Avanos

Avanos
İlçe
Avanos panoraması
Türkiye'de yeri
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Nevşehir
Coğrafi bölge	İç Anadolu Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Osman Bilici
• Belediye başkanı	Mustafa Kenan Sarıtaş (MHP)
Yüzölçümü
• Toplam	996 km²
Rakım	920 m
Nüfus  (2022)
• Toplam	14.968
• Kır	18,571
• Şehir	14.361
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	50500
İl alan kodu	0384
İl plaka kodu	50
Resmî site Avanos Belediyesi Avanos Kaymakamlığı

Avanos, Nevşehir iline bağlı bir ilçedir. Nevşehir'in 18 km kuzeyinde olan yerleşiminin, dönemlerine göre adları Hititler döneminde "Zuwinasa", Asurlular döneminde "Nenansa", Bizanslılar döneminde "Venessa" ve Selçuklular döneminde de "Evenüz"dür. Osmanlı dönemindeyse "Uvenez, Evenez, Avanoz" olarak adlandırılmış zamanla da Avanos'a dönmüştür. Çok sayıda çanak çömlek atölyesi bulunan ilçede seramik yapım geleneği Hititlerden beri süregelmektedir. Merkez bucağına bağlı 3, Özkonak bucağına bağlı 10 ve Topaklı bucağına bağlı 5 köyü vardır.

İlçenin yüzölçümü 995 km²’dir.

Tarih

Avanos.

1926'da da dilbilimci Emil Forrer, Boğazköy Hitit Kraliyet Arşivleri'nde yaptığı araştırmalar sırasında bir tablette Zuwinasa şehrinin adını okudu Nenessa ve Zu-Winasa, Nicole Thierry'nin çalışmalarına göre, Venassa ve Avanos'a dönüşmüştür. Osmanlı belgelerinde Avanoz, Enes ve Evenez olarak geçer.

Avanos yakınlarında, Kızılırmak'ın hemen kenarındaki bir Roma mezarlığında ele geçen mermerden lahit, merkez Kapadokya bölgesinde bugüne kadar ele geçen tek lahit olması açısından ilginçtir. Lahit, 1971 yılında tesadüfen ortaya çıkmış.

Avanos'un Sarılar kasabası yakınlarındaki Prof. Gökberk'in başkanlığındaki Zank Höyük'te yapılan arkeolojik kazılarda Eski Tunç Çağı'ndan Geç Roma Dönemi'ne kadar değişik kültürlere ait kalıntılar açığa çıkarılmıştır. Avanos'ta 13. yüzyıl Selçuklu Dönemi'ne tarihlenen Sarıhan kervansarayı ve Alaaddin Camii, Alaaddin Hamamı, Şairler Sokağı, Bayramtepesi bulunmaktadır.

Avanos ilçesinde, Çeç Tümülüsü adında çapı 50 metre, yüksekliği 20 metre olan bir tümülüs bulunmaktadır bu tümülüs ayrıca Kapadokya'nın en büyük tümülüsüdür.

1954 yılına kadar Kırşehir iline bağlı idi, belediyesi 1884'te kurulmuştur. 1954'te Nevşehir ilinin kuruluşuna beraber ilçe olmuştur.

Çömlekçilik

Avanos'ta da Hititler'den beri çarkla çanak-çömlek yapıldığı bilinmektedir. Bu el sanatı kavimden kavime, babadan oğula geçerek günümüze kadar gelmiştir. Avanos'un dağlarından ve Kızılırmak'ın eski yataklarından yumuşak ve yağlı kil topraklar elenir ve iyice yoğurularak çamur haline getirilir. Çark adı verilen ve ayakla döndürülen tezgâh üzerindeki çamurun maharetle şekillendirilmesiyle istenilen çanak yapılmış olur. İşlik denilen atölyelerde üretilen çanaklar önce güneşte, daha sonra da gölgede kurutulduktan sonra, saman ve talaşla yakılan fırınlarda 800 dereceden başlayıp 1200 derece sıcaklık arasında özenle pişirilir.

Türkiye'nin en uzun nehri Kızılırmak, Avanos yakınlarında suladığı tüflü, killi topraklar nedeniyle eski zamanlarda adına yakışır bir kızıllığa bürünüyor. Barajlar yaptıktan sonra bu özelliği genelde yokolmuştur. Yörede yemek kapları, su testileri, kışlık yiyecek saklamak için çömlekler ve küpler, su küpleri tanınan çanak ürünleridir.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
Avanos ilçesi (Kırşehir)
1927	24.234	4.008	20.226
1935	31.857	4.388	27.469
1940	29.343	4.403	24.940
1945	31.002	4.583	26.419
1950	32.203	5.174	27.029
Avanos ilçesi (Nevşehir)
1955	25.172	5.428	19.744
1960	26.226	5.663	20.563
1965	28.018	5.675	22.343
1970	33.473	6.890	26.583
1975	35.072	8.635	26.437
1980	34.614	8.927	25.687
1985	36.985	9.320	27.665
1990	39.661	10.010	29.651
2000	43.131	11.921	31.210
2007	35.120	11.744	23.376
2008	35.230	11.647	23.583
2009	35.832	11.872	23.960
2010	35.145	12.288	22.857
2011	34.725	12.497	22.228
2012	34.475	13.210	21.265
2013	34.015	13.250	20.765
2014	33.875	13.533	20.342
2015	33.328	13.505	19.823
2016	32.917	13.436	19.481
2017	32.278	13.390	18.888
2018	32.618	13.482	19.136
2019	32.742	13.972	18.770
2020	32.932	14.361	18.571

