Anzick-1

Anzick-1 1968 yılında Montana, ABD'deki bir çiftlik arazisinde naaşı bulunan 1 ya da 2 yaşlarında antik Amerikan yerlisi çocuğa verilen isimdir. Naaşında yapılan incelemeler sonunda 1950 yılı esas alınarak ölçümlenen cetvele göre günümüzden 12.840 ila 12.990 yıl önce yaşadığı anlaşılmıştı. Naaşla beraber 115 küçük alet ve obje bulunduğu için naaşın bir düzen çerçevesinde gömüldüğü anlaşılmaktadır. Anzick-1, Amerika'daki Clovis kültürüyle doğrudan irtibatlandırılan tek insan kalıntısıdır. Ayrıca tam gen sayımı yapılan ilk Amerikan yerlisidir.

Yapılan analizler sonunda Anzick-1'in atalarının Sibirya kökenli olduğu anlaşılmıştır, ek olarak günümüzde Orta ve Güney Amerika'da bulunan Amerika yerlilerinin atası olduğu görülmektedir. Anzick-1'in bulunması ve tetkiklerin yapılma süreci sorunlu gelişmiştir. Naaşın bulunduğu topraklar özel mülkiyet olduğu için Amerikan yerlilerinin mezarlarını koruyan 16 Kasım 1990 tarih ve Native American Graves Protection and Repatriation Act isimli ABD federal yasası kapsamında değildi. Ancak buna rağmen Montana'daki yerli liderler tetkikler yapılmadan kendilerine danışılmamasını protesto etmiştir. Tetkiklerin ardından Anzick-1 28 Haziran 2014 tarihinde yerli cenaze törenleriyle Shields River Valley Mezarlığı'na defnedilmiştir. Mezardan çıkan hediye ve objelerden bazıları Helena, Montana'daki Montana Tarih Vakfı Müzesi'nde sergilenmektedir.

Bulunması

Anzick kazı alanı Willsall, Montana'daki bir özel arazideki çöken mağara yapısı yanında çalışan iki inşaat işçisi tarafından tesadüfen bulunur. Anzick ailesinin sahibi olduğu topraklarda yürütülen çalışmalarda yaklaşık 100 adet taştan obje ve 15 adet boynuzdan yapılmış objeye rastlanır. Kazı alanında bunun dışında taştan oyulmuş yüzlerce ok ucu, taş alet ve el baltası bulunmuştur. Tüm buluntular kırmızı toprak boyasına bulanmış durumdaydı. Taştan ok uçlarının şekil ve boyutları bunların Clovis kültürüne ait lduğunu gösteriyordu. Radyokarbon tarihleme yöntemi sayesinde objelerin günümüzden 12.840 ila 12.990 yıl öncesine ait olduğu anlaşılmıştır. Anzick-1'in bulunduğu yerin 6 metre uzağında başka bir kişinin (Anzick-2) naaş kalıntılarına rastlandı. 6-8 yaşlarında bir çocuk olduğu sanılan bu kişinin naaşının üzerinde toprak boyası bulunmuyordu. İki naaşın aynı çağda olduğu sanılıyordu ancak sonrasında yapılan testlerde Anzick-2'nin 9.530 ila 9.600 yıl öncesine ait olduğu yani Anzick-1'den binlerce yıl sonra yaşadığı anlaşıldı. Dolayısıyla Anzick-1 ve Clovis kültürüyle bağlantısı yoktu.

Anzick-1 mezarında bulunan objelerde aşınma görüldüğü için sadece törensel bir amaçla üretilmedikleri anlaşılıyor. Boynuzdan yapılan objelerin de Kanada geyiği boynuzundan olduğu görülmüştür. Boynuzların yaşı Anzick-1'in ölümünden 56 ila 483 yıl öncesine tarihlenmiştir, dolayısıyla doğrudan Anzick-1 toplumu tarafından yapılıp yapılmadığı bilinmemektedir.

