Pelé
.jpg) Pelé, 1970'te Brezilya formasıyla | |||
| Kişisel bilgileri | |||
|---|---|---|---|
| Tam adı | Edson Arantes do Nascimento | ||
| Doğum tarihi | 23 Ekim 1940 | ||
| Doğum yeri | Minas Gerais, Brezilya | ||
| Ölüm tarihi | 29 Aralık 2022 (82 yaşında) | ||
| Ölüm yeri | São Paulo, Brezilya | ||
| Boyu | 1,73 m (5 ft 8 in) | ||
| Mevkii | Forvet | ||
| Altyapı kariyeri | |||
| 1947-1956 | Bauru AC | ||
| Profesyonel kariyeri* | |||
| 1956-1974 | Santos | 638 | (619) |
| 1975-1977 | New York Cosmos | 56 | (31) |
| Toplam | 694 | (650) | |
| Millî takım kariyeri | |||
| 1957-1971 |
 Brezilya | 92 | (77) |
| Toplam | 92 | (77) | |
|
* Yalnızca lig maçları ve gollerini içerir. | |||
Edson Arantes do Nascimento (d. 23 Ekim 1940 - 29 Aralık 2022) veya bilinen adıyla Pelé (Portekizce telaffuz: [peˈlɛ]), forvet pozisyonunda oynamış Brezilyalı eski futbolcudur. 1956'dan emekli olduğu 1977'ye kadar, hazırlık maçları da dâhil olmak üzere oynadığı 1363 maçta attığı 1279 gol Guinness Dünya Rekorları'nda yer almaktadır.[1] Tüm zamanların en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilen Pelé; Franz Beckenbauer, Alfredo Di Stéfano ve Karl-Heinz Rummenigge gibi futbolcuların yanı sıra FIFA tarafından da "en iyi" olarak nitelendirilmiştir.[2][3] 2000'de Diego Maradona ile birlikte FIFA Yüzyılın Oyuncusu ödülünü kazanmıştır.
Pelé on beş yaşındayken Santos, on altı yaşındayken Brezilya millî futbol takımı için oynamaya başladı. On yedi yaşındayken 1958 Dünya Kupası finalinde attığı gol, onu bir Dünya Kupası finalinde gol atan en genç futbolcu yaptı. Brezilya 1962 Dünya Kupası'nda da şampiyon oldu ancak Pelé grup aşamasında sakatlandığı için turnuvanın geri kalanında oynayamadı. 1970 Dünya Kupası'nda dört gol yedi asistle oynayarak üçüncü şampiyonluğun merkezinde yer aldı. On dört yıllık millî takım kariyerinde üç FIFA Dünya Kupası (1958, 1962, 1970) kazandı ve tarihte bunu başarabilen tek futbolcu oldu.[4] 92 maçta attığı 77 golle Neymar'dan sonra Brezilya'nın en çok gol atan ikinci futbolcusudur.
Kulüp kariyerinin büyük çoğunluğunu Santos'ta geçiren Pelé, orada toplamda yirmi beş kupa kazandı. 1962'de kulübüne tarihinin ilk Libertadores kupasını kazandırdı, ardından 1963'te tekrar şampiyon oldu. Libertadores şampiyonu olarak oynadığı iki Kıtalararası Kupa finalinde (1962, 1963) sırasıyla Benfica ve Milan'a karşı oynadığı dört maçta dokuz gol attı; Santos iki finali de kazandı. Kariyerinin son iki yılını New York Cosmos'ta geçirdi ve giydiği on numaralı forma ile emekliye ayrıldı.[5]
1999 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından "yüzyılın atleti" seçildi.[6] Time ise 20. yüzyılın en önemli 100 insanı arasına Pelé'yi de koydu.[7] Emekliliğinden sonra futbol elçisi olarak yer aldığı etkinliklerin yanı sıra UNICEF için çalıştı. Yoksulluğun azaltılması ve imkânı olmayan çocukların eğitime erişmesi için kendi vakfını kuran Pelé,[8] ayrıca 1995'ten 1998'e kadar Brezilya Spor Bakanı olarak görev aldı.[9]
Kulüp kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Pelé, 23 Ekim 1940'ta doğdu. Aile tarafından Pepe takma adıyla çağrılırdı ama kuzenleri ve küçük arkadaşları tarafından yaramaz anlamına gelen 'Peli lakabı takıldı, bu lakap zamanla Pelé oldu. 11 yaşında keşfedilene kadar ayakkabı parlatıyordu. 4 yıl sonra onu keşfeden De Brito, bir gün Santos'un yöneticilerine "Bu çocuk dünyanın en iyi futbolcusu olacak." dedi. Sonraki sezonda Pelé, ligin yıldız oyuncusu olunca bu sözün doğruluğunu ispatlamış oldu.
