Şiraz Pogromu
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Temmuz 2015) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Şiraz pogromu | |
|---|---|
| Bölge |  İran |
| Tarih | 30 Ekim 1910 |
Saldırı türü | Pogrom |
| Ölü | 12 |
| Yaralı | 50 |
Şiraz pogromu, 30 Ekim 1910'da, Yahudilerin Müslüman bir kız çocuğunu dini sebeplerle öldürdüğü iddiası ve bu iddia sonucunda Şiraz'da Yahudilere yapılan pogromdur. Pogrom sırasında 12 Yahudi öldü, yaklaşık 50'si yaralandı ve 6000 Yahudinin malları soyuldu.[1] Olaylar, Şiraz'ın Alliance Israélite Universelle temsilcileri tarafından belgelendi.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yaklaşık 2500 yıldır İran'da Yahudi mevcudiyeti söz konusudur. Pogromlar bu topluluk için yabancı değildir. Şirazlı tarihçi Cemşit Sedagat'a göre 19. yy'ın sonlarında senede en az bir defa Yahudilere saldırılar düzenlendi ve en sonunda Avrupa'nın baskısıyla bu son buldu. Bunlardan sonuncusu 1910'da gerçekleşti.[2][3][4]
1910'da olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 1910
[değiştir | kaynağı değiştir]1910'da Ekim ayının başlarında, çöpçüler Şiraz'da bir Yahudi evinin lağım çukurunda bir kitap bulduklarını, bu kitaptan bazı sayfaların kirlenmediğini ve böylece bu kitabın Kur'an olduğunu anladıklarını iddia ettiler. Ardından, Sukot bayramının ilk günü, bazı Yahudiler sinagogdan çıkıp evlerine dönerken evlerinin önünde elinde bir bohça olan peçeli bir müslüman kadın gördüler. Farkına varıldığını anlayan kadın aceleyle bohçayı lağım çukuruna atıp kaçtı (lağım çukurları, Yahudi evlerinin ön kapısının yakınında bulunuyordu). Ev sahipleri aceleyle bohçayı açıp baktıklarında içinde Kur'an'ın bir kopyasını buldular. Bu olaydan haberdar olan Alliance Israélite Universelle, olası provokasyonları önlemek için Şiraz baş müftüsü Mirza İbrahim ile iletişime geçti. Müftü, bu provokasyonları hiçe sayacağını ve ihtiyaç duyulduğu takdirde yardımlarını esirgemeyeceğini belirtti.[1]
Dini cinayet suçlaması
[değiştir | kaynağı değiştir]Ertesi akşam, bir çete, Şiraz'ın baş hahamlarından ikisinin evini bastı. Baskıncılar içinde, dört yaşında bir kız çocuğu babası numarası yapan bir pazarcı bulunmaktaydı. Pazarcı, kızının Yahudi mahallesinde akşamüstü kaybolduğunu ve kanını elde etmek için öldürüldüğünü iddia etti. Korkmuş hahamlar bu olayla ilgili hiçbir şey bilmediğine dair yemin edip suçlamaları inkâr ettiler. Holiganlar, kızın ertesi güne kadar bulunmaması halinde tüm Yahudi mahallesinin yakılacağına dair tehditte bulundular. Aynı gün, Yahudi mezarlığından yüz metre ötede bir çocuğun cesedi bulundu. Kayıp Müslüman kızın cesedinin bulunduğu ve Yahudiler tarafından öldürüldüğü dedikoduları hızla yayıldı. Ardından bu çocuğun, sekiz gün önce gömülen ve eşelenerek çıkarılan Yahudi bir erkek çocuğun cesedi olduğu anlaşıldı.[1]
Çete şiddeti
[değiştir | kaynağı değiştir]Ertesi sabah, kalabalık, hükûmet sarayı önünde toplanıp öldürülen kızın intikamının Yahudilerden alınması için sesini yükseltti. Geçici hükûmet, kalabalığı dağıtmak için askerî birliklere emir verdi. Kalabalık, Yahudi mahallesine doğru yola çıktı ve askerî birliklerle aynı anda muhite vardı. Verilen emirlerin aksine, askerler Yahudi mahallesine ilk saldıranlar oldu ve güruhun geri kalanına, yağmalamaları için sinyal verdi. Askerler, holiganlar, seyyidler, hayvan ticareti için şehre gelen Kaşkaylar ve hatta kadınlar ve çocuklar 6-7 saat süren yağmalamaya katıldı; Yahudi mahallesindeki 260 Yahudi evinin hiçbirinden boş geçmediler.[1] Alliance Israélite Universelle temsilcileri saldırıları şöyle aktarmıştır:
| “ | Hırsızlar yolda zincir kurdular. Halıları, tomarlarla eşyaları ve balyalarca malı elden ele geçirdiler [...] yani satılabilecek ne varsa. Maddi değeri olmayanlar veya ağırlığı ve ebatı nedeniyle taşınamayanlar vandallığa uğrayıp, kırılıp harap edildi. Kapı ve camlar menteşelerinden sökülüp çıkartıldı, bazıları ise parçalandı. Parkelerin altında saklanan değerli şeyler var mı diye aramak için dahi odalar yerle bir edildi.[1] | „ |
Saldırganların hareketleri sadece soygundan ibaret değildi, Yahudilere karşı fiziksel şiddet de uyguladılar. Mahalle saldırıya uğramaya başladığı zaman Yahudilerin çoğu oradan kaçıp, Müslüman dostlarının evlerine, İngiliz konsolosluğuna, teraslara ve hatta camilere sığındılar. Mahallede kalıp varlıklarını korumaya çalışanlar ise yaralandı veya öldürüldü. 12 kişi arbedede öldü, 15 kişi bıçaklar, coplar veya kurşunlarla ağır, 40 kişi de hafif yaralandı.[1]
Sonuç
[değiştir | kaynağı değiştir]Pogrom sonucunda Yahudi mahallesi tamamıyla tahrip edildi:
| “ | Kadınlar, erkekler ve yaşlılar tozlar içinde yuvarlanıp göğüslerini döverek adalet talep ediyorlar. Diğerleri baygın, bitmeyen korkunç kabusun sancılarının şuursuzluğu içinde gibi görünüyorlar.[1] | „ |
Yardım çabaları İngiliz konsolosluğunun desteğiyle Alliance Israélite Universelle tarafından organize edildi. Bazı yerli Müslümanlar da ekmek, üzüm ve para vererek yardımda bulundular. Bir varlıklı Müslüman 1 ton, vali 2 ton ve baş müftü 400 kg ekmek bağışladı.[1]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h Nataf, M. Letter of 31.10.1910. AIU Bulletin, No 35, 1910, pp. 182–188. English translation in David Littman (1979). "Jews Under Muslim Rule: The Case Of Persia 16 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". The Wiener Library Bulletin XXXII (New series 49/50).(İngilizce) Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Littman" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Dinmore, Guy (20 Mayıs 2000). "Off Centre: An ancient community that is slipping away". Financial Times (London,England).(İngilizce)
- ^ Simon, Rita J (1 Eylül 1980). "Review of "Outcaste: Jewish Life in Southern Iran by Laurence D. Loeb"". American Anthropologist. 2. 82 (3). ss. 675-676. doi:10.1525/aa.1980.82.3.02a0096022 Nisan 2007.(İngilizce)
- ^ * Lewis, Bernard (1984). The Jews of Islam. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0-691-00807-8, p. 183 (İngilizce)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Farideh Goldin. Wedding Song: Memoirs of an Iranian Jewish Woman [1] 26 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.