Ağnam resmi

Ağnam Resmi veya Adet-i ağnam (diğer bilinen isimleriyle; Resm-i ğanem, Resm-i merâ, Koyun resmi ve Âdet-i zekât), Osmanlı İmparatorluğu'nda koyun ve keçi gibi küçükbaş hayvanlardan alınan vergilerdir.

Arapça ğanem kelimesinin çoğulu olan ağnam, koyun, koyunlar manasına gelmektedir. Ağnam vergisinin miktarı zamanla değişiklik göstermiştir. Başlarda zekat gibi aynî olarak toplanan vergi, sonraları koyun başına belli oranda akçe üzerinden toplanmaya başlanmıştır.

Bu vergi keçi ve koyun sayısı üzerinden toplandığı için, vergiye tabi tutulanlar mal sayılarını doğru bildirmek zorunluluğundalardı. Yalan beyanda ise ceza verilmekteydi.

Bu vergi genellikle koyun yavruladıktan sonra Nisan veya Mayıs aylarında toplanır, kuzulu koyun kuzusu ile bir hesaplanırdı. Toplanan miktar Fatih Kanunnamesi'ne göre üç koyundan bir akçeydi. Ancak sonraları iki koyundan bir akçe olarak değişmiştir. Başka kaynaklara göre ise Adet-i ağnam resmi, her koyundan bir akçe olarak toplanmaktaydı. Zamanla değişerek her koyun başına, iki paradan on paraya kadar alınmaktaydı. Kütahya kanunnâmesinde yerli bir yörüğün koyunlarından ağnam resmi olarak ayni miktar ve iki koyuna 1 akçe alındığı söylenmektedir. Toplanan vergi miktarı bölgelerin özelliklerine göre değişim göstermekteydi.

Bazı kanunnâmelere göre, alınan vergi serbest olmayan timarlarda sipahiler ile subaşılar arasında paylaşılıyordu. Ancak Aydın'da ise ağnam resmi sancak beyine aitti. Kadı, sipahi, müderris, emîn gibi askerlerin 150'den az koyunu olanlarından ağnam resmi alınmazdı. Peçuy kanununa göre papazlar bu vergiye tabi tutulmazlardı.

Ağnam resmi, belirli düzenlemelerle Tanzimat'tan sonra da toplandı. 18 Nisan 1840 tarihli bir nizamnâmenin üçüncü maddesine göre, ayni olarak ağnam alınma usulü terkedildi ve bu vergiye çeşitli isimlerle eklenen ek resimler de kaldırıldı.

1920 yılında TBMM tarafından tekrar oylanarak kabul edilmiştir. TBMM'nin kabul ettiği ilk kanundur.