640'larda Râşidîn Halifeliği

630'larda Râşidîn Halifeliği

Diğer yıllar

630'lar |640'lar | 650'ler | 660'lar

Bu sayfada Râşidîn Halifeliği'nde 640'lar olayları ile bu on yılda doğan ve ölen kişiler yer alıyor.

Bu dönemde ikinci halife Ömer'in 644'te bir suikast sonucu öldürülmesiyle Osman üçüncü halife olarak iktidara geldi. Bu dönemin belirgin özelliği ilk iki halife zamanında yürütülen başarılı fetihlerin Osman döneminde yavaşlamasıdır. Ayrıca Halife Osman önemli kademelere Ümeyye hanedanından akrabalarını atayarak ilerede doğacak fitnenin zeminini hazırlamıştır.

Halife

• Ömer (644'e kadar)
• Osman (644'ten sonra)

Olaylar

640

• Ocak - Mısır'da önemli liman şehri Pelusium alındı.
• Mart - Mısır'da Bilbeys şehri alındı.
• Akdeniz kıyısında önemli bir liman şehri olan Kayseriya alındı.
• Temmuz - Heliopolis Muharebesi: Amr bin Âs komutasındaki Raşidin kuvvetleri, Theodore komutasındaki Bizans kuvvetlerini Mısır'da Heliopolis yakınlarında yendi.
• Aralık - Mısır'daki en önemli Bizans kalelerinden birisi olan Babil yedi aylık bir kuşatmadan sonra alındı.

641

• Ocak - Ebû Musa el-Eş'arî komutasındaki Müslüman kuvvetleri İran içlerine ilerlemeye başladı. İlk olarak stratejik Susa şehri alındı. Birkaç hafta içinde ise Huzistan'ın tamamını fethedecektir.
• Şubat - Bizans imparatoru Herakleios öldü.
• Eylül - Müslümanlar Mısır'daki en önemli Bizans kalesi olan başkent İskenderiye'yi aldılar. Amr bin As kaleyi altı aydır kuşatma altında tutuyordu. Halife Ömer'in emriyle Mısır valilik merkezi İskenderiye'den bizzat Amr bin As tarafından Nil'in doğu yakasında kurulan Fustat'a taşındı.

642

• Yaz - Ukbe bin Nafi komutasındaki Müslüman kuvvetleri Mısır'ın güneyindeki Nübye üzerine yürüdü. Nübyeli savaşçıların direnişinden bunalan ve şaşkına dönen Araplar geri çekildi.
• Eylül - Mısır'da İskenderiye şehri alındı.
• Aralık - Nihavend Muharebesi: Numan bin Mukkarin komutasındaki Müslüman kuvvetleri, Nihavend yakınlarında toplanan Piruz Hüsrev komutasındaki Sasani kuvvetlerini mağlup etti. Sasani imparatoru III. Yezdicerd'in Müslümanları İran ve Irak'tan atmaya yönelik bu büyük seferi başarısızlıkla sonuçlandı. Bu muharebe Sasani İmparatorluğu'nun gayriresmi olarak sonu olmuştur.

643

• Arap-Bizans Savaşı: Arap orduları Kuzey Afrika'ya askeri yayılmalarını sürdürdü ve Trablus'u kuşattı. Şehir bir ay içinde ele geçirildi.
• Amr bin el-As, Sabratha'ya (günümüzde Libya) bir müfreze gönderdi. Şehir zayıf bir direniş gösterdi, ancak kısa süre sonra teslim oldu ve cizye ödemeyi kabul etti.
• Asım bin Amr ve Abdullah bin Amir, Sistan bölgesini istila edip Zerenc'i aldı.

644

• Süheyl bin Abdi önderliğindeki ordu Hint Okyanusu kıyısında Rasil Muharebesi'nde bir Sindhi ordusunu yendi ve ardından İndus Nehri'ne ulaştı. Halife Ömer, Suhail'in nehrin karşısına geçmesine izin vermedi.
• 3 Kasım - İkinci halife Ömer'in (h. 634-644) Medine'de İranlı kölesi Ebu Lü'lüe'nin düzenlediği bir suikast sonucu öldürülmesinden sonra Osman şura kararıyla üçüncü halife olarak biat aldı.

645

• İskenderiye, 300 gemilik bir Bizans filosunun buraya gelmesiyle Arap yönetimine karşı ayaklandı ve Bizans kuvvetleri şehri geri aldı. Mısır'ın Arap valisi Abdullah bin Sa'ad bir karşı saldırı düzenleyerek şehri geri aldı. Bu olay üzerine Müslümanlar bir filo inşa etmeye başladı.

646

• Arap-Bizans Savaşı: İskenderiye, Bizans'ın Mısır'ı geri alma girişiminin (bkz. 645 bölümüne bakın) başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Müslüman Araplar tarafından yeniden ele geçirildi ve şehirdeki Greko-Romen devletlerinin yaklaşık 1000 yıllık yönetimi sona erdi.
• Halife Osman, Kızıldeniz kıyısında Cidde (günümüzde Suudi Arabistan) şehrini, Mekke'ye hacca deniz yoluyla gelen Müslüman hacılar için bir liman şehri olarak kurdu.
• Nikiou Muharebesi: Amr bin As komutasındaki Raşidun ordusu (15.000 kişi), müstahkem Nikiou kasabası yakınlarında daha küçük bir Bizans kuvvetini yendi.
• Amr ibn As, İskenderiye'de yeni tahkimatlar inşa etti ve civarda güçlü bir garnizon konuşlandırdı.

647

• Arap-Bizans Savaşı: Abdullah bin Sa'ad komutasındaki bir Arap ordusu (20.000 asker) Afrika'daki Bizans Eksarhlığı'nı işgal etti. Trablusgarp'ı ve Kartaca'nın 240 km. güneyindeki Sufetula şehrini fethetti.

649

• Arap-Bizans Savaşı: Abdullah ibn Saad komutasındaki Arap deniz kuvvetleri Kıbrıs'ı fethederek kısa bir kuşatmanın ardından başkent Constantia'yı ve adanın geri kalanını yağmaladı. Kıbrıslılar, İmparator II. Constans'a yaptıklarıyla aynı geliri ödemeyi kabul ettiler.

Doğanlar

• 641 - Mabed el-Cüheni, din bilgini (ö. 702)

Ölenler

641

• Bilâl-i Habeşî, sahabi (d. 581)
• İyaz bin Ganm, komutan ve devlet adamı (d. 582)
• Numan bin Mukkarin, komutan ve devlet adamı
• Üseyd bin Hudayr, sahabi

642

• Miktad bin Ma'dikerib, sahabe, kabile başkanı

645

• Hansâ, şair (d. 575)