Bağcılık ve tarım

İlçede önemli uğraşlardan biri de bağcılıktır. Elde edilen üzümler sofralık olarak kullandığı gibi, mağaralarda, doğal depolarda şarap üretiminde kullanılır. Üzümlerin şeker oranı çok yüksektir. Bu nedenle Özellikle el yapımı şarapları Dünyanın her yerinden rağbet görmektedir. Şarap üretiminin yanı sıra bölge kurutmalık üzümleri, kayısı, elma kışlık besin maddeleri üretimi yapılır. Ayrıca ilçe ve köylerinde üzümden elde edilen şıra ile pekmez, köftür gibi geleneksel yiyecek maddeleri üretilir Avanos merkeze bağlı Ayhanlar köyünde patlıcan üretimi yaygındır. Avanos ile çevresindeki bölgenin taze sebze ürünleri ihtiyacının büyük bölümü bu köyden sağlanmaktadır. Ayrıca Kızılırmak nehrinde yapılan balıkçılıkta da yaygındır. Daha çok sazan balığı bulunmakla beraber yayın, çapak, öksürük gibi balık türleri de mevcuttur.

Turistik yerler

Alaaddin Hamamı

Alaeddin Keykubad tarafından yaptırılan hamam, Selçuklu mimarisine sahiptir. Hamamın yapım tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, 17. yüzyılın sonları veya 18. yüzyılın başlarına tarihlendirilmektedir. Yapı, soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Soyunmalık kısmının merkezinde bir fıskiye bulunur. Sıcaklık bölümü ise kubbeli bir yapıya sahiptir ve göbek taşı burada bulunur. Yapımında kesme taş ve tuğla kullanılmış, iç mekânda süslemeler ve geometrik desenler bulunmaktadır.

Şairler Sokağı

2018 yılında Avanos Kaymakamlığı ve Avanos Belediyesi tarafından hayata geçirilen bir sokaktır. Bu yol, eski Avanos bölgesinde yer alan Dr. Hacı Nuri Bey Konağı'ndan başlayarak Bayramtepe'ye kadar uzanır.

Sokakta, Türk edebiyatı ve şiirine yön vermiş 26 ünlü şairin heykel ve büstleri bulunmaktadır. Bu büstler, şairlerin eserlerinden alıntılarla süslenmiştir. Aynı zamanda, sokakta çeşitli oturma alanları ve eski Avanos evlerine giden ara yollar mevcuttur.

Avanos Şairler Sokağı

Sokakta Bulunan Şairler

• Bedri Rahmi Eyüboğlu
• Cemal Süreya
• Ahmet Hamdi Tanpınar
• Cahit Sıtkı Tarancı
• Ahmed Arif
• Tevfik Fikret
• Orhan Veli Kanık
• Turgut Uyar
• Necip Fazıl Kısakürek
• Ümit Yaşar Oğuzcan
• Faruk Nafiz Çamlıbel
• Edip Cansever
• Refik Durbaş
• Behçet Necatigil
• Sabahattin Ali
• Oktay Rifat Horozcu
• Yahya Kemal Beyatlı
• Melih Cevdet Anday
• Abdurrahman Cahit Zarifoğlu
• Ahmet Haşim
• Attilâ İlhan
• Gülten Akın
• Ataol Behramoğlu
• Can Yücel
• Özdemir Asaf
• Nâzım Hikmet Ran

Din

Kapadokya Kilisesi

Avanos'ta Hristiyanlık geleneğine bağlı olarak faaliyet gösteren Kapadokya Kilisesi (Kapadokya Protestan Kilisesi veya Kapadokya Kurtuluş Kilisesi olarak da anılır) adlı bir kilise bulunmaktadır. 2019 yılında kurulan kilise, Yukarı Mahalle'de 107. Sokak üzerinde yer almakta ve resmî internet sitesine göre Protestan teolojisi çerçevesinde Türkçe ibadet toplantıları düzenlemektedir. Kilise, Türkiye'deki Protestan kiliselerinin iletişim bilgilerinin yer aldığı bazı listelerde ve çevrimiçi gezi rehberlerinde Avanos'taki ibadet ve ziyaret noktalarından biri olarak gösterilmektedir.

Dış bağlantılar

• Avanos Belediyesi27 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Avanos Kaymakamlığı11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.