Anapa Kuşatması (1787)
| Anapa Seferi (1787) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ekim 1787, Kuban Nehri'nin haritası, İmam Mansur sol üst köşede. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Rusya |
 Çerkesya.svg){kind=small} Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Maksim Rebinder Pavel Potemkin General Ratiyev |
İmam MansurKöse Mustafa Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
|
8.000 35 top | 7.000 | ||||||
1787 Anapa Kuşatması, 1787'de Rusların Anapa kalesini ele geçirmek için başlattığı başarısız askeri seferdir.
Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Anapa kalesi, günümüzün Krasnodar Kray bölgesinde, Karadeniz kıyısında yer almaktadır. Yanında Bığurqal adında bir Çerkes yerleşimi vardı. Çerkesler Türklerle ticaret yapmak için Anapa Kalesi'ne geliyorlardı ve bu da bölge ekonomisine katkı sağlıyordu.[1] Anapa yüzyıllar boyunca bu rolü üstlendi. Pek çok Türk, Rum ve Cenevizlinin Çerkesya ve Abhazya'dan mal ve köle satın almak için geldiği canlı bir ticaret merkeziydi. Kalenin başına bir Türk paşası vardı ve kalenin korumasının çoğunu Çerkes askerler oluşturuyordu.[1]
Kale, 18. yüzyılın sonlarına gelindiğinde stratejik konumu nedeniyle Osmanlılar, Ruslar, Çerkesler, Kırım ve Nogaylar arasında bir savaş alanı haline geldi.[2][3]
Bu dönemde Çeçen savaşçı ve İslam alimi olan İmam Mansur popülerliğini arttırarak halkı Rus ordusuna karşı savaşmaya çağırıyordu. Mansur, 1785'te Çerkesya ordularının başına geçti.[4]
1787'de Osmanlılar, Ruslardan Kırım'ı boşaltmalarını[5] ve Karadeniz yakınındaki topraklarından vazgeçmelerini talep etti. Rusya bunu bir savaş nedeni olarak gördü ve savaş ilan etti. Böylece 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı patlak verdi.[5]
Bunun ardından İmam Mansur ordusuyla birlikte Anapa kalesine doğru yola çıkarak[6] kaleyi savunmaya hazırlandı.[3] Osmanlı padişahı hediye olarak bir saat ve dürbün göndererek Mansur'u Kafkas halkının lideri olarak tanıdı.[7] Osmanlılar da İmam Mansur'a destek vermek üzere Trabzon Valisi Köse Mustafa Paşa'yı Anapa'ya gönderdi. Mansur, Osmanlı yürüyüşünü öğrendi ve onları karşılamaya gitti.
Sefer
[değiştir | kaynağı değiştir]Rus Çariçesi Katerina, Osmanlı kaleleri Tsemez ve Anapa'yı fethetmek için bir ordu gönderdi ve General Potemkin liderliğindeki 8.000 asker ve 35 toptan oluşan bir Rus kuvveti Anapa'ya doğru yürüdü.
Laba ile Urup nehri arasında bir yer olan Obun'da İmam Mansur Rus ordusuyla karşılaştı ve burada Jilehoy Muharebesi yaşandı.[7][8] İmam Mansur'un kuvveti Çerkes, Çeçen ve Nogaylardan oluşan 7.000 askerden oluşuyordu.[7] Mansur 20-22 Eylül tarihleri arasında Ruslarla savaştı. İmam Mansur'un kuvvetleri Ruslarla rekabet edemedikleri için geri çekildiler. Bu savaşın hemen ardından Potemkin Anapa'ya yürüdü ve 25 Eylül'de oraya ulaştı. Ruslar Anapa'nın terk edildiğini düşünüyordu;[7][8][9] Ancak İmam, 300 kişilik bir müfrezeyle karanlığın altında Rus birliklerinin artçı birliklerine saldırdı. Mansur başta avantajı eline alsa da, iki saatlik bir savaşın ardından geri çekildi. Ruslar büyük kayıplar verdi.[10]
Aynı gün General Radiyev ve birlikleri Kuban'ın ötesine çekilme emri aldı. Sefer ve kuşatma başarı ile sonuçlanmadı. Rus tarafında 200'e yakın kişi öldü, çok sayıda da yaralandı. Daha sonra 25 Eylül'de Potemkin, birliklere Kuban kıyılarına dönme emri verdi.[11]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Taitbout de Marigny, Edouard (1836). Voyages en Circassie (Fransızca). 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ Alexandre Grigoriantz, “La Montagne du Sang”, Genève-1998, p.47
- ^ a b Oztas, Ahmet (2013). A Page from the History of the North Caucasus: Imam Mansur Ushurma. EHESS. ss. 1-14. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2023.
- ^ Gammer, Moshe. “Review Article: A Preliminary to Decolonizing the Historiography of Shaykh Mansur.” Middle Eastern Studies, vol. 32, no. 1, 1996, pp. 191–202. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/4283782. Accessed 12 June 2023.
- ^ a b Dowling 2014, s. 841.
- ^ İsmail Berkok, “Tarihte Kafkasya”, Istanbul – 1958, p. 386
- ^ a b c d Oztas 2013.
- ^ a b Kutlu 2005.
- ^ Şahin 2017.
- ^ Алаудин Мусаев, p. 68
- ^ Алаудин Мусаев, p. 69
Bibliografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Oztas, Ahmet (2013). A Page from the History of the North Caucasus: Imam Mansur Ushurma. EHESS. ss. 1-14.
- Kutlu, Tarık (2005). Çeçen direniş tarihi [History of the Chechen resistance]. Anka Yayınları. ss. 1-637. ISBN 9789759044046.
- Мусаев, Алаудин (2007). Шейх Мансур [Sheikh Mansur] (Rusça). ss. 68-69.