.tr
 | |
| Tanımlanma tarihi | 17 Eylül 1990) |
|---|---|
| Üst düzey alan adı tipi | İnternet ülke üst seviye alan adı |
| Durumu | Aktif |
| Kayıt | Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu |
| Kullanım amacı | Türkiye ile bağlantılı kuruluşlar ve kişilerin kullanımı |
| Gerçek kullanım | Türkiye'de yaygın olarak kulanılmaktadır. |
| Kayıtlı alan adı sayısı | 1.303.091 (13 Mart 2025)[1] |
| Kayıt sınırlamaları | Alan adını kaydedecek kişi veya bir temsilcisi Türkiye'de bulunmalıdır. |
| Yapı | İkinci seviye (örnek.tr) veya üçüncü seviye (örnek.com.tr) şeklinde kayıt yapılabilir. |
| DNSSEC desteği |  Var[2] |
| IDN desteği | Var[3] |
| Website | trabis.gov.tr |
.tr, Türkiye'nin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin internet ülke üst seviye alan adıdır. 17 Eylül 1990'de ortaya çıkmıştır.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Yönetimi eskiden Orta Doğu Teknik Üniversitesi tarafından yapılmaktaydı ve 20 yıldan fazla süredir yürüttüğü kayıt operatörü işlevini 14 Eylül 2022 tarihinde TRABİS faaliyete geçene kadar sürdürdü.[5][6]
2010 yılında Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından "İnternet Alan Adları Yönetmeliği" yayımlanmıştır. Bu yasa ve yönetmelikle birlikte 21 Aralık 2018 tarihinde ".tr" uzantılı alan adlarının tahsis yetkisi (Kayıt otoritesi işlevi) Nic.TR'den BTK'ye devredilmiştir. Sözleşme gereği 12 Eylül 2022 tarihinde nic.tr kapanmış, 14 Eylül 2022 tarihinde TR Ağ Bilgi Sistemi (TRABİS) faaliyete geçmiş ve alan adını yönetmeye başlamıştır.[7][8]
Sınıflandırma yapılabilmesi amacıyla .com.tr, .gov.tr gibi ikinci seviye alan adları ortaya çıkmıştır.
KKTC'nin resmî kurumları için ise gov.ct.tr alan adı kullanılmaktadır.
a.tr programı
[değiştir | kaynağı değiştir]Eylül 2023'e kadar yalın .tr alan adına sahip olan siteler yalnızca Türk Silahlı Kuvvetlerine ait olan www.tsk.tr adresi ve Nic.TR'ye ait olan nic.tr adresiydi. Ancak 14 Eylül 2023 tarihinden itibaren, başta kamu kurumları olmak üzere a.tr olarak (SLD biçiminde) alan adı kaydedilebileceği duyuruldu.[9]
TRABİS'in aldığı kararla beraber a.tr biçiminde alan adlarının dağıtımı için adaylar üç kategoriye ayrıldı:[10]
- 1. Kategori, "gov.tr, "edu.tr", "tsk.tr", "bel.tr", "pol.tr", "k12.tr" uzantılı alan adlarından birine 14 Eylül 2023 itibarıyla sahip olan kurumları;
- 2. Kategori, 25 Ağustos 2023 itibarıyla "org.tr" uzantılı alan adına sahip kamu kurumları, kamuya yararlı dernekler, vergi muafiyeti tanınan kurumlar ve işçi/işveren kuruluşları;
- 3. Kategori, "kep.tr", "av.tr", "dr.tr", "com.tr", "org.tr", "net.tr", "gen.tr", "web.tr", "name.tr", "info.tr", "tv.tr", "bbs.tr", "tel.tr" uzantılı bir alan adına sahip herhangi bir kurum, kuruluş veya kişileri içermektedir.
Dağıtım, buradaki kategorilerin sıralamasına göre yapıldı. Aynı kategori içinde bulunan kuruluşların anlaşmazlıkları ise alan adı önceliğine veya kuruluşların kendi aralarındaki anlaşmalarına bırakıldı.
1. Kategorideki işlemler tamamlandıktan sonra, 14 Kasım 2023'ten 14 Şubat 2024'e kadar 2. Kategorideki işlemler tamamlandı. Ardından 14 Şubat 2024'ten 7 Ağustos 2024'e kadar 3. Kategori kuruluşlarının başvuruları alındı.
Günümüzde a.tr biçimindeki alan adları herkesin kaydına açıktır ve pek çok ülkede olduğu gibi "ilk gelen alır" kuralı ile dağıtılmaktadır.
İkinci seviye alan adları
[değiştir | kaynağı değiştir].tr uzantılı belgeli alan adları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı alan adlarının tahsisi için çeşitli belgeler gerekmektedir.[11]
- gov.tr: Türkiye Cumhuriyeti devlet kurum ve kuruluşları için alt alan adı.
