Seyyid
Seyyid (Arapça: سيد), İslam peygamberi Muhammed'in kızı Fatıma ve torunları Hasan, Hüseyin, Zeynep, Rukiyye ve Ümmü Gülsüm'ün soyundan olduğu inanılanlar genel olarak bu adla anılır. Hanımlar için Seyyide sıfatı kullanılır.
İslam'da dinî unvan olarak Hüseyin'in soyundan gelen Alevîlere Hüseyni veya Seyyid, Hasan'ın soyundan gelen Alevîlere ise Hasani veya Şerif denir.[1][2]
İran'da Seyyid Alevî kökenli aileler Alevî, Hüseynî, Mir veya Mirza olarak da anılır.
Osmanlılar zamanında Şerif ve Seyyid ailelerin birliğini Alevî ocakları sistemiyle sağlardı. Peygamber soyundan gelmekle beraber onun inanç sistemine bağlı olmayan kişiler Ehli Beyt'ten sayılmazlar. Seyyid, yani Hüseynî-Alevîlerden olan kimselere, Fatıma ve kocası Ali soyundan geldikleri için, nisbetle Alevî ve çoğunluk olarak Aleviler denir.
İslam'ın On İki İmamların birincisi olan İmam Ali'nin, Fatıma'nın vefatından sonra yaptığı evlilikten doğan çocukları genetik olarak Alevi olmakla beraber, Fatimi olmadıkları için Seyyid veya Şerif değildirler. Alevî kelimesi genetik anlamında Fatima ve Ali'nin soyundan gelen kimselere denir. Ayrıca siyasî savaşlarda veya İslam mezhebi olarak Ali taraftarı olanlar için Şiî kelimesi ve Ali'nin soyundan gelenlere Alevî (Seyyid ve Şerif) kelimesi kullanılır. Alevîler, İslam tarihin ilk ailesi olan Ehl-î Beyt mensubu olup, yine o soydan gelmektedirler. İslam din'in Caferîlik mektebine ve Alevî Tarikatlarından olan Alevî-Bektaşî tasavvuf tarikatına mensup Alevîler, ittikad olarak Peygamber Muhammed ve On iki İmamlar ittikâdine mensupturlar. Türkiye'deki Aleviler'in çoğu Arap kökenli Türkmen'dir. Anadolu Alevîlerin kökeni çoğunlukla Alevî ocaklarında belgelendiği gibi, Hoca Ahmed Yesevî'nin emriyle Anadoluya, yani Horasan'dan günümüz Türkiye'ye Pîr (Şeyh) olarak atanan büyük Tasavvuf alimi ve Alevî Türkmen şeyhi bilinen Hacı Bektaş Velî ve yanı sıra gelen 90.000 Horasan Alevî (Seyyid ve Şerif) Türkmen Pîrleri / Şeyhlerin Alevî Tarikatından olan Alevî-Bektaşî Dergahına ve ocağına mensupturlar. Ayrıca Osmanlı İmperatorluğunun kurucuları bilinen Yeniçerilerde Alevî-Bektaşî oldukları osmanlı arşivlerinde kayıtlıdır.
| Ünvanlar | 1656–1660 | 1689–1693 | Değişiklik |
|---|---|---|---|
| Seyyid | 342 | 878 | 157% |
| Molla | 382 | 624 | 63% |
| El-Hâc | 2,409 | 2,509 | 4% |
| Beg | 573 | 377 | 34% – |
| Çelebi | 1,485 | 990 | 33% – |
| Efendi | 909 | 609 | 33% – |
Afganistan
[değiştir | kaynağı değiştir]Afganistan'da Seyyidlik Alevi bir etnik bir grup olarak kabul edilmektedir.
13 Mart 2019'da cumhurbaşkanlığı sarayındaki (Arg) Sedat toplantısına hitap eden Başkan Eşref Ghani, Sedat etnik grubunun yeni elektronik ulusal kimlik kartına (e-NIC) dahil edilmesine ilişkin bir kararname çıkaracağını söyledi.[5][6]
Cumhurbaşkanı Eşref Ghani, 15 Mart 2019'da elektronik ulusal kimlikte 'Sedat kabilesi'nden bahsetme kararı aldı.[7]
Kuzeyin Seyyidleri genellikle Belh ve Kunduz'da; doğuda ise Nangarhar'da bulunabilirler. Çoğu Seyyidler Bamiyan eyaletindeki Şii Müslümanlardır.[8]
Seyyidler (Hüseynî / Alevî)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Zeynel Abidin
- Muhammed Bakır
- Cafer-i Sadık
- Musa Kazım
- Ali Rıza
- Muhammed Taki
- Ali Naki
- Hasan el-Askeri
- Muhammed Mehdi
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Teresa Bernheimer (8 Haziran 2016). İslam Tarihin ilk Ailesi - İmam Ali'nin ailesi Ehli Beyt ve ilk Alevîler. Ortadoğu Din ve Kültür çalışmaları (Türkçe, Arapça, Almanca, ve İngilizce). Tekin Yayınevi. ss. 11-17. ISBN 9789944611671. Erişim tarihi: 24 Ekim 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Alevî (Arapça: علوِی) / Alevîlik (Arapça: علوِیون) Alevî kelimesinin anlamı; "Ali'ye mensup olan, Ali'nin soyundan gelen, onun Velayetini savunan (ikrâr veren) ve onun taraftarı olan demektir. Alevî Müslümanlarda; Hüseyin'in soyundan gelen Alevîlere Hüseyni veya Seyyid, Hasan'ın soyundan gelen Alevîlere ise Hasani veya Şerif denir.
- ^ Hülya Canbakal, Brill Publishing, Society and Politics in an Ottoman Town, Ayntab in the 17th Century (2007)
- ^ Demetrius Cantemir, The History of the Growth and Decay of the Othman Empire, (London: J.J. and P. Knapton, 1734–35), I: 44; Ettore Rossi, “‘Çelebi’ Kelimesi Hakkında EbùÍ u'ùd"a Atfedilen Bir Fetva,” Türk Dili Ara{tırmaları Yıllı<ı Belleten, (1954): 12–13.
- ^ "President Ghani to Issue Legislative Decree on Recognizing 'Sadat' as Ethnic Group". Ariana News (İngilizce). 17 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ "'Sadat Ethnicity' to be Inserted in e-NIC". 13 Mart 2019. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Hamdard, Azizullah (15 Mart 2019). "Ghani decrees mentioning Sadat tribe in electronic ID card" (İngilizce). 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2022.
- ^ "Ethnic Identity and Genealogies". Program for Culture and Conflict Studies – Naval Postgraduate School (İngilizce). 22 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir] | Soyluluk ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | İslam ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
