Azerbaycan'daki Dünya Mirasları listesi
1972 yılında imzalanan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), kültürel veya doğal miras açısından önem taşıyan yerler olan Dünya Mirasları kavramını tanımladı.[1][2] Doğal özellikler (fiziksel ve biyolojik oluşumlardan oluşur), jeolojik ve fizyografik oluşumlar (tehdit altındaki hayvan ve bitki türlerinin yaşam alanları dahil) ve bilim, koruma veya doğal güzellik açısından önemli olan doğal alanlar doğal miras olarak tanımlanır.[3] Azerbaycan, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşmeyi 16 Aralık 1993'te onaylamasıyla ülkedeki alanlar listeye dahil edilmiştir.[4]
2023 itibarıyla, Azerbaycan'da listede beş alan ve geçici listede 10 alan bulunmaktadır.[4] Listeye eklenen ilk yer, 2000 yılında Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi'nin bulunduğu İçerişehir'di. 2000 Bakü depreminde yaşanan hasar nedeniyle bu bölge, 2003'ten 2009'a kadar tehlike altındaki miras olarak listelendi.[5] Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı, 2007 yılında listelendi. 2013 yılında bu iki alana Silahlı Çatışma Durumunda Kültür Varlıklarını Koruma Komitesi tarafından gelişmiş koruma statüsü verildi.[6] En son eklenenler, 2023 yılında Hirkan ormanları ve Kınalık'ın kültürel manzarasıydı. Burası ülkenin tek doğal alanıdır ve İran ile paylaşılmaktadır.
Dünya Mirasları listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]UNESCO, alanları on kritere göre listelemektedir; Her alan kriterlerden en az birini karşılaması gerekir. i'den vi'ye kadar olan kriterler kültüreldir ve vii'den x'e kadar olan kriterler doğaldır.[7]
| Ad | Fotoğraf | Yer | Seçildiği yıl | UNESCO verileri | Not |
|---|---|---|---|---|---|
| Şirvanşahlar Sarayı ve Kız Kulesi ile birlikte Surlarla Çevrili Bakü Şehri | 
|
Bakü | 2000 | 958; iv (kültürel) |
[5][8] |
| Kobustan Kaya Sanatı Kültürel Peyzaj Alanı | 
|
Bakü ve Abşeron | 2007 | 1076rev; iii (kültürel) |
[9] |
| Şeki Hanları Sarayı ile birlikte Şeki'nin Tarihî Merkezi | 
|
Şeki | 2019 | 1549rev; ii, v (kültürel) |
[10] |
| Hirkan Ormanları[a] | _Hirkan_MP_019.JPG)
|
Lenkeran ve Astara | 2023 | 1584bis; ix, x (doğal) |
[11][12] |
| Kınalık Halkının Kültürel Peyzajı ve "Köç Yolu" Yaylacılık Rotası | 
|
Kuba | 2023 | 1696; iii, v (kültürel) |
[13] |
Geçici liste
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya Mirası listesinde yer alan alanlara ek olarak, üye devletler aday göstermeyi düşünebilecekleri geçici alanların bir listesini de tutabilirler. Dünya Mirası listesine aday göstermeler, yalnızca alanın daha önce geçici listede yer alması durumunda kabul edilir.[14] Azerbaycan, 2021 itibarıyla geçici listesine dört alan kaydetti.[15]
| Ad | Fotoğraf | Yer | Seçildiği yıl | UNESCO kriterleri | Not |
|---|---|---|---|---|---|
| Ateşgah | 
|
Bakü | 1998 | i, iii (kültürel) |
[16] |
| Nahçıvan türbeleri | 
|
Nahçıvan | 1998 | i, iv (kültürel) |
[17] |
| Binegedi Dördüncü Dönem Fauna ve Flora Mezarlığı | 
|
Bakü | 1998 | viii, ix (doğal) |
[18] |
| Lökbatan Çamur Volkanı | 
|
Bakü | 1998 | vii, viii, ix (doğal) |
[19] |
| Bakü Dağ Merhelesi | 
|
Bakü | 1998 | viii, ix (doğal) |
[20] |
| Hazar Kıyısındaki Savunma Yapıları | 
|
Bakü, Kah, Kuba, Siyezen, Şabran | 2001 | (kültürel) | [21] |
| Şuşa Tarihî ve Mimarî Koruma Alanı | 
|
Şuşa | 2001 | i, iv, v, vi (kültürel) |
[22] |
| Ordubad Tarihî ve Mimarî Koruma Alanı | 
|
Nahçıvan | 2001 | i, iv, v (kültürel) |
[23] |
| Azıh ve Tağlar Mağaralarının Tarih Öncesi Alanları | 
|
Hocavend | 2021 | i, iii (kültürel) |
[24] |
| Hudaferin Köprüleri ve ilgili alanlar | 
|
Cebrayıl | 2021 | ii, iv (kültürel) |
[25] |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The World Heritage Convention". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2021.
- ^ a b "Azerbaijan". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ a b "World Heritage Committee removes Baku from Danger List welcoming improvements in the ancient city´s preservation". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ "Five World Heritage sites in Azerbaijan and Belgium granted "enhanced protection" in the event of armed conflict". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- ^ "Walled City of Baku with the Shirvanshah's Palace and Maiden Tower". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ "Gobustan Rock Art Cultural Landscape". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ "Sheki, the Khan's Palace". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 16 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
- ^ "Hyrkan State Reservation". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 10 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Hirkan Forests (Azerbaijan)". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Khinalig - medieval mountainous village". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 25 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists: Azerbaijan". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 21 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
- ^ "Surakhany, Atashgyakh (Fire – worshippers, temple – museum at Surakhany)". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "The mausoleum of Nakhichevan". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ ""Binegadi" 4th Period Fauna and Flora Deposit". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ ""Lok-Batan" Mud Cone". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ ""Baku Stage" Mountain". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "The Caspian Shore Defensive Constructions". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "Susha historical and architectural reserve". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "Ordubad historical and architectural reserve". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "Prehistoric sites of the Azykh and Taghlar caves". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 11 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
- ^ "Khudafarin Bridges and related sites". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- UNESCO - Azerbaijan 12 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
|
