İki evcikli
İki evcikli (Dioecious veya Dioecy) bir bitki üzerinde yalnızca tek bir cinsiyete ait çiçeklerin bulunması halidir. Bu tür bitkilerde erkek ve dişi çiçekler farklı tür bitkilerde bulunur.[1] Antep fıstığı, dut, hurma, incir, keçiboynuzu gibi meyve türleri; kavak, söğüt gibi ağaç türleri; bazı ıspanak, kuşkonmaz gibi sebzeler iki evcikli cinsiyet yapısına sahiptir.[2][3] İki evcikli bitkiler yapıları gereği kendi başlarına tozlanarak çoğalamazlar, rüzgarı aracılığıyla tozlanan (anemophil) yapıya sahiplerdir. Tozlanmanın imkansız olduğu durumlarda tohum veya meyve oluşturma için farklı kalıtsal yapıdaki tozlayıcı bitkilere ihtiyaç duyulmaktadır.[3]
Bitkinin rüzgarla gelen tozu tutması için erkek ve dişi organlarında yapısal değişiklikler meydana gelmiştir. Dişi organların tepe kısımları çiçektozunu yakalamak için farklılaşmış, çiçek örtüsü küçülmüş, tepecik kısmı ve yüzeyi büyümüştür.[3] Erkek organları büyük ve polen sayısı oldukça fazladır.[2] Çiçekleri gösterişli değildir. Taç yaprakları genellikle yoktur ve nektar salgılamazlar bu yüzden diğer çiçek türlerinin aksine arı, kelebek gibi hayvanları cezbederek tozlanma işlemini gerçekleştiremezler.[4] Rüzgarla tozlanan bitki grubunun büyük bir kısmını tek evcikli bitkilerle beraber iki evcikli bitkiler oluşturur.[3]
Bu bitki ürünün (genellikle ağaçların) fenotip olarak birbirlerine oldukça benzemeleri nedeniyle cinsiyet ayrımının yapılması için çiçeklerinin çıkması beklenir.[3][5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ DERS NOTU" (PDF). T.C Tarım ve Orman Bakanlığı. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
- ^ a b "BAHÇE BİTKİLERİNİN BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ" (PDF). Ankara Üniversitesi. 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
- ^ a b c d e Rahmi ÖZÇAĞIRAN (2002). "Çiçekli Bitkilerde Tozlanma Ve Çiçektozu Taşıyıcıları". Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. ISSN 1018-8851. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
- ^ Filiz AYANOĞLU. "JOJOBA VE TÜRKİYEDE YETİŞTİRİLME OLANAKLARI. JOJOBANIN BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ, ÜRETİMİ VE TARIMI". Mustafa Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü,. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.
- ^ Elçin PARLAR. "Laurus nobilis L. (AKDENİZ DEFNESİ) BİTKİSİNDE FLOW SİTOMETRİ YÖNTEMİ İLE CİNSİYET TAYİNİ" (PDF). Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Biyoteknoloji Anabilim Dalı. 17 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Haziran 2023.