- bel.tr: İl, ilçe ve belde belediyeleri için alt alan adı.
- pol.tr: Türkiye Cumhuriyeti Emniyet Teşkilatının alt alan adı.
- edu.tr: YÖK tarafından onaylanmış yüksek eğitim kurumları tarafından kullanılan alt alan adı.
- k12.tr: MEB tarafından onaylanmış anaokulu, ilköğretim okulu, lise ve dengi okullar için alt alan adı. Türkiye'ye ayrılmış .tr birinci seviye internet alan adının altındaki bir ikinci seviye alan adıdır. Türkiye'de ilk ve orta dereceli okulların genelde web sitesi adlarında ülke alan adı uzantısının önünde kullandıkları nitelendirmedir. Okulların bu alan adını kullanma zorunluluğu yoktur. Türkiye'de Kütahya, Çanakkale, Çankırı, Ordu, Giresun gibi illerde okulların tamamı ya da tamamına yakını web sitelerini bu alan adı altında kurmuştur.[12] (Eylül 2016 itibarıyla), 38 tane Türkiye dışındaki okul da web sayfaları için bu alan adını kullanmaktadırlar.[13]
- av.tr: Serbest avukatlar, hukuk büroları ve kayıtlı avukat ortaklıkları için alt alan adı.
- dr.tr: Doktorlar, doktor ortaklıkları, hastaneler ve kayıtlı birinci basamak sağlık kuruluşları için alt alan adı.
- tsk.tr: Türk askeri kurum ve kuruluşlar için alt alan adı.
- ct.tr: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne ait kurum ve kuruluşlar için alt alan adı.
.TR alan adı için başvuru yapıldıktan sonra gerekli belgeler 15 gün içerisinde gönderilmelidir. Belgeler iletildiğinde alan adı tahsisi iki gün içinde gerçekleştirilmektedir.
.TR uzantılı belgesiz alan adları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu alan adlarının tahsisi için belge gerekmez. İlk gelen alır, alan adı kurum-kişi ilişkisi aranmaz.
- com.tr: Gerçek ve tüzel kişiler için tahsis edilen esasen ticari amaçlı alt alan adı.
- net.tr: İnternet üzerinden hizmet veren oluşumlar için tahsis edilen alt alan adı.
- org.tr: Dernek, vakıf, STK vb. kuruluşlar için alt alan adı.
- biz.tr: Web üzerinde kamusal ve/veya ticari hizmet sunacak gerçek ve tüzel kişiliklerin kullanımlarına yönelik alt alan adıdır.
- info.tr: Web üzerinde kamusal veya ticari hizmet sunacak gerçek ve tüzel kişiliklerin kullanımlarına yönelik alt alan adıdır.
- tv.tr: TV sektöründeki özel ve tüzel kişiler ile uluslararası program sahipleri için kullanılan alt alan adı.
- gen.tr: Kişisel ve kurumsal başvurunun (genel) yapılabildiği ve "ilk gelen alır" ve "alan adı - kişi/kuruluş adı ilişkisi aranmaz" ilkeleri ile ad tahsisi yapılan alt alan adlarıdır.
- web.tr: Kişisel ve kurumsal başvurunun (genel) yapılabildiği ve "ilk gelen alır" ve "alan adı - kişi/kuruluş adı ilişkisi aranmaz" ilkeleri ile ad tahsisi yapılan alt alan adlarıdır.
.tr Uzantılı Belge Gerektirmeyen Ancak Bazı Durumlarda Sonradan Belge Talep Edilebilen Alan Adları
[değiştir | kaynağı değiştir]Aşağıdaki alan adları için, Alan adı tahsisinin hızla yapılabilmesi için, ".tr" Alan Adı Yönetimi veya onun yetkilendirdiği makamca başvuru ve tahsis sırasında belge istenmeyecektir. Ancak; tahsisi yapılan alan adı ile ilgili olarak çelişki (tutarsızlık), kötü niyet veya alan adı ticaretinin yapıldığına dair kanıt bulunması halinde, alan adı tahsisi yapılan kişiden dayanak belgelerini ibraz etmesi istenebilir. Herhangi bir uyuşmazlık durumunda telefon numarasının sahipliğine dayanak olarak, ilgili kurumla yapılan sözleşme, son ödenen fatura gibi belgeler kabul edilecektir.
- tel.tr: Türkiye'de yaşayan kişiler ile faaliyet gösteren kuruluşların, Türkiye'de kullandıkları her türlü telefon numarası ile bağlantılı olarak tahsis edilen alt alan adıdır.
- name.tr: T.C. vatandaşları ile Türkiye'de yaşayan yabancı uyruklu kişiler tarafından alınabilen alt alan adıdır.
- bbs.tr: BBS (Bulletin Board System) hizmeti veren kurumlar ve oluşumlar için kullanılan alt alan adıdır.
