Pakistan'daki Dünya Mirasları listesi
1972 yılında imzalanan UNESCO Dünya Mirası Sözleşmesi ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), kültürel veya doğal miras açısından önem taşıyan yerler olan Dünya Mirasları kavramını tanımladı.[1][2] Doğal özellikler (fiziksel ve biyolojik oluşumlardan oluşur), jeolojik ve fizyografik oluşumlar (tehdit altındaki hayvan ve bitki türlerinin yaşam alanları dahil) ve bilim, koruma veya doğal güzellik açısından önemli olan doğal alanlar doğal miras olarak tanımlanır.[3] Pakistan'ın, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına İlişkin Sözleşmeyi 23 Temmuz 1976'da onaylamasıyla ülkedeki alanlar listeye dahil edilmiştir.[4]
Pakistan'daki altı alan Dünya Mirası listesinde, 26 alan ise ise geçici listede bulunur.[4] Listeye eklenen ilk yer 1980'de Dünya Miras Komitesi'nin 4. oturumunda kayıt altına alınan Mohenco-daro'daki Arkeolojik Kalıntılar, Taht-i-Bahi'deki Budist Harabeleri ve Komşu Şehri Ser-i Behlül'deki Kalıntılar ve Taksila'ydı.[5] En son olarak 1997'de Rohtas Kalesi listeye dâhil edildi.[4]
Dünya Mirasları listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]UNESCO, alanları on kritere göre listeler ve her alanın en az bir kriteri karşılaması gerekir. i'den vi'ye kadar olan kriterler kültüreldir ve vii'den x'e kadar olan kriterler doğaldır.[6]
| Ad | Fotoğraf | Eyalet | Seçildiği yıl | UNESCO verileri | Kaynak |
|---|---|---|---|---|---|
| Mohenco-daro'daki Arkeolojik Kalıntılar | Sind | 1980 | 138; ii, iii (kültürel) |
[7] | |
| Taksila | Pencap | 1980 | 139; iii, vi (kültürel) |
[8] | |
| Taht-i-Bahi'deki Budist Harabeleri ve Komşu Şehri Ser-i Behlül'deki Kalıntılar | Hayber Pahtunhva | 1980 | 140; iv (kültürel) |
[9] | |
| Makli'deki Tarihî Anıtlar, Thatta | Sind | 1981 | 143; iii (kültürel) |
[10] | |
| Lahor Kalesi ve Şalemar Bahçeleri | Pencap | 1981 | 171; i, ii, iii (kültürel) |
[11] | |
| Rohtas Kalesi | Pencap | 1997 | 586; ii, iv (kültürel) |
[12] |
Geçici liste
[değiştir | kaynağı değiştir]Dünya Mirası listesinde yer alan alanlara ek olarak, üye devletler aday göstermeyi düşünebilecekleri geçici alanların bir listesini de tutabilirler. Dünya Mirası listesi adaylıkları, yalnızca alanın daha önce geçici listede yer alması durumunda kabul edilir.[13] Pakistan, 2016 itibarıyla geçici listesine 24 alan kaydetmiştir.[4]
| Ad | Fotoğraf | Eyalet | Seçildiği yıl | UNESCO kriterleri | Kaynak |
|---|---|---|---|---|---|
| Badşahi Camii, Lahor | Pencap | 1993 | (kültürel) | [14] | |
| Vezir Han Camii, Lahor | Pencap | 1993 | (kültürel) | [15] | |
| Cihangir Türbesi, Asıf Han Türbesi ve Ekber Saray, Lahor | Pencap | 1993 | (kültürel) | [16] | |
| Hiran Minar ve Su Deposu, Şeyhupura | Pencap | 1993 | (kültürel) | [17] | |
| Rükn-i Âlem Türbesi | Pencap | 1993 2004 |
ii, iv, vi (kültürel) |
[18][19] | |
| Ranikot Kalesi, Dadu | Sind | 1993 | (kültürel) | [20] | |
| Şah Cihan Camii, Thatta | Sind | 1993 | (kültürel) | [21] | |
| Çavkandi Mezarları, Karaçi | Sind | 1993 | (kültürel) | [22] | |
| Mehrgarh Arkeolojik Sit Alanı | Belucistan | 2004 | ii, iv (kültürel) |
[23] | |
| Rahman Dheri Arkeolojik Sit Alanı | Hayber Pahtunhva | 2004 | i, ii (kültürel) |
[24] | |
| Harappa Arkeolojik Sit Alanı | Pencap | 2004 | ii, iv (kültürel) |
[25] | |
| Ranigat Arkeolojik Sit Alanı | Hayber Pahtunhva | 2004 | ii, iv (kültürel) |
[26][27] | |
| Şahbaz Garhi Kaya Yazıtları | Hayber Pahtunhva | 2004 | i, ii, iv (kültürel) |
[28] | |
| Mansehra Kaya Yazıtları | Hayber Pahtunhva | 2004 | ii, iii, vi (kültürel) |
[29] | |
| Baltit Kalesi | Gilgit-Baltistan | 2004 | i, ii (kültürel) |
[30] | |
| Bibi Cavindi, Bahaü'l-Halim ve Üstad Türbeleri ile Celaleddin Buhari Camii ve Türbesi | Pencap | 2004 | ii, iv, vi (kültürel) |
[31] | |
| Banbhore Limanı | Sind | 2004 | iv, v, vi (kültürel) |
[32] | |
| Deraver ve Çölistan Çöl Kaleleri | Pencap | 2016 | iii, v (kültürel) |
[33] | |
| Hingol Kültürel Peyzajı | Belucistan | 2016 | iii, vi (kültürel) |
[34] | |
| Karez Sistemi Kültürel Peyzajı | Belucistan | 2016 | ii, vi, v (kültürel) |
[35] | |
| Nagarparkar Kültürel Peyzajı | Sind | 2016 | iii, iv (kültürel) |
[36] | |
| Orta Karakurum Millî Parkı | Gilgit-Baltistan | 2016 | ix, x (doğal) |
