Niki Lauda

Niki Lauda 0
Niki Lauda (2016)
Kişisel bilgi
Ülke	Avusturya
Doğum tarihi	22 Şubat 1949
Doğum yeri	Viyana, Avusturya
Ölüm tarihi	20 Mayıs 2019 (70 yaşında)
Ölüm yeri	Zürih, İsviçre
Takım	March, BRM, Ferrari, Brabham, McLaren
Aktif yıllar	1971-1979, 1982-1985
Formula 1 Dünya Şampiyonası kariyeri
Şampiyonlukları	3 (1975, 1977, 1984)
Yarış Birincilikleri	25
Podyum	54
Pol pozisyonu	24
Kariyer Puanı	420,5
En hızlı tur	24
İlkler ve sonlar
İlk yarış	1971 Avusturya Grand Prix
İlk birincilik	1974 İspanya Grand Prix
Son birincilik	1985 Hollanda Grand Prix
Son yarış	1985 Avustralya Grand Prix

Andreas Nikolaus Lauda (22 Şubat 1949, Viyana - 20 Mayıs 2019, Zürih) veya bilinen adıyla Niki Lauda, Avusturyalı bir yarış pilotu, motor sporları yöneticisi ve havacılık girişimcisiydi. 1971 ile 1979 ve 1982 ile 1985 yılları arasında Formula 1'de yarıştı. Üç kez Formula 1 Dünya Şampiyonu olan Lauda, kariyerini noktaladığında 54 podyum derecesiyle en fazla podyuma çıkan pilot rekorunu elinde tutuyordu. Ferrari ve McLaren takımlarıyla dünya şampiyonluğu kazanan tek pilot olma unvanını koruyan Lauda, 13 sezon boyunca toplam 25 Grand Prix zaferi elde etti.

Viyana'da doğup büyüyen Lauda, yerel sanayici Hans Lauda'nın torunuydu. Kariyerine kartingde başlayan Lauda, 1960'ların sonlarında Formula Vee ve özel yarışlarda ilerledi. Kariyerinin tıkanma noktasına gelmesi üzerine, 1971'de 30.000 sterlinlik bir banka kredisi çekti ve March takımıyla Avrupa Formula 2'de yarışma şansı yakaladı. Aynı yıl Avusturya Grand Prix'sinde Formula 1'e adım attı. 1972'de tam zamanlı Formula 1 koltuğuna yükseldi, ancak sezonu klasman dışı bir dereceyle tamamladı. Bununla birlikte, Britanya Formula 2 Şampiyonası'nı kazandı. Lauda, 1973 sezonu için BRM'ye geçerek ilk puanını Belçika'da aldı ve ertesi yıl Clay Regazzoni ile birlikte Ferrari'de bir koltuk kazandı. Lauda, Ferrari'deki ilk yarışında podyuma çıktı ve üç yarış sonra İspanya Grand Prix'sinde ilk zaferini elde etti. 1975 sezonunda beş Grand Prix zaferi elde eden Lauda, Ferrari ile 11 yıl aradan sonra Dünya Şampiyonluğu kazanan ilk pilot oldu.

Lauda, 1976 sezonunda şampiyonluk liderliğini sürdürürken, James Hunt ile kıyasıya bir mücadele içindeydi. Ancak Nürburgring'deki Almanya Grand Prix'sinde geçirdiği kaza sonucu Ferrari 312T2'si alev aldı ve Lauda, ağır yanıklar ile kalıcı sağlık sorunlarına yol açan ciddi yaralanmalar yaşadı. Buna rağmen sadece altı hafta sonra İtalya Grand Prix'sinde yarışa geri döndü, ancak sezon sonunda şampiyonluğu Hunt'a yalnızca bir puan farkla kaybetti. 1977'de Ferrari'de kalmaya devam eden Lauda, birçok yarış kazanarak ikinci dünya şampiyonluğunu kazandı. Birleşik Devletler Grand Prix'sinde şampiyonluğunu garantiledikten sonra takımdan ayrıldı ve koltuğu Gilles Villeneuve'ye bıraktı. 1978'de Brabham'a katılan Lauda, tamamladığı tüm yarışlarda podyuma çıktı ve İsveç ile İtalya Grand Prix'lerinde zafer kazandı. 1979 sezonunda takım arkadaşı Nelson Piquet ile birlikte galibiyet alamadı ve takımının Ford Cosworth V8 motorlarına geçiş yapmasının ardından takımdan ayrıldı. İki yıllık bir aradan sonra Lauda, 1982'de McLaren ile geri döndü ve birçok yarış kazandı. 1983 sezonunu galibiyetsiz tamamlayan Lauda, ertesi sezon Alain Prost ile takım arkadaşı oldu ve Prost'u yarım puan farkla geçerek üçüncü şampiyonluğuna ulaştı. 1985 sezonunun sonunda Hollanda Grand Prix'sinde son zaferini kazanarak emekli olan Lauda, Formula 1'de 25 yarış galibiyeti, 24 pole pozisyonu, 24 en hızlı tur ve 54 podyum elde etti.

