Ükeydir bin Abdülmelik
 | Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın.
|
Ükeydir bin Abdülmelik | |
|---|---|
| Etnik köken | Arap |
| Vatandaşlık | Gassani Arap |
| Meslek | Yerel hükümdar, Şef |
| Dönem | İslam'ın yükselişi, Peygamber Muhammed dönemi (Asr-ı Saadet) |
| Din | Hristiyanlık (Muhtemelen) |
Ükeydir bin Abdülmelik (Arapça: أكيدر بن عبد الملك), İslam peygamberi Muhammed döneminde Arabistan Yarımadası'nın kuzeyinde, stratejik öneme sahip Dûmet-ül Cendel bölgesinin hükümdarı veya şefi olarak bilinen önemli bir şahsiyettir. Genellikle Hristiyan olduğu düşünülen Ükeydir, İslam'ın ilk yıllarında Müslümanlarla diplomatik ilişkiler kuran yerel Arap liderlerinden biridir.
Hayatı ve kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Ükeydir bin Abdülmelik'in doğum ve ölüm tarihleri hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Köken olarak Gassani Devleti'ne mensup veya onlarla yakın ilişkileri olan bir kabileden geldiği düşünülmektedir.[1] Dûmet-ül Cendel, o dönemde Suriye ve Irak arasındaki ticaret yolları üzerinde önemli bir kavşak noktasıydı ve bu durum, Ükeydir'in bölgesel önemini artırmaktaydı. Bölge, aynı zamanda çeşitli Arap kabilelerinin ve Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu gibi büyük güçlerin etki alanlarının kesişim noktasındaydı.
Muhammed ile ilişkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ükeydir bin Abdülmelik, özellikle Muhammed'in Tebük Seferi (Hicri 9. yıl / Miladi 630-631) sırasında Müslümanlarla temas kurmasıyla tanınır.[2] Tebük Seferi'nin temel amaçlarından biri, Bizans İmparatorluğu'nun Müslümanlara karşı olası bir saldırısını önlemek ve kuzey Arabistan'daki kabileleri İslam Devleti'nin otoritesini tanımaya davet etmekti. Muhammed, Tebük'e ulaştığında, Halid bin Velid'i küçük bir birlikle Dûmet-ül Cendel'e göndererek Ükeydir'i barışa davet etmesini emretti. Kaynaklara göre, Ükeydir o sırada bir av partisinde veya bir ziyafetteydi. Halid bin Velid, Ükeydir'i yakalayarak Muhammed'in huzuruna getirdi. Ükeydir, Muhammed ile yüz yüze görüştükten sonra bir anlaşma yapmayı kabul etti. Bu anlaşmaya göre:
Ükeydir, İslam Devleti'ne yıllık cizye ödeyecekti. Toprakları ve halkı güvende olacaktı. Müslümanlar, Ükeydir'in topraklarından geçiş hakkına sahip olacaklardı. Ükeydir'in Hristiyan inancını sürdürmesine izin verildi.
Bu anlaşma, İslam Devleti'nin kuzeydeki nüfuzunu genişletmesi ve Bizans İmparatorluğu sınırlarına doğru güvenli bir koridor oluşturması açısından büyük önem taşımaktaydı. Sonraki Yılları Ükeydir bin Abdülmelik'in Tebük Seferi sonrası yaşamına dair çok fazla detay bulunmamaktadır. Bazı kaynaklar, Ebu Bekir dönemindeki Ridde Savaşları sırasında Dûmet-ül Cendel'de küçük çaplı ayaklanmaların olduğunu ancak bu ayaklanmaların hızla bastırıldığını belirtir. Ükeydir'in bu olaylardaki rolü net değildir; bazı rivayetler onun anlaşmaya sadık kaldığını, bazıları ise karışıklıklara karıştığını ima eder. Ancak genel kabul gören görüş, Ükeydir'in İslam Devleti'ne biat ederek kendi bölgesini yönetmeye devam ettiğidir. Önemi Ükeydir bin Abdülmelik, İslam'ın yayılışı sürecinde Diplomasinin ve yerel liderlerle uzlaşmanın bir örneği olarak görülür. Onunla yapılan anlaşma, Müslümanların fetih yerine barışçıl yollarla da nüfuzlarını genişletebileceğini göstermiştir. Aynı zamanda, İslam Devleti'nin gayrimüslimlere karşı uyguladığı hoşgörü politikasının erken bir örneği olarak da değerlendirilebilir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Bibliyografya
[değiştir | kaynağı değiştir]İbn İshak, Sîretü İbn İshak (Hz. Muhammed'in Hayatı). Vakıdî, Kitâbü'l-Megâzî (Savaşlar Kitabı). Taberî, Tarih-i Taberî (Milletler ve Hükümdarlar Tarihi). İbn Sa'd, Tabakâtü'l-Kübrâ (Büyük Tabakalar). TDV İslam Ansiklopedisi, "Dûmetü'l-Cendel" ve ilgili diğer maddeler.