Bilimsel sonuçlar

Kemiklerden elde edilen bulgular

Anzick-1'in kemiklerine dair bulgular çoğunlukla kafatası, kaburga ve köprücük kemiklerinin analiz edilmesiyle elde edilmiştir. Kemikler çok parçalı olsa da kısmi birleştirme sayesinde yaş tahmini, temel sağlık parametreeleri ve bazı kültürel davranış buguları elde edilebilmiştir. İlk aşamada naaşın yakıldığı düşünülse de böyle olmadığı anlaşılmıştır. Ancak ölümün sebebi anlaşılamamıştır. Naaşın yaşı özellikle kafatası kemiklerinin gelişmesinden öğrenilmiş, kafatası eklemlerinin kapanmamış olmasından Anzick-1'in yaşının 1 ila 2 olduğu anlaşılmıştır. δ13C (Delta 13 C) Karbon-13 izotopunun insan vücudundaki ölçümüyle yiyecek alışkanlıklarına dair kestirim yapılan analizlerin ardından Anzick-1'in annesinin alışkanlıkları ortaya konmuştur. Buna göre Kuzey Amerika'da yaşamış ve soyu tükenmiş bir fil türü olan Mammuthus columbi bu toplumun gıdasının yaklaşık %40'ını oluştururken, bizon ve geyik eti de hatrı sayılır bir ağırlık kaplamaktaydı. Küçük hayvanlar ise ancak %4 oranında tüketiliyordu.

Antik DNA

ABD ve Avrupa'dan bilim insanları Anzick-1'in kemik kalıntıları üzerinde araştırma yaparak mitokondriyal DNA, nükleer DNA ve Y Kromozomu bilgilerine erişip bunları modern toplumsal gruplarla karşılaştırmıştır. Sonuçlar antik çağdaki göç yolları ve insanoğlunun Amerika kıtasına yerleşmesi hakkında bilgiler vermiştir. Sonuçlarda Anzick-1'in sanıldığı gibi kutup bölgesi ve Kanada halklarıyla değil Orta ve Güney Amerika yerlileriyle akrabalık bağı ortaya konmuştur. Aynı zamanda Anzick-1 Sibirya ve Orta Asya halklarıyla da ortaya çıkan bağ da Amerika'ya insanoğlunun Asya'dan Bering Boğazı üzerinden ulaştığı tezini güçlendirmektedir.

Etik konular

Amerikan yerlilerinin naaşlarının incelenmesi ABD toplumunda sürekli bir gerilim başlığı haline gelmiştir. Yakın zamana kadar Amerikan yerli mezarları izinsizce açılmış, kalıntılar analiz edilmişti. Ancak 1990 yılında yürürlüğe konan yasa uyarınca bulunan naaşlar koruma altına alınmış ve ilgili Amerikan yerli kuruluşlarına devredilmesini öngörmüştür. Anzick-1 özel mülkiyet sayılan topraklar üzeerinde bulunduğu için Anzick ailesinin yasal olarak buluntular üzerinde yapılacak bilimsel deneyler için hiçbir yerli kuruluşundan izin almasına gerek bulunmuyordu. Ancak yine de ailenin genetik uzmanı Sarah Anzick, Montana'daki kabile temsilcileriyle görüşmüştür. Atılacak adımlara dair konsensus sağlanamamıştır. Sonuçta bazı buluntular üzerinde deneyler yapılmış ve Montana Üniversitesinde çalışan Crow kabilesinden Shane Doyle bir bilimsel makale yayınlamıştır. Ancak bazı kemiklerin hasarlı deneyler sonucu yokedilmesi bazı kabile liderleri tarafından eleştirilmiştir. Yapılan bilimsel deneylerin ardından naaş kalıntıları kabile töreniyle toprağa verilmiştir.

Ayrıca bakınız

• Clovis kültürü
• Günümüzden önce
• İnsanoğlunun Amerika kıtasına yerleşmesi