İsmail Gerçeksöz

İsmail Necati Gerçeksöz (d. 18 Şubat 1925,^[1] İzmir - ö. 4 Nisan 1980, İstanbul), Türk şair, gazeteci ve yazardır.^[2]

Şiir ve roman türlerinde eserleri vardır. Hisarcılar akımının temsilcilerinden biridir. Ortadoğu gazetesinin başyazarlığını yaptığı sırada 1980'de bir silahlı saldırı sonucu öldürülmüştür.

Yaşamı

1925'te İzmir'de doğdu. Babası, Bursa'nın Yenişehir ilçesinin Koyulhisar köyünden olan ve Bilecik'ten İzmir'e gelerek yerleşen öğretmen ve din adamı İbrahim Sırrı Bey (Molla İbrahim Efendi); annesi Romanya göçmeni bir aileye mensup olan Edremit'te doğumlu Hacer Hanım'dır. Öğretmen ve din adamı babasının görevi nedeniyle çocukluğunda farklı yerlerde bulundu. İlköğrenimini Manisa'daki Paşaköy yatılı okulunda yaptı. Ailesi 1935'te Bursa'ya yerleşti ve Bursa'nın merkezindeki Nalbantoğlu mahallesinde yaşadılar. Gerçeksöz, İzmir'in Selçuk ilçesinde başladığı orta öğrenimine Bursa'da devem etti.^[1] Dışarıdan sınavlara girerek Bursa İpekçilik Meslek Okulu'ndan diploma aldı.^[1]

Orta öğrenimini tamamladıktan sonra okuma imkanı bulamadığından kendi kendisini yetiştirdi. Bursa'daki edebiyat çevresine katıldı, edebiyat sohbetleri ve müzikli edebiyat söyleşilerinin devamlı katılımcılarından biri oldu. Öğretmen Haşim Nezihi Okay'ın yönlendirmesi ile şiir ile ilgilendi.^[1] Okayn, 1944 yılında, Bursa'da çıkarılan Demet mecmuasında Gerçeksöz'ün ilk şiirinin yayımlanmasına ve bir Bursa ziyareti sırasında Ahmet Hamdi Tanpınar ile tanışmasına vesile oldu.^[3] Arapça ve Farsçayı basından öğrendi. 1944'te Serbest ölçü'yü benimsedi. Hisarcılar, Şadırvan, Kaynak ve Demet dergilerinde şiirler yazdı.

Bursa'da Ant gazetesinde muhabirlik yaparak gazeteciliğe başladı. Tanin, Vatan, Yeni İstanbul, Tercüman gazetelerinin Bursa muhabirliklerini yaptı. Bursa Hakimiyet gazetesinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Kendi matbaasını kurarak Bursa Ekspres gazetesini çıkardı ve bu gazetede başyazılar yazdı. 1947 yılında Bursa Gazeteciler Cemiyeti'nin kurulmasına da katkıları oldu. Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın kuruluşunda da Bursa’yı temsil etti.^[1] Bursa'da gazetecilik yaptığı yıllarda birçok gazeteci yetiştirdi.

İlk evliliğini 1950 yılında Hidayet Hanım ile gerçekleştirdi; 1954 yılında eşinden ayırıldı. Bu evliliğinden Sinan ve Hikmet isimli iki çocuğu oldu. İkinci evliliğini Nusret Hanım ile 1954'te gerçekleştiren şairin bu evliliğinden de Lütfiye, İbrahim ve Nilüfer isminde üç çocuğu vardır.^[3]

Gerçeksöz, 1960 İhtilâli'nden sonra gazetecilere yapılan baskılar nedeniyle 1961'de kardeşi Ziya Gerçeksöz ile birlikte Batı Almanya'ya gitti ve işçi olarak çalıştı. Schleswig-Holstein eyaletinde Itzehoe şehrinde bulunan Gruner+Jahr Yayınevi'nde çalıştı ve yedi yıl kaldığı Holstein eyaletinde Türk işçi derneklerinin başkanlıklarında bulundu, çeviriler yaptı. 1961-1967 yıllarında Itzehoe şehrinde diğer işçi derneklerini birleştirmek için çalıştı, federasyon kurulmasını sağladı. 1968'de Hannover'e göçtü; Continental fabrikalarında memurluk ve mütercimlik yaptı. Aşağı Saksonya ve Bremen Eyaletleri Türk İşçi Dernekleri genel sekreterliklerini üstlendi.