1993'te Ferrari'ye danışman olarak dönen Lauda, 2001 ile 2002 yıllarında Jaguar'ın takım patronluğunu üstlendi. 2012'den ölümüne kadar Mercedes'in ortak sahibi olarak yönetim kurulunda yer aldı ve bu süreçte takım 2014 ile 2019 arasında altı kez üst üste Dünya Markalar Şampiyonluğu kazandı. Lauda, 1993 yılında Uluslararası Motorsporları Onur Listesi'ne girdi.

Formula öncesi kariyeri

Babasının büyükbabası Viyana doğumlu sanayici ünlü Hans Lauda'dır. Lauda, ailesinin onaylamamasına rağmen yarış pilotu olmak istiyordu. Formula serilerinde yarışmadan önce bir Mini ile yarışmaya başlayan Lauda daha sonra Formula Vee'ye geçti, burada Porsche ve Chevron tipi otomobiller kullandı.

March yılları (1971-1972)

1971 sezonunda March'ın Formula 2 takımında yarışmaya başladı. Bu sezonda çok başarılı olamasa da 1973 sezonunda March'ın hem F1 hem de F2 takımı için yarışmaya başladı, bundaki en büyük etken bankadan aldığı 30 bin poundluk krediydi. Her ne kadar March için iki sezon yarışmış olsa da bu süre zarfında tek bir puan bile alamadı.

BRM yılları (1973-1974)

Lauda, 1973 sezonunun başında daha rekabetçi bir takım olan BRM'e geçti. Bankadan çektiği kredi bitmişti ama Lauda küçük bir dolandırıcılık yaptı. Yakın bir arkadaşını Avusturya'nın ünlü bir bankasının yöneticisi olarak tanıttı ve bu bankanın kendisine sponsor olabileceğini fakat bankanın sezonun ikinci yarısında ödeme yapabileceğini söyledi. Lauda'nın aklındaki fikir ise takımı sezonun ikinci yarısına kadar etkileyip bedava yarışmaktı. Bu plan tuttu ve hatta Lauda gösterdiği iyi performanstan ötürü küçük bir ödeme bile aldı.

Bu sezonda Lauda takım arkadaşı Clay Regazzoni'yle aynı puanı alıp (2 puan) sezonu on yedinci sırada bitirmiştir, aldığı en iyi finish ise Belçika'daki beşincilikti.

Ferrari yılları (1974-1977)

Ayrıca bakınız: Hunt-Lauda rekabeti

Niki Lauda, Nürburgring 1976

1970'lerin başında Ferrari kötü bir dönem yaşamıştı fakat Ferrari patronu Enzo Ferrari artık kazanmak istiyordu, bunun için yeni bir yapılanmaya gitti. Ferrari iki yeni pilot aramaya başlamıştı, bunlardan biri Clay Regazzoni olmuştu. İkinci pilotluk için adaylar kısıtlıydı fakat Clay Regazzoni'nin devreye girmesi ve Lauda'nın üst düzey teknik ve otomobil ayarlama becerisini çok iyi pazarlaması Lauda'yı Ferrari'ye getirdi. Lauda Ferrari'deki ilk sezonunda 2 yarış kazandı ve 38 puanla şampiyonayı dördüncü sırada bitirdi. Clay Regazzoni ise şampiyonluğu son yarışta Emerson Fittipaldi'ye kaptırdı.

1975 sezonu Lauda'nın kendini gösterdiği sezondu. Lauda bu sezonda 7 pol pozisyonu ve 5 yarış galibiyeti alarak takım arkadaşı Clay Regazzoni'yi adeta mat etti. Sıralama turlarında Regazzoni'ye karşı 14-0'lık bir üstünlük kurdu. Bu sezonda şampiyonayı 64.5 puan alarak Emerson Fittipaldi'nin 19.5 puan önünde bitiren Lauda kariyerinin ilk şampiyonluğunu kazandı.

1976 sezonunda Emerson Fittipaldi aile takımı Copersucar'a geçmiş, McLaren ise ondan boşalan koltuğu Niki Lauda'nın kadim dostu ve en büyük rakibi James Hunt ile doldurmuştu. Lauda ise ilk dokuz yarıştan çıkardığı beş galibiyetle adeta şampiyonayı domine etmişti.

