Mukataa
| Osmanlı İmparatorluğu'nda vergiler |
|---|
.svg){kind=small} |
| Vergiler |
| Adet-i deştbâni · Ağnam resmi · Arûs resmi · Aşar · Avârız · Bac-i pazar · Bedel-i askeriye · Bennak resmi · Cizye · Cürm-ü cinâyet resmi · Çift resmi · Damga resmi · Gümrük resmi · Haraç · İhtisab · İspenç · İştirâ · Maktu · Mururiye resmi · Müskirat resmi · Nüzul · Otlak resmi · Rav akçesi · Resm-i bostan · Resm-i dönüm · Resm-i hınzır · Resm-i mücerred · Resm-i sicill · Rusum-e-eflak · Selamet isni · Tapu resmi · Tekâlif-i örfiye · Temettü vergisi · Tuz resmi · Zekât |
| Uygulamalar |
| Aynî vergi · Ahidnâme · Defterdar · Düyûn-ı Umûmiye · Emin · Evkaf-i Hümayun Nezareti · Hazine-i Hassa · Hazîne-i Âmire · İltizam · İştirâ · Kadı · Kanun-i Raya · Kanunname · Malikâne · Merdiban · Millet · Muhassil · Mukataa · Mütesellim · Siyakat · Sürsat · Tahrir · Tanzimat · Tütün Rejisi |
Osmanlı maliye tarihinin en önemli konularından biri, devlet harcamalarında finansman aracı olan mukataa kurumudur. Osmanlı maliyecileri, bu kurum aracılığıyla devletin nakit ihtiyacını karşılama, iç borçlanmayı sağlama ve özel sektörü finansman sürecine dahil etme amacını öngörmüşlerdir.
Hazinenin gelir kaynaklarından biridir. Devlete ait bir arazi veya vâridâtın (gelirin) bir bedel karşılığında kiraya verilmesi veya geçici olarak devredilmesidir.
Devlete gelir getiren kaynakları kiralayanlara ise 'mültezim' ismi veriliyordu. Mukataanın önemine göre, mültezim, bir şahıs olabileceği gibi, bir ortaklık da olabilmekte veya birkaç mukataa topluca bir mültezime verilmekteydi, ayrıca mukataa topraklarının gelirleri doğrudan hazineye aktarılmaktaydı.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Baki Çakır, Osmanlı Mukataa Sistemi, İstanbul: Kitabevi, 2003.
| Osmanlı İmparatorluğu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |