Abelsonit
 Green River Oluşumu, Uintah County, Utah, ABD'den Abelsonit | |
| Genel | |
|---|---|
| Kategori | Organik mineraller |
| Formül (tekrarlayan birim) | C31H32N4Ni[1] |
| IMA sembolü | Abl[2] |
| Strunz sınıflandırması | 10.CA.20 |
| Dana sınıflandırması | 50.4.9.1 |
| Kristal sistemi | Triklinik |
| Kristal ikizlenme | P1 (No. 2)[3] |
| Kristal yapı | a = 8,508, b = 11,185 Å c = 7,299 [Å], α = 90,85° β = 114,1°, γ = 79,99° Z = 1[1] |
| Kimyasal Özellikler | |
| Renk | Pembe-mor, koyu grimsi mor, soluk morumsu kırmızı, kırmızımsı kahverengi |
| Dilinim | {111}'de muhtemel[1] |
| Kırık | Kırılgan[4] |
| Mohs sertliği | 2–3 |
| Luster | Adamantin, yarı metalik |
| Çizgi rengi | Pembe |
| Saydamlık | Yarı saydam[1] |
| Bağıl yoğunluk | 1,45 |
| Optik özellikler | İki eksenli[1] |
| Ultraviyole Floresans | Floresans değil[4] |
| Absorpsiyon spektroskopisi | Koyu kırmızımsı kahverengi ila kırmızımsı siyah[1] |
| Kaynakça | [5] |
Abelsonit, kimyasal formülü C
31H
32N
4Ni olan bir nikel porfirin mineralidir. 1969 yılında ABD'nin Utah eyaletinde keşfedilmiş ve 1975 yılında tanımlanmıştır. Bu mineral, jeokimyacı Philip H. Abelson'un adını almıştır. Bilinen tek kristal jeoporfirin türüdür.
Tanımlama
[değiştir | kaynağı değiştir]Abelsonit yarı saydam ve pembe-mor, koyu grimsi mor, soluk morumsu kırmızı veya kırmızımsı kahverengi renktedir.[1][5] Mineral, ince çıta veya plakalar veya 1 cm (0,39 in)'ye kadar küçük agregalar halinde bulunur.[1] Mineral benzen ve aseton içinde çözünür, su, seyreltik hidroklorik asit ve seyreltik nitrik asit içinde çözünmez.[6]
Oluşumu ve şekillenmesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu mineral, sadece Green River Oluşumunun Parachute Creek Üyesinden bilinmektedir.[7] Keşfedilmesinden bu yana Utah'daki Uinta Havzasında ve 1985'ten beri Colorado'daki Piceance Havzasında bilinmektedir.[7] Abelsonit, albit, analkim, dolomit, mika, ortoklaz, pirit ve kuvars ile birlikte bulunur.[1]
Abelsonit, petrol şistinin çatlaklarında, boşluklarında ve tabakalanma düzlemlerinde oluşan ikincil bir mineraldir.[1][7] Mineral muhtemelen, uygun bir jeolojik ortama sulu çözelti olarak taşınan klorofil, büyük olasılıkla klorofil a'nın diyajenezinden oluşmuştur.[7][8] Alternatif kaynaklar, metan üretimi için kritik öneme sahip Kofaktör F430'da yakın bileşiklerin kullanıldığı Metanojen Arkea'dır.
2003 yılında, abelsonit ilk kez tamamen sentezlendi.[9]
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]
1989 yılında, abelsonit kristal yapıya sahip bilinen tek jeoporfirin idi.[7][a] Çoğu jeoporfirin, geniş bir karbon sayısı aralığını kapsayan bir dizi homolog olarak bulunur.[7] Abelsoniti oluşturan porfirin yaygındır, ancak genellikle diğer porfirinlerden izole olarak bulunmaz.[10]
Bu mineral, porfirin halkasının merkezinde nikel bulunan bir deoksifolloeritroetoporfirindir (DPEP). Mineralin çoğu, az miktarda C30 norizomer içeren bir C31 porfirininden oluşur.[11] Mineral, triklinik kristal sisteminde kristalleşir.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu mineral ilk olarak 1969 yılında Utah'ın Uintah County bölgesinde Western Oil Shale Corporation tarafından alınan bir karot numunesinde tespit edilmiştir.[12] 1975 yılında Geological Society of America Abstracts with Programs dergisinde tanımlanmıştır.[13] Mineral, Science dergisinin uzun süreli editörü Philip H. Abelson'un (1913–2004) organik jeokimya alanındaki çalışmaları nedeniyle onun adını almıştır.[7][14]
Tip örnekleri, Londra Doğa Tarihi Müzesi ve Washington, DC'deki Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nde bulunmaktadır.[1]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f g h i j k l Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C. ((Ed.)). "Abelsonite" (PDF). Handbook of Mineralogy. Chantilly, VA: Mineralogical Society of America.
- ^ Warr, L.N. (2021). "IMA–CNMNC approved mineral symbols". Mineralogical Magazine. 85 (3). ss. 291-320. Bibcode:2021MinM...85..291W. doi:10.1180/mgm.2021.43
.
- ^ Hummer et al. 2017, ss. 1129-1132.
- ^ a b "Abelsonite". Webmineral. 3 Eylül 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2013.
- ^ a b "Abelsonite". Mindat.org.
- ^ Milton et al. 1978, s. 932.
- ^ a b c d e f g h Mason, Trudell & Branthaver 1989, s. 585.
- ^ Mason, Trudell & Branthaver 1989, s. 594.
- ^ Zhang & Lash 2003, s. 7253.
- ^ Mason, Trudell & Branthaver 1989, s. 593.
- ^ Storm et al. 1984, s. 1075.
- ^ Milton et al. 1978, ss. 930–931.
- ^ Fleischer, Michael (May–June 1976). "New Mineral Names" (PDF). American Mineralogist. 61 (5–6). s. 502.
- ^ Milton et al. 1978, s. 931.
- Bibliyografya
- Hummer, D.R.; Noll, B.C.; Hazen, R.M.; Downs, R.T. (2017). "Crystal structure of abelsonite, the only known crystalline geoporphyrin". American Mineralogist. Cilt 102. ss. 1129-1132.
- Mason, G. M.; Trudell, L. G.; Branthaver, J. F. (1989). "Review of the stratigraphic distribution and diagenetic history of abelsonite". Organic Geochemistry. 14 (6). ss. 585–594. doi:10.1016/0146-6380(89)90038-7. (abonelik gereklidir)
- Milton, C.; Dwornik, E. J.; Estep-Barnes, P. A.; Finkelman, R. B.; Pabst, A.; Palmer, S. (September–October 1978). "Abelsonite, nickel porphyrin: A new mineral from the Green River Formation, Utah" (PDF). American Mineralogist. 63 (9–10). ss. 930–937.
- Storm, C. B.; Krane, J.; Skjetne, T.; Telnaes, N.; Branthaver, J. F.; Baker, E. W. (1984). "The structure of abelsonite". Science. 223 (4640). ss. 1075–1076. Bibcode:1984Sci...223.1075S. doi:10.1126/science.223.4640.1075. JSTOR 1693019. PMID 17830155. (abonelik gereklidir)
- Zhang, B.; Lash, T. D. (September 2003). "Total synthesis of the porphyrin mineral abelsonite and related petroporphyrins with five-membered exocyclic rings". Tetrahedron Letters. 44 (39). ss. 7253-7256. doi:10.1016/j.tetlet.2003.08.007. (abonelik gereklidir)
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Images of abelsonite from mindat.org