Nürburgring kazası

1 Ağustos 1976'da Nürburgring'de gerçekleştirilen sezonun onuncu yarışı 1976 Almanya Grand Prix'de Lauda ikinci turda Bergwerk virajına gelmeden önceki son çıkışta ıslak zeminin de etkisiyle kontrolü kaybedip önce bariyerlere daha sonra da Brett Lunger'in aracına çarpıp benzin deposundan sızan benzinin alev almasıyla yanmaya başladı. Lauda sıkışmıştı, otomobilden çıkamadı. Onun imdadına Arturo Merzario, Brett Lunger, Guy Edwards ve Harald Ertl koştu fakat Lauda'nın otomobilden çıkması bir dakikadan uzun sürmüş bu süre zarfında ise Lauda'nın kafası, göz bebekleri, akciğeri ve bir kulağı yanacak, ciğerleri zehirli gazla dolacaktı. Hastaneye kaldırılan Lauda acilen ameliyata alındı, kimsenin inancı kalmamıştı, herkes Lauda'nın öleceğine inanmış üstelik ailesi son duası için bir rahibe bile ayarlamıştı fakat Lauda bunlara rağmen hayatta kaldı. Üstüne üstlük yaptığı kazadan sonra yalnızca iki yarış kaçırarak tam altı hafta sonra yarışmaya devam etti.

Yarışa dönüşü

Altı hafta sonra Formula 1'e Monza'da geri döndü. Beşinci olarak başladığı yarışta dördüncü olarak mucizevi bir yarış çıkaran Lauda sezon sonuna kadar yarış kazanamasa da en büyük rakibi Hunt'ın üç puan önünde sezonun son yarışı olan Japonya GP'sine başlasa da yoğun yağmurdan dolayı ikinci turda otomobilini pite çekti ve yarışmayı bıraktı. Lauda bu kararında yalnız değildi, birkaç tur sonra Larry Perkins ve Emerson Fittipaldi de otomobillerini pite çekti. Ferrari motor arızası gibi bir yalan söylemeyi önerdi fakat Lauda "Hayatım bir şampiyonluktan daha önemli değil." diyerek gerçeğin söylenmesini istedi. Bu karar Ferrari patronu Enzo Ferrari'yi çılgına çevirmişti. Enzo Ferrari hayatı boyunca yarış kazanmayı otomobil satmaktan bile önemli görmüş çok hırslı bir liderdi ve bu kararından ötürü Lauda'yı korkaklıkla suçladı.

1977 sezonu için daha önceden sözleşme imzalayan Lauda ile Enzo Ferrari arasındaki ipler iyice gerilmeye başlamıştı. Enzo Ferrari Lauda'nın kafaca bittiğini ve yarışmaktan korktuğunu düşünüyordu ve Lauda'ya yarışmayı bırakıp takımın menajeri olmasını önerdi. Lauda'nın bu teklifi kabul etmeye niyeti yoktu, yapılan uzun görüşmelerin ardından Lauda, Carlos Reutemann'ın arkasında ikinci pilot olmaya ikna olmuştu. Lauda geçirdiği kaza sonrasında daha yavaş bir pilot olmuştu fakat otomobil ayarlamadaki ustalığı ve yarış becerisi daha da gelişmişti. Lauda, Reutemann'a kurduğu üstünlük sayesinde mühendisleri kendi safına çekmişti. Sıralama turlarında Lauda'nın kurduğu 8-7'lik üstünlükle beraber Lauda 15 yarışta 3 galibiyet ve 7 podyum başarısı gösterirken Reutemann 17 yarışta yalnızca 1 galibiyet alabilmiş, 5 kez podyuma çıkma başarısı göstermişti. Bu sezon şampiyonluğu garantileyen Lauda, Ferrari'yle oluşan kötü ilişkisinden ötürü son iki yarışa çıkmamıştı, daha sonra Lauda bir röportajında bu kararında pişmanlık duyduğunu açıklayacaktı.

Brabham yılları (1978-1979)

1977 sezonunun sonunda Ferrari'den ayrılan Lauda, 1978 sezonuna Brabham ile başladı. Bu sezonda 2 galibiyet ve 44 puan alarak şampiyonayı dördüncü sırada bitirdi.

1978 sezonu geldiğinde Lauda yaşlanmıştı, artık eski hızında değildi. Bu sezonda yalnızca 4 puan alabilmiş ve sezonun on beşinci yarışı olan Kanada GP'sinin antrenman turlarında otomobilini pite çekerek "Artık bir pistin etrafında daireler çizmekten bıktım." diyecek ve emekliliğini ilan edecekti. Ondan boşalan koltuğa ise Arjantinli pilot Ricardo Zunino oturmuştu.