Almanya yıllarında Türkiye’deki milliyetçi siyasîlerle ilişkilerini sürdürdü. 1973 yılında Bursa’dan MHP milletvekili adayı oldu ancak seçilmedi. Türkiye’deki bazı dergilere şiirlerini göndererek yayımlatmaya devam eden şair, 1974-1975'te Doğru Hakimiyet ve Devlet gazetelerinden yayımlanan yazılarında özellikle yurt dışındaki Türk işçilerinin ve ailelerinin durumlarını ele aldı.^[3] 1976'da Türkiye'ye döndü. Özellikle Türkiye’ye dönme aşamasında Almanya’dan gönderdiği şiirleri Hisar dergisinde yayımlandı.

Yurda dönüşünden sonra Millet gazetesinde köşe yazarlığına devam etti. 25 Şubat 1979'a kadar yazılarını "GERÇEK-SÖZ” köşesinde sürdürdü. Gazeteciliğe devam ederken bir yandan da İstanbul MHP İl Yönetim Kurulu'nda üye oldu ve Basın Bürosu Müşavirliği görevini üstlendi. 1977 seçimlerinde İstanbul'dan 11. sırada MHP milletvekili adayı olarak seçime girdi ancak seçilmedi.1978 yılında Ahmet Kabaklı önderliğinde kurulan Türk Edebiyat Vakfı'nın da kurucu üyeleri arasında yer aldı.

Ortadoğu gazetesinin başyazarlığını yapan İlhan Darendelioğlu'nun 19 Kasım 1979'da silahlı saldırı sonucu öldürülmesinin ardından Orta Doğu gazetesinin başyazarlığını üstlendi. 4 Nisan 1980'de bir silahlı saldırı sonucu öldürüldü. Cenazesi Bursa'ya getirilmiş 6 Nisan 1980'de Emirsultan Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Eserleri

Şiir

Âşık Sazından Şiirler (1944)
Bursa'nın Destanı (1951)
Yaşayan Ağaç (1952)
İkinci Dönüş (1972)
Gavur Parası (1979)

Roman

Gâvur Parası (5 Mart -20 Nisan 1979 arasında Ortaadoğu gazetesinde tefrika edildi)

Hikaye

Geçit Bekçisi (Uludağ dergisinin Kasım-Aralık 1946 tarihli 80. sayısında yayımlandı)

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d ^e Ayaz, Hüseyin (2011). "İsmail Gerçeksöz'ün hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerine bir araştırma". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
^ İhsan Işık, (Ed.) (2007). "GERÇEKSÖZ, İsmail". Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. 4. Cilt (2. bas.). Ankara: Elvan Yayınları. s. 1432.
^ ^a ^b ^c Topçu, Esra (2024). "Türk kültür ve edebiyat hayatına katkılarıyla İsmail Gerçeksöz". Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 25 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:0-1] Ayaz, Hüseyin (2011). "İsmail Gerçeksöz'ün hayatı, edebî kişiliği ve eserleri üzerine bir araştırma". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.

[TürEd-2] İhsan Işık, (Ed.) (2007). "GERÇEKSÖZ, İsmail". Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi. 4. Cilt (2. bas.). Ankara: Elvan Yayınları. s. 1432.

[:1-3] Topçu, Esra (2024). "Türk kültür ve edebiyat hayatına katkılarıyla İsmail Gerçeksöz". Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 25 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]