[37] | |
| Deosai Millî Parkı | Gilgit-Baltistan | 2016 | ix, x (doğal) |
[38] | |
| Ziyaret Ardıç Ormanı | Belucistan | 2016 | x (doğal) |
[39] | |
| Tuz Dağları ve Khevra Tuz Madeni | Pencap | 2016 | v, viii (karma) |
[40] |
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "The World Heritage Convention". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 27 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage". UNESCO World Heritage Centre. 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2021.
- ^ a b c d "Pakistan". UNESCO. 30 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "4th session of the World Heritage Committee". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Archaeological Ruins at Moenjodaro". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Taxila". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Buddhist Ruins of Takht-i-Bahi and Neighbouring City Remains at Sahr-i-Bahlol". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 7 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Historical Monuments at Makli, Thatta". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Fort and Shalamar Gardens in Lahore". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 29 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "Rohtas Fort". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2024.
- ^ "UNESCO World Heritage Centre – Tentative Lists". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Badshahi Mosque, Lahore". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Wazir Khan's Mosque, Lahore, Lahore". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Tombs of Jahangir, Asif Khan and Akbari Sarai, Lahore". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Hiran Minar and Tank, Sheikhupura". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Tomb of Shah Rukn-e-Alam". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 3 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Tomb of Hazrat Rukn-e-Alam, Multan". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Rani Kot Fort, Dadu". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Shah Jahan Mosque, Thatta". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Chaukhandi Tombs, Karachi". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Archaeological Site of Mehrgarh". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Archaeological Site of Rehman Dheri". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Archaeological Site of Harappa". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Archaeological Site of Ranigat". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Ranigat: 2nd to 6th Century AD". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Shahbazgarhi Rock Edicts". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 25 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Mansehra Rock Edicts". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 2 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Baltit Fort". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 8 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Tomb of Bibi Jawindi, Baha'al-Halim and Ustead and the Tomb and Mosque of Jalaluddin Bukhari". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 12 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Port of Banbhore". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 31 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Derawar and the Desert Forts of Cholistan". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Hingol Cultural Landscape". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Karez System Cultural Landscape". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Nagarparkar Cultural Landscape". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Central Karakorum National Park". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Deosai National Park". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "Ziarat Juniper Forest". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
- ^ "The Salt Range and Khewra Salt Mine". UNESCO Dünya Miras Merkezi. 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- UNESCO - Pakistan (İngilizce)