Girişimcilik dönemi (1979-1982)

Formula 1'den emekli olan Lauda hobisi olan havacılık sektörüne yatırım yapmaya karar vermiş ve kendi adını taşıyan Lauda Air'ı kurmuştur. 1982'ye kadar işler iyi gitmişti ama artık Lauda bu şirketi finanse etmekte zorlanıyor ve maddi sıkıntılar yaşıyordu. Bu maddi sıkıntılara Formula 1'e geri dönerek çözüm bulacaktı.

McLaren yılları ve F1'e dönüş (1982-1985)

1982 sezonunda Lauda F1'e geri dönmek istiyordu ve bunun için McLaren takım patronu Ron Dennis'i arayarak 3 milyon dolar karşılığında yarışabileceğini söyledi. Bu teklif herkesi şoke etmişti çünkü o dönemde pilotların milyon dolarlar kazanmaları görülmüş bir şey değildi. Ron Dennis bu teklifi kabul etti ama sponsorlar endişeliydi, Lauda uzun süredir Formula 1'den uzaktı fakat Lauda o sezon aldığı 2 galibiyet ve 30 puanla şampiyonayı beşinci sırada bitirerek herkese tekrar kazanabileceğini göstermişti.

1983 sezonu McLaren için geçiş sezonuydu, takım Ford motorundan Porsche motoruna geçiş yapıyordu, Lauda bu sezonda iyi bir performans sergileyemedi ve en iyi sonucu Long Beach'teki ikincilik oldu. Bu sezonu 12 puanla takım arkadaşı John Watson'ın 10 puan gerisinde 10. bitirdi.

1984 sezonunda Lauda'nın yeni takım arkadaşı Alain Prost olmuştu. Lauda bu fikre baştan karşı çıksa da bu ikili sezondaki 16 yarışın 12'sini kazanarak McLaren'ı takımlar şampiyonu olmasında büyük rol oynadılar. Lauda ise 12 yarıştan 5 galibiyet çıkarmış ve takım arkadaşı Alain Prost'un sadece 0.5 puan önünde üçüncü dünya şampiyonluğunu kazanmıştır. (Bu yıl yapılan Monako GP yarıda kesildiği için pilotların bu yarışta kazandığı puanlar ikiye bölünmüştür.) Lauda bu sezonda Avusturya'da kazanıp 'Avusturya'da kazanan ilk Avusturyalı ' olmuştur.

1985 sezonunda işler hiç de iyi gitmiyordu, Lauda başladığı 14 yarışın 11'inde finişi göremedi ancak Hollanda'da yapılan yarışı kazanmayı başardı ve sezonun son yarışında emekli oldu.

Emeklilikten sonraki yaşamı

Emekliliğini açıkladıktan sonra bir süre daha kendi havayolu şirketini yönetti ve Ferrari'ye danışmanlık yaptı. 26 Mayıs 1991'de 223 kişinin öldüğü bir kaza yaşandı, ilk başlarda Niki Lauda suçlansa da kendisi olay yerine gidip incelemelerde bulunmuş, Londra'da uçuş simülasyonları yapmış ve Boeing firmasını hatasını kabullenmeye zorlamıştır. Lauda, Lauda Air'ı 1999 yılında Austrian Airlines'a sattı. Daha sonra Jaguar Racing'in 2001-2002 sezonu patronu oldu fakat bu görevde pek başarılı olamadı. 2003'te yine kendi adını taşıyan havayolu şirketi Niki'yi kurdu. Bu şirketi de 2011 yılında Air Berlin'e sattı ve Mercedes'te görev almaya başladı. 2013 yılında Mercedes takımının %10 hissesini satın aldı ve fahri başkan oldu. Lewis Hamilton'ın Mercedes'e kazandırılmasında önemli rol oynadı. Ayrıca kaleme almış bulunduğu 5 kitabı vardır.

Ölümü

20 Mayıs 2019'da tedavi gördüğü Zürih Üniversitesi Hastanesinde böbrek yetmezliğine bağlı sorunlardan dolayı uykusunda öldüğü açıklandı. Aziz Stefan Katedrali'ndeki cenazesine Gerhard Berger, Jackie Stewart, Alain Prost, Nelson Piquet, Jean Alesi, Sebastian Vettel, Lewis Hamilton, David Coulthard, Nico Rosberg, Valtteri Bottas ve Arnold Schwarzenegger gibi ünlü isimler katıldı.

Kaynakça

• Evans, Author Ben (17 Mayıs 2020). ""Niki Lauda: The Biography" reviewed". RaceFans (İngilizce). 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.