Ahmed bin İsmail
| Ahmed bin İsmail | |
|---|---|
,_Cream_of_Histories_(Z%C3%BCbdet-%C3%BCt_Tevarih,_1598).jpg) Ahmed Samani, 1598 tarihli Zübdet-üt Tevarih soyağacından | |
| Sâmânî emiri | |
| Hüküm süresi | 907–914 |
| Önce gelen | İsmail bin Ahmed |
| Sonra gelen | II. Nasr |
| Ölüm | 24 Ocak 914 |
| Çocuk(lar)ı | II. Nasr İbrahim bin Ahmed |
| Hanedan | Sâmânî Hanedanı |
| Babası | İsmail bin Ahmed |
| Dini | Sünnilik |
Ahmed bin İsmail (Farsça: احمد سامانی; ö. 24 Ocak 914)[1] Sâmânîler'in (907–914) emiridir . İsmail bin Ahmed'in oğludur. "Şehit Emir" olarak tanınmaktadır.[2]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ahmed ismi ilk olarak 900'lü yılların başında Gürgan valisi olarak atandığında anılmaktadır. Ancak Ahmed, Deylem'deki Cüstânîlere karşı savaş açmaması nedeniyle kısa süre sonra valilikten alınmıştır.[3]
Ahmed, babasının 907 yılı sonlarında ölmesi üzerine emir olmuştur. Bir süre sonra Halife Muktedir tarafından Saffârîler'in kalbi olan Sistan'ın hakları kendisine verilmiştir. Saffariler arasındaki çekişmeler işi çok kolaylaştırdı. Ahmed'in ordusu Ferah'tan Bust'a doğru ilerlemiş ve burada çok az direnişle karşılaşmıştır. Aynı zamanda Ahmed'in Türk generali Simcûr ed-Devâtî, Zarang'ın el-Mu'addal'dan teslimini almıştır. Saffarilerin fethi tamamlandıktan (911) sonra Ahmed, ertesi yıl kuzeni Ebu Salih Mansur'u Sistan valisi olarak atamıştır. Sâmânîler ayrıca Halife isyancısı Türk komutan Sebük-eri'yi de yakalayıp Bağdat'a göndermişlerdir.
Mansur'un baskıcı vergi politikaları, atanmasından bir yıl sonra Sistan'da isyana yol açmıştır. Zaranc garnizonu imha edilmiş ve Ebu Salih Mansur esir alınmıştır. Saffarilerden Amr bin Yakub, önce isyanın liderinin kuklası olarak, sonra da kendi başına emir olarak görevlendirilmiştir. Ancak Hüseyin bin Ali Merverrudhi'nin kontrolündeki bir Sâmânî ordusu bölgedeki Sâmânî kontrolünü yeniden sağlamıştır. Amr, Semerkant'a gönderilmiş; diğer isyancı liderler öldürülmüştür.
Daha sonra Simcûr ed-Devâtî, Sistan valisi olarak atanmıştır. Ancak Taberistan ve Gürgan da kısa bir süre sonra Sâmânî otoritesine karşı ayaklanmışlar ve Ahmed onlarla başa çıkamadan öldürülmüştür. Buhara yakınlarında çadırında uyurken Türk kölelerinden bazıları tarafından başı kesilerek öldürülmüştür (24 Ocak 914). Vefatından sonra Buhara'ya getirilerek Naukanda'ya defnedilmiştir. Emir'i öldüren kölelerinin bir kısmı yakalanıp idam edilmiş, bir kısmı da Türkistan'a kaçmıştır. Kendisine "Şehit Emir" denilmiştir.[2]
Ahmed, saray dilinin Farsçadan Arapçaya değiştirilmesi emrini verdiği için tebaası arasında sevilmemeye başlamış olabilir; bu emir kısa süre sonra iptal edilmiştir. Yerine küçük oğlu II. Nasr geçmiştir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Tabakât-ı Nâsırî, Minhâc-ı Sirâc Cûzcânî, sayfa 104, Lahore Sangmil Publications 2004
- ^ a b Bosworth 2011, s. 56.
- ^ Bosworth 2011, s. 54.
- Genel
- Bosworth, C. E. (2011). The Ornament of Histories: A History of the Eastern Islamic Lands AD 650–1041: The Persian Text of Abu Sa'id 'Abd Al-Hayy Gardizi (İngilizce). I.B.Tauris. ss. 1-169. ISBN 978-1-84885-353-9.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Frye, R.N. (1975). "The Sāmānids". Frye, R.N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 136-161. ISBN 0-521-20093-8.