Eski alan adları
[değiştir | kaynağı değiştir]- mil.tr - Türkiye Cumhuriyeti'nin askerî kuruluşları için kullanılmaktaydı. Kullanımdan kalkmıştır ve yerine "tsk.tr" kullanılmaktadır.
.tr Alan Adı Satış Yetkisi Verilen Onaylı Kuruluşlar
[değiştir | kaynağı değiştir].tr uzantılı alan adlarının pazarlamasını yapabilen kuruluşlar şunlardır:[14]
- Aerotek Bilişim Sanayi ve Ticaret AŞ.
- Alan Adı Kayıt Bilişim Ltd. Şti.
- Alastyr Telekomünikasyon A.Ş.
- Atak Domain Bilgi Teknolojileri A.Ş.
- Çizgi Telekomünikasyon A.Ş.
- Doruk Bilişim Teknolojiler Ltd. Şti.
- DH Bilişim Teknolojileri San. ve Tic. Ltd. Şti.
- Gri İnternet Teknolojileri A.Ş
- İHS Kurumsal Teknoloji Hizmetleri A.Ş.
- İsim Kayıt Bilişim A.Ş.
- İsimtescil Bilişim A.Ş.
- Netdirekt Bilişim Danışmanlık İletişim Hizmetleri San. ve Tic. A.Ş.
- Niobe Telekomünikasyon Bilişim Teknolojileri Yazılım Danışmanlık San. ve Tic. Ltd. Şti.
- ODTÜ Geliştirme Vakfı Bilgi Teknolojileri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Teknotel Telekomünikasyon San. ve Tic. A.Ş.
- Türkticaret.Net Yazılım Hizmetleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Webhosting Bilişim Teknolojileri A.Ş.
- Yöncü Bilişim Çözümleri Ltd. Şti.
ct.tr
[değiştir | kaynağı değiştir] | |
| Tanımlanma tarihi | 17 Eylül 1990  |
|---|---|
| Üst düzey alan adı tipi | İkinci Seviye Alan Adı |
| Durumu | Etkin |
| Kayıt | Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu |
| Kullanım amacı | Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile bağlantılı siteler |
| Yapı | Üçüncü seviyede kayıt yapılabilir. |
| Website | trabis.gov.tr |
ct.tr, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne ait ikinci seviye alan adıdır. Yönetimi Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'nun yetkisiyle TRABİS tarafından yapılmaktadır.[5][6] Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devlet olarak tanınmadığı için kendisine ait bir üst seviye alan adı alamamaktadır. Bu sebeple Türkiye Cumhuriyeti'nin üst seviye alan adı olan .tr uzantısı ile ikinci seviye alan adı oluşturulmuştur. Şimdilik sadece bazı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti devlet kurumlarının web sitelerini barındıran alan adının ileride yaygınlaşması için altyapı oluşturulmuştur.
.ct.tr Alan adı altındaki web siteleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Başbakanlık 29 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- e-Devlet Kapısı 22 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İçişleri Bakanlığı Web Sitesi 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Sağlık Bakanlığı 2 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Maliye Bakanlığı 8 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanlığı 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Turizm Bakanlığı 6 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı 17 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Tarım ve Orman Bakanlığı 26 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Ekonomi Bakanlığı 27 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kurulu 27 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Muhaceret Dairesi Müdürlüğü 27 Eylül 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ ".tr istatistik özeti". TRABİS. 25 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2025.
- ^ "TRABİS DNSSEC". 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ ".tr alan adı". Atak Domain. 27 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2024.
- ^ ".tr whois bilgisi". IANA. 8 Ekim 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2024.
- ^ a b icann. "Member Profile: .tr". 4 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2012. (3 Ocak 2012).
- ^ a b TRABİS. "TRABİS". 13 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2012. (3 Ocak 2012).
- ^ [1] 18 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 21 Aralık 2018 tarihinde imzaladığı sözleşme ile ".tr" kayıt otoritesi, yetkisini Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumuna (BTK) devretmiştir.
- ^ [2] 8 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2010 yılında BTK tarafından "İnternet Alan Adları Yönetmeliği" yayımlanmıştır. Bu yasa ve yönetmelikle birlikte ".tr" uzantılı alan adlarının tahsis yetkisi (Kayıt otoritesi işlevi) Nic.TR'den BTK'ye devredilmiştir.
- ^ Habertürk. "Türkiye'nin yeni alan adı açıklandı! Yeni alan adı ne oldu, ne zaman geçiş yapılacak? - Teknoloji Haberleri". Habertürk. 22 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2023.
- ^ "a.tr duyuru sayfası". TRABİS. 23 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2024.
- ^ "İnternet Alan Adları Yönetmeliği". mevzuat.gov.tr. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ "meb.k12.tr". 2 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016.
- ^ "MEB'e bağlı .k12.tr uzantılı web sayfası olan yurt dışı eğitim kurumları". 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2023.