Abebe Bikila
 | ||||||||||||||
| Kişisel bilgileri | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Doğum adı | Abebe Bikila Demissie | |||||||||||||
| Tam adı | Abebe Bikila Demissie | |||||||||||||
| Doğumu | 7 Ağustos 1932 Jato, Etiyopya İmparatorluğu | |||||||||||||
| Ölümü | 25 Ekim 1973 Addis Ababa, Etiyopya | |||||||||||||
| Boy | 177 cm[1] | |||||||||||||
| Spor | ||||||||||||||
| Spor | Uzun mesafe koşuları | |||||||||||||
| Yarışma(lar) | Maraton, 10.000 metre | |||||||||||||
| Başarıları ve şampiyonlukları | ||||||||||||||
| En yüksek sıralaması | Maraton - 2:12:11.2 (Tokyo 1964) 10,000 m - 29:00.8 (Berlin 1962)[2] | |||||||||||||
Madalyalar
| ||||||||||||||
Shambel Abebe Bikila (Amharca: ሻምበል አበበ ቢቂላ; 7 Ağustos 1932 - 25 Ekim 1973) üst üste iki kez Olimpiyat şampiyonu olan Etiyopyalı maraton koşucusudur. Olimpiyat altın madalyası kazanan ilk Afrikalı olan Bikila, Roma'daki 1960 Yaz Olimpiyatları'nda çıplak ayakla koşarak altın madalya kazanmıştır. 1964 Tokyo Olimpiyatları'nda ikinci altın madalyasını kazanan Bikila, Olimpiyatlarda maraton altın madalyasını üst üste iki kez kazanan ilk kişi olmuştur. Her iki yarışta da dünya rekoru kırmıştır.
Shewa kentinde doğan Bikila 1952'de Addis Ababa'ya taşınmıştır. Addis Ababa'da Etiyopya İmparatorluk Muhafızlarının 5. Piyade Alayına katılmıştır. Atletik kariyerinden önce asker olarak alınan Bikila, (yüzbaşı) rütbesine yükselmiştir. Toplam on altı maratonda yarışmış, Addis Ababa'daki ilk maratonunda ikinci olmuştur. On iki maratonu birinci sırada tamamlayan Bikila, 1963 Boston Maratonu'nda beşinci olmuştur. Temmuz 1967'de, bacağından incinmiştir. Bu incinme son iki maratonunu bitirememesine sebep olmuştur. Abebe, uzun mesafe koşuları için öncü olmuştur. Mamo Wolde, Juma Ikangaa, Tegla Loroupe, Paul Tergat ve Haile Gebrselassie gibi Doğu Afrikalı atletler onun izinden yürümüştür.[3][4]
22 Mart 1969'daki araba kazasında felç geçirmiştir. Üst vücut hareketliliğini yeniden kazanan Bikile, bir daha asla yürümemiştir. Bikile, İngiltere'de tıbbi tedavi görürken Londra'da düzenlenen 1970 Stoke Mandeville Oyunlarında okçuluk ve masa tenisi dallarında yarışmıştır. Norveç'te 1971'de engelliler için düzenlenen bir yarışmada her iki spor dalında yarışmış ve atlı kızak yarışını kazanmıştır.
Kaza ve ölüm
[değiştir | kaynağı değiştir]22 Mart 1969 gecesi, Abebe, Volkswagen Beetle'ının kontrolünü kaybetti ve devrildi, arabanın içinde mahsur kaldı.[5] Biyografi yazarı Tim Judah'a göre, içki içmiş olabilir.[6][7] Judah, kızı Tsige Abebe'nin yazdığı biyografiden Abebe'nin kazayla ilgili anlatımını alıntıladı, "hızlı, yaklaşan bir arabadan kaçınmaya" çalıştığını söyledi. Judah, ne olduğunu kesin olarak bilmenin zor olduğunu yazdı.[7] Abebe ertesi sabah arabasından kurtarıldı ve İmparatorluk Muhafızları hastanesine götürüldü.[5] Kaza onu felçli bıraktı, boynundan aşağısı felçliydi; bir daha asla yürüyemedi.[8] 29 Mart'ta Abebe İngiltere'deki Stoke Mandeville Hastanesi'ne nakledildi.[9] Burada sekiz ay tedavi gördü. Kraliçe II. Elizabeth tarafından ziyaret edildi ve dünyanın dört bir yanından geçmiş olsun kartları aldı.[10] Abebe ilk başlarda başını hareket ettiremese de, durumu sonunda paraplejiye dönüşerek kollarını yeniden kullanabilir hale geldi.[8][11]
1970 yılında Abebe tekerlekli sandalye sporcusu okçuluk yarışmaları için eğitim almaya başladı.[12] Temmuz ayında Londra'daki Stoke Mandeville Tekerlekli Sandalye Oyunları'nda okçuluk ve masa tenisi dallarında yarıştı.[13] Sonraki Nisan ayında Abebe Norveç'te engelliler için düzenlenen oyunlara katıldı.[14] Misafir olarak davet edilmiş olmasına rağmen okçuluk ve masa tenisi dallarında yarıştı ve kros kızak köpeği yarışında on altı kişilik bir grubu 1:16:17'lik bir süreyle yendi.[15]
