Øystein Ore

Øystein Ore
Doğum	7 Ekim 1899(1899-10-07) Oslo, Norveç
Ölüm	13 Ağustos 1968 (68 yaşında) Oslo, Norveç
Milliyet	Norveçli
Eğitim	Kristiania Üniversitesi Göttingen Üniversitesi
Ödüller	John Simon Guggenheim Memorial Foundation Fellowship Order of St. Olav Sterling Professor
Kariyeri
Dalı	Matematik, Kombinatorik, Kafes
Çalıştığı kurum	Yale Üniversitesi
Doktora danışmanı	Thoralf Skolem
Doktora öğrencileri	Marshall Hall, Jr. Grace Hopper

Øystein Ore (7 Ekim 1899 - 13 Ağustos 1968), halka teorisi, Galois bağlantıları, çizge teorisi ve matematik tarihi konularında yaptığı çalışmalarla bilinen Norveçli matematikçi.

Hayatı

Ore, 1922'de Oslo Üniversitesi'nden Cand. Scient. matematik derecesi ile mezun oldu. 1924'te, Oslo Üniversitesi ona, Thoralf Skolem tarafından yönetilen Zur Theorie der algebraischen Körper adlı tezi için doktora unvanı verdi. Ore, Emmy Noether'in soyut cebire yeni yaklaşımını öğrendiği Göttingen Üniversitesi'nde de okudu. Aynı zamanda İsveç'teki Mittag-Leffler Enstitüsünün üyesiydi ve Paris Üniversitesi'nde de biraz zaman geçirdi. 1925'te Oslo Üniversitesi'ne araştırma görevlisi olarak atandı.

Yale Üniversitesi'nden James Pierpont, araştırma matematikçilerini işe almak için 1926'da Avrupa'ya gitti. 1927'de Yale, Ore'yi matematikte yardımcı doçent olarak işe aldı, 1928'de doçentliğe, ardından 1929'da profesörlüğe terfi etti. 1931'de, 1968'de emekli olana kadar bulunduğu bir pozisyon olan Sterling Profesörü (Yale'nin en yüksek akademik derecesi) oldu.

Ore, 1941'de American Mathematical Society Colloquium (belirli bir konunun tartışıldığı seminer) dersi verdi ve 1936'da Oslo'daki Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nde genel konuşmacı olarak yer aldı. Ayrıca Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi ve Oslo Bilim Akademisi'ne seçildi. Ekonometrik Derneği'nin kurucusuydu.

Ore, neredeyse her yaz Norveç'i ziyaret etti. II. Dünya Savaşı sırasında, "Norveç'e Amerikan Yardımı" ve "Özgür Norveç" hareketlerinde aktif rol aldı. Ore Birleşik Devletler'de Norveç için yapılan yardım çalışmalarına katkıda bulundu ve radyoda konferanslar verdi. Savaş sırasında memleketine yaptığı hizmetlerden dolayı minnettarlıkla 1947'de Aziz Olav Nişanı ile ödüllendirildi.

1930'da Ore, Gudrun Lundevall ile evlendi. İki çocukları oldu. Ore'nin resim ve heykel tutkusu vardı, eski haritalar topladı ve birkaç dil öğrendi.

Çalışmaları

Ore, halka teorisi, Galois bağlantıları ve en önemlisi çizge teorisindeki çalışmaları ile tanınır.

İlk çalışmaları cebirsel sayı cisimleri, bir asal sayı tarafından üretilen idealin asal ideallere nasıl ayrıştırılacağı üzerineydi. Daha sonra değişmez halkalar üzerinde çalıştı ve bir alanı bölme halkasına yerleştirme konusundaki ünlü teoremini kanıtladı. Daha sonra aykırı cisimler üzerinde polinom halkalarını inceledi ve çarpanlara ayırma konusundaki çalışmalarını değişmeli olmayan halkalara genişletmeye çalıştı. Bir kesir halkasının tanımlanmasına izin veren Ore koşulu (eğer doğruysa) ve polinom halkalarının değişmeyen bir analoğu olan Ore uzantısı bu çalışmanın bir parçasıdır. Daha temel sayı teorisinde, Ore harmonik sayıları, bölenleri tam sayı harmonik ortalamaya sahip sayılardır.

Bir öğretmen olarak Ore, bilim ve matematiğe katkıda bulunacak iki doktora öğrencisine matematik öğretmekle dikkat çekmiştir; Grace Hopper, sonunda ilk bilgisayarların geliştirilmesinde öncü olan Amerika Birleşik Devletleri Tümamiral ve bilgisayar bilimcisi ve Marshall Hall, Jr., grup teorisi ve kombinatorik konusunda önemli araştırmalar yapan Amerikalı matematikçi.

1930'da Richard Dedekind'in Toplu Eserleri (Collected Works of Richard Dedekind), Ore ve Emmy Noether tarafından ortaklaşa düzenlenen üç cilt halinde yayınlandı. Daha sonra dikkatini, konudaki Amerikan uzmanlığının iki kurucusundan biri olan Garrett Birkhoff ile birlikte kafes teorisine çevirdi. Ore'un kafes teorisi üzerine ilk çalışmaları, onu eşdeğerlik ve kapanış ilişkilerini, Galois bağlantılarını ve son olarak onu hayatının sonuna kadar meşgul eden çizge teorisine götürdü. Konuyla ilgili, biri çizge teorisi ve diğeri uygulamaları üzerine olmak üzere iki kitap yazdı. Çizge teorisinde, Ore teoremi, yeterince yoğun çizgelerin Hamilton döngüleri içerdiğini kanıtlayan birkaç sonuçtan biridir.

Ore matematik tarihine, canlı bir ilgi duyuyordu ve Cardano ile Niels Henrik Abel'ın biyografileri gibi sıradan insanlar için alışılmadık derecede yetenekli bir kitap yazardı.

Ore tarafından yazılmış kitaplar

• Les Corps Algébriques et la Théorie des Idéaux (1934)
• L'Algèbre Abstraite (1936)
• Number Theory and its History (1948)
• Cardano, the Gambling Scholar (Princeton University Press, 1953)
• Niels Henrik Abel, Mathematician Extraordinary (Univ. of Minnesota Press, 1957)
• Theory of Graphs (1962)
• Graphs and Their Uses (1963)
• The Four-Color Problem (1967)
• Invitation to Number Theory (1969)

Dış bağlantılar

• O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Øystein Ore", MacTutor Matematik Tarihi arşivi  (Bu makalenin çoğunun kaynağı)
• Mathematics Genealogy Project'te Øystein Ore
• "Øystein Ore". NNDB. 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2021. 
• "Ore, Oystein". MathSciNet Author profile. 9 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2021. 
• "Ore, Øystein". zbMATH entry. 8 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2021. 

İlave okumalar

• K. E. Aubert, Oystein Ore and his mathematical work (Norveççe), Nordisk Mat. Tidskr. 18 (1970), 121-126.