Kariyerine Brezilya Ligi'nin o zamanların en iyi takımlarından Santos'ta başlayıp ve yine ünlü bir kulüp olan Cosmos'ta bırakmıştır. Futbol tarihinde en çok gol kralı olan futbolcuydu. Cosmos forması ile bir sezon boyunca ligde 52, kupada 12 gol kaydederek "en fazla gol atan gol kralı" olarak futbolu bırakmıştır.[10]
Dünya'nın gelmiş geçmiş en iyi futbolcularından biri olarak kabul görmekteydi. 3 kere, FIFA Dünya Kupası'nı kazanan takımda yer almıştır.[11] İlk dünya şampiyonluğunu 1958 yılında yaşadı. Futbol kariyerinde 1281 gol atarak kırılması çok zor olan bir rekora imza atmıştır. Bununla beraber Pele, kariyeri boyunca 6 defa bir maçta beşer gol kaydederek ayrı bir başarıya daha imza atmıştır. 30 defa da bir maçta dörder gol kaydeden Pelé tam 92 maçta da hat-trick yapmıştır.
Nijerya Pelé'nin maçını izlemek için Biafra ile yaptığı savaşta 2 günlük ateşkes ilan edilmiştir.
Bir başka olayda Brezilya Ligi'nde oynanan bir maçta Pelé'nin oyundan atılması sonrası taraftarlar isyan etmiş ve hakemi zor durumda bırakmıştır. Bunun üzerine Pelé 15 dakika sonra oyuna tekrar dönmüştür. Bu olayda en dikkat çeken şey ise hakem hakkında hiçbir cezai işlem uygulanmaması hatta hakemin takdir edilmesidir.
2013 FIFA Ballon d'Or Prix d'Honneur ödülünü ilk kez alan oyuncudur.
Ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Pelé, 2022 Kasım ayı sonlarında solunum yolu enfeksiyonu ve kolon kanserine bağlı komplikasyonlar nedeniyle São Paulo'daki Albert Einstein Israelite hastanesine kaldırıldı. Ölümünden 5 hafta önce hastane, kanseri ilerledikçe sağlığının kötüleştiğini söyledi. Albert Einstein Hastanesi'nden yapılan açıklamaya göre, Pelé 29 Aralık 2022 tarihinde çoklu organ yetmezliğinden ve bağırsak kanseri sebebiyle tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybetti.[12][13]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Most career goals (football)". Guinness World Records (İngilizce). 4 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.
- ^ "'The best ever, by some distance' - What they said about Pele | Goal.com". www.goal.com. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.
- ^ "Welcome to FIFA.com News - Pele: The greatest of them all - FIFA.com". fifa.com. 9 Ocak 2021. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2022.
- ^ "Pelé: Most Wins of the FIFA World Cup by a player". Guinness World Records (İngilizce). 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ "Cosmos honor Pele by retiring number - almost 37 years after they already did". ESPN.com (İngilizce). 15 Temmuz 2013. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ "Olympic committees tab Pele as the best". Deseret News (İngilizce). 18 Aralık 1999. 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ "TIME 100 Persons of The Century". Time (İngilizce). 6 Haziran 1999. ISSN 0040-781X. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ "International Icon and Humanitarian Pelé Announces the Launch of His New Global Charitable Foundation". businesswire.com (İngilizce). 13 Eylül 2018. 2 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ Staff, Guardian (25 Kasım 2001). "Pele slips from Brazil pedestal". the Guardian (İngilizce). 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020.
- ^ "FİFA Profil". 16 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2018.
- ^ "Brazilian soccer legend Pelé dies at 82" (İngilizce). 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ "Brezilyalı efsane futbolcu Pele hayatını kaybetti (Fotoğraflarla Pele'nin hayatı)". NTV. 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
Ödüller | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
Brezilya kadroları | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||
- Pelé
- 1940 doğumlular
- 2022'de ölenler
- Brezilyalı erkek futbolcular
- Brezilya millî futbol takımı futbolcuları
- Santos FC futbolcuları
- New York Cosmos futbolcuları
- Brezilyalı gurbetçi futbolcular
- 1958 FIFA Dünya Kupası futbolcuları
- 1959 Güney Amerika Şampiyonası (Arjantin) futbolcuları
- 1962 FIFA Dünya Kupası futbolcuları
- 1966 FIFA Dünya Kupası futbolcuları
- 1970 FIFA Dünya Kupası futbolcuları
- FIFA 100
- Laureus Dünya Spor Ödülü sahipleri
- FIFA Dünya Kupası kazanan futbolcular
- BBC Yılın Denizaşırı Sporcusu Ödülü sahipleri
- Amerika Birleşik Devletleri'ndeki gurbetçi futbolcular
- Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Brezilyalı gurbetçiler
- Erkek forvet futbolcular
- Série A (Brezilya) futbolcuları
- Güney Amerika'da Yılın Futbolcusu Ödülü sahipleri
- Çoklu organ yetmezliğinden ölenler
- Afrika asıllı Brezilyalılar
- Brezilyalı Roma Katolikleri
- Kurgusal olmayan eserler veren Brezilyalı yazarlar
- São Paulo'da kanserden ölenler
- Bağırsak kanserinden ölenler
- North American Soccer League (1968-1984) futbolcuları
- Olimpiyat Nişanı sahipleri
- Ordem do Mérito Cultural sahipleri
- Şövalyelik ödülüne layık görülen futbol kişileri
- BBC Sports Yaşam Boyu Başarı Ödülü sahipleri
- Şövalye sınıfı Légion d'honneur sahipleri