Arhelaos (filozof)
Arkhelaos (Grekçe: Ἀρχέλᾱος, Arkhélāos) (MÖ 5.yüzyıl) Anaksagoras'ın öğrencisi olan bir Antik Yunan filozofuydu. Daha sonra Sokrates'e hocalık yapmış olabilir. O, hareket ilkesince sıcağın soğuktan ayrıldığını savundu.
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Arkhelaos, bir İyonya Okulu filozofudur. Atina'da doğa felsefesi eğitimi veren ilk filozoftur.[1] Kilikyalı Simplikios'a göre, Arkhelaos Atina'nın yerlisiydi.[2] Ancak Diogenes Laertios'a göre Miletosludur.[1] Kimilerince Apollodoros'un kimilerinceyse Mydon, Midon veya Mison'un oğluydu.[3] Anaksagoras'ın öğrencisiydi ve Atina'da ders vermeye başlamadan önce kısa süre Lampsakos'ta hocalık yaptı. Uzlaşılmış görüşe göre Sokrates ve Euripides'in hocasıdır. Ancak bunun doğru olması halinde Platon, Ksenofon ve Aristoteles'te bahsedileceği göz ardı edilmemelidir. Kimi yorumcular bu anlatının İyonya Okulu ile Sokrates arasında bir bağ oluşturmak için uydurulduğunu söyler.
Felsefesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Arkhelaos'tan bize hiçbir fragman kalmadı. Onun öğretisini Diogenes Laertios, Simplikios, Sözde-Plutarkhos ve Hippolytos'un yazdıklarından öğreniyoruz.
Arkhelaos, her şeyin ilkesinin hava ve sonsuzluk olduğunu savundu. Sözde-Plutarkhos'a göre sonsuzluk ifadesi "akıl"a karşılık geliyor.[4] Bunu yaparak Anaksagoras'ın en önemli öğretisi olan aklı devre dışı bırakmaya çalışmıştır.[5] Yalnızca aklın değil, ona eşlik eden materyalistik bir öğe olan havanın da arkhe olması onun öğretisini daha güvenli bir alana taşıyor. Aynı zamanda Kilikyalı Simplikios ile fikir birliği etmiş görünüyor.[2]
Arkhelaos'un başka bir öğretisi Dünya'nın düz olduğu ancak yüzeyin merkeze doğru bastırılması gerektiğidir. Çünkü tam anlamıyla düz olsaydı, Güneş aynı anda her yerde doğar hem de batardı. Aynı zamanda Güneş'in en büyük yıldızlardan olduğunu söyledi. Konuşmayı havanın hareketiyle açıkladı. Bunun için Anaksagoras'ın görüşlerini benimsemiş gibi görünüyor.[6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Laërtius 1925, § 16
- ^ a b Simplicius, in Phys. Aristot. fol. 6, b.
- ^ Suda, Archelaos
- ^ Pseudo-Plutarch, Plac. Phil. i. 3.
- ^ Stobaeus, Ecl. Phys. i. 1, 2.
- ^ Pseudo-Plutarch, Plac. Phil. iv. 19.
