1959 Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimi
 | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
.svg) |
| Şu madde dizisinin bir parçasıdır: Kıbrıs Cumhuriyeti devlet yapısı |
1959 Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanlığı seçimi 13 Aralık 1959 tarihinde kurulmakta olan Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanını seçmek için gerçekleştirildi.[1] Gerçekleştirilen seçimlere iki aday çıktı; Kıbrıs Kilisesi Başpiskoposu ve EOKA'nın siyasi liderliğini yapmış olan III. Makarios ve eski Lefkoşa Belediye başkanı Yannis Klerides, Demokratik Birlik liderlerinden olup ayrıca AKEL tarafından desteklendi. Seçimleri III. Makarios kazandı ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olarak seçildi.
Paralel olarak gerçekleştirilmesi planlanan Cumhurbaşkanı Yardımcılığı seçimleri, tek adayın Fazıl Küçük olması sebebiyle yapılmadı ve Küçük rakipsiz seçildi.
Seçim Sistemi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı halk tarafından evrensel ve gizli oyla seçilir.[2][3] Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır;[2][3] görev süresi Temsilciler Meclisi huzurunda yemin ederek başlar.[2][3]
Seçimlerde eğer tek bir aday varsa söz konusu aday seçim olmaksızın rakipsiz seçilmiş ilan edilir.[2][3] Birden fazla aday olduğu durumlarda seçimde %50'den fazla oy alan aday seçilmiş kabul edilir.[2][3] Eğer adayların hiç biri %50 oyu geçemezse bir sonraki hafta en çok oy alan iki aday arasında ikinci tur seçimi gerçekleştirilir;[2][3] seçimde en çok oyu alan aday kazanmış ilan edilir.[2][3]
Kıbrıs Cumhuriyeti Anayasası gereği, Cumhurbaşkanı Rum, Cumhurbaşkanı Yardımcısı ise Türk olmak durumundadır. Ayrı çoğunluk prensibi ile birlikte Cumhurbaşkanı sadece Rum toplumunun içinden seçilebilirken Cumhurbaşkanı Yardımcısı ise sadece Türk toplumunun içinden seçilebilir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]13 Aralık 1959'daki seçimlerdeki adaylar Kıbrıs Başpiskoposu III. Makarios Yannis Klerides'ti. III. Makarios EOKA üyelerinin çoğunluğunun ve Birleşik Demokratik Restorasyon Cephesi'nin desteğini alırken Yannis Klerides liderlik ettiği Demokratilk Birlik'in ve Emekçi Halkın İlerici Partisi'nin desteğini aldı; Klerides ayrıca Zürih ve Londra Antlaşmaları'na karşı çıkanların oyunu aldı.[4][5][6][7][8][9] III. Makarios oyların %66,82'sini aldı ve oyların %33,28'ini alan Yannis Klerides'e karşı Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olarak seçildi.[8][7][4][10][11][9]
Cumhurbaşkanlığına paralel olarak Cumhurbaşkanı Yardımcılığına Fazıl Küçük rakipsiz seçildi.[12][4][6][9]
Cumhurbaşkanı'nın görev süresinin yeni seçimlerin gerçekleştirileceği 1965'te bitmesi gerekiyordu.[4] Ancak Aralık 1963'te patlayan olaylar sebebiyle bu seçimler yapılamadı.[4] Aradaki boşluğu doldurmak amacıyla 1968 yılına kadar Temsilciler Meclisi'nin çıkarttığı kararlarla hükümetin görev süresi uzatıldı.[4]
Seçim Sonuçları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Aday | Oy | % |
|---|---|---|
| III. Makarios | 144.501 | 66,82 |
| Yannis Klerides | 71.753 | 33,18 |
| Toplam | 216.254 | 100,00 |
| Geçerli oy | 216.254 | 99,22 |
| Geçersiz/boş oy | 1.702 | 0,78 |
| Toplam oy | 217.956 | 100,00 |
| Kayıtlı seçmen/katılım | 238.879 | 91,24 |
| Kaynak: Nohlen & Stöver | ||
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Dieter Nohlen & Philip Stöver (2010) Elections in Europe: A data handbook, p438 978-3-8329-5609-7
- ^ a b c d e f g "ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ" (PDF). İçişleri Bakanlığı. 1 Kasım 2017. ss. 3-4. 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g "Eκλογές - Προεδρικές". 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f Stylianou, Maria (12 Kasım 2012). "Ιστορία των Προεδρικών Εκλογών". www.sigmalive.com. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ "Προεδρικές εκλογές 1959". 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ a b "Ιστορικό εκλογών 1960-1973". www.bbc.co.uk. 7 Şubat 2003. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ a b "Οι πρώτες προεδρικές εκλογές της Κύπρου πίσω στο 1959". 13 Ekim 2017. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ a b "Πώς ψήφισε η Κύπρος στις πρώτες προεδρικές της 13ης Δεκεμβρίου 1959". Πολίτης. 16 Ocak 2018. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c Nikola, Nikolas (28 Ocak 2018). "Από τον Μακάριο στο σήμερα". 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ "1959-2018: Η ιστορία των Προεδρικών εκλογών". 27 Ocak 2018. 2 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
- ^ "Όταν ο Γλαύκος Κληρίδης δεν στήριξε τον πατέρα του, αλλά τον αντίπαλό του Μακάριο στις πρώτες προεδρικές εκλογές". www.mixanitouxronou.com.cy. 12 Aralık 2016. 17 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2016.
- ^ "16 Αυγούστου 1960: Η γέννηση ενός «καταδικασμένου» κράτους". 16 Ağustos 2019. 16 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2020.
