûm edildi ve Saluk'ta asıldı.
Mirası
[değiştir | kaynağı değiştir]- Omar Al-Mukhtar Üniversitesi 1961 yılında kurulmuştur.[2]
- Ömer Muhtar'ın yüzü 1971'den bu yana Libya'nın on dinar banknotunda yer almaktadır.
- Son yılları Anthony Quinn, Oliver Reed ve Irene Papas'ın oynadığı Çöl Aslanı Ömer Muhtar (1981) filminde anlatılmıştır. Film, Muhtar'ın Rodolfo Graziani'nin güçlerine karşı verdiği mücadeleleri konu almaktadır.
- Ömer'in filmde kullandığı bir ifade Müslümanlar tarafından popülerleştirilmiştir, نحن قوم لا نستسلم ، ننتصر أو نموت. "Biz teslim olmayacak insanlarız, kazanırız ya da ölürüz."
- 2009 yılında Libya lideri Muammer Kaddafi, Roma'ya yaptığı bir devlet ziyareti sırasında göğsüne Muhtar'ın İtalyan esaretinde çekilmiş bir fotoğrafını takmış ve ziyaret sırasında Muhtar'ın büyük oğlunu da yanında getirmiştir.
- 17 Şubat 2011'de başlayan Libya İç Savaşı ile birlikte Ömer Muhtar yeniden birleşik, özgür bir Libya'nın sembolü haline geldi ve Kaddafist karşıtı güçlerin çeşitli bayrak ve posterlerinde resmi yer aldı. İsyancı milisler tugaylarından birine "Ömer Muhtar Tugayı" adını vermişlerdir.[3]
- Ürdün'ün İrbid kentinde bir okula Muhtar'ın adı verilmiştir.
- Tampa, Florida, ABD'de Muhtar'ın adını taşıyan bir mescit bulunmaktadır ve "Mescid Omar Al-Mukhtar" olarak bilinmektedir.
- Muhtar'ın adının verildiği sokaklar:
- Türkiye'de 2023 yılından itibaren yayınlanan Mahsusa: Trablusgarb adlı dizide Uğur Pektaş tarafından canlandırılmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ömer Muhtar'ın Oğlu İle Konuştuk!". 2 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2016.
- ^ "Omar Al-Mukhtar University – Libya". 3 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2024.
- ^ "Libyan rebels crack down on rogue militias - The Globe and Mail". The Globe and Mail. 1 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Anadolu Ajansı tarafından hazırlanmış bir infografik 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