Abebe, Münih'de yapılan 1972 Yaz Olimpiyatları'na özel konuk olarak davet edildi ve açılış töreninde ayakta alkışlandı.[16] Vatandaşı Mamo Wolde, onun üst üste kazandığı Olimpiyat maraton zaferlerini yakalayamadı ve ABD'li Frank Shorter ile Belçikalı Karel Lismont'un ardından üçüncü oldu.[17] Shorter altın madalyasını aldıktan sonra Abebe'nin elini sıktı.[8]
25 Ekim 1973'te Abebe, dört yıl önce geçirdiği kazaya bağlı olarak gelişen komplikasyonlar nedeniyle beyin kanamasından 41 yaşında Addis Ababa'da öldü.[18] Tam bir askeri törenle gömüldü; devlet cenazesine, ülkenin ulusal kahramanı için bir ulusal yas günü ilan eden İmparator İmparator Haile Selassie de dahil olmak üzere yaklaşık 65.000 kişi katıldı.[19][20] Abebe, Addis Ababa'daki Saint Joseph Kilisesi'nde bronz bir heykelin bulunduğu bir mezara gömüldü.[21]
Addis Ababa'daki Abebe Bikila Stadyumu da dahil olmak üzere birçok okul, mekan ve etkinlik onun adını almıştır. Atletik kariyerini belgeleyen biyografisi bazı filmlere konu olmuştur.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Abebe Bikila. sports-reference.com
- ^ "Abebe Bikila". trackfield.brinkster.net. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2019.
- ^ Benyo & Henderson (2002)
- ^ Pitsiladis, Wang & Wolfarth (2011)
- ^ a b Judah (2008), s. 153
- ^ Lewis, Tim (26 Temmuz 2008). "Triumph of the shoeless superstar". The Guardian. Erişim tarihi: 25 Ocak 2017.
- ^ a b Judah (2008), s. 154
- ^ a b c Benyo & Henderson (2002), s. 36–37
- ^ Judah (2008), s. 155
- ^ "Crippled Bikila Set To Leave Hospital". The New York Times. Reuters. 23 Kasım 1969. 28 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017.
- ^ Judah (2008), ss. 155–58
- ^ Farrow, John (9 Ocak 1970). "Paralyzed Olympic champion turns to wheelchair archery"
. The Evening Sun. Hanover, Pennsylvania. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
- ^ Shaw, Peter J. (26 Ağustos 1970). "Crippled Olympic champ plays in wheelchair sports". Courier-Post. Camden, New Jersey. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.
- ^ Martin, Simon (25 Nisan 2012). "50 stunning Olympic moments No24: Abebe Bikila runs barefoot into history". The Guardian. 17 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017.
- ^ Judah (2008), s. 158
- ^ Martin & Gynn (2000), s. 292
- ^ Martin & Gynn (2000), ss. 288–91
- ^ Associated Press (26 Ekim 1973). "Abebe Bikila, 46, Track Star, Dies". The New York Times. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2017.
- ^ Judah (2008), s. 159
- ^ Sears, Edward S. (8 Haziran 2015). Running Through the Ages, 2d ed. McFarland. s. 281. ISBN 978-1-4766-2086-2. OCLC 910878812.
- ^ Judah (2008), s. 161
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Abebe Bikila
- YouTube'da Abebe Bikila'ya adanan video
- 1960 Yaz Olimpiyatları'nda Abebe Bikila'nın video görüntüleri4 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- 1965 Tokyo Olimpiyatı belgeselinin maraton bölümü5 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
- Altın Olimpiyat madalyalı atletler
- 1960 Yaz Olimpiyatları'nda madalya kazananlar
- 1964 Yaz Olimpiyatları'nda madalya kazananlar
- Oromolar
- Atletizmde eski dünya rekoru sahipleri
- Altın Olimpiyat madalyalı Etiyopyalı sporcular
- Etiyopyalı Olimpiyat atletleri
- 1968 Yaz Olimpiyatları atletleri
- 1964 Yaz Olimpiyatları atletleri
- 1960 Yaz Olimpiyatları atletleri
- 1973'te ölenler
- 1932 doğumlular
- BBC Yılın Denizaşırı Sporcusu Ödülü sahipleri
- Etiyopyalı erkek maraton koşucuları
- Olimpiyat erkek maraton koşucuları