Azerbaycan bayrağı

Azerbaycan bayrağı

Azerbaycan bayrağı
Kullanan(lar)	Azerbaycan Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti
Kabul tarihi	9 Kasım 1918 (yeniden kabul 5 Şubat 1991)
Lakabı	Üç renkli bayrak Azerice: Üçrəngli bayraq
Tipi	Ulusal ve resmî bayrak
Oran	1:2
Tasarım	Mavi gök rengi, kırmızı ve yeşil renklerden oluşan üç yatay şerit ve kırmızı zemin üzerinde ak renkte sağa bakan bir hilal ve sekiz köşeli bir yıldız Renkler   Mavi   Kırmızı   Yeşil   Beyaz

Azerbaycan bayrağı hakkındaki ilk kararı Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti hükûmeti tarafından 1918'de alınmıştır. Buna göre; Azerbaycan bayrağı mavi gök rengi, kırmızı ve yeşil yatay şeritlerden oluşmuştur. Kırmızı zemin üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldız (Rub El Hizb رب الحزب‎) bulunmaktadır. Bayrak 1:2 boyuttadır.

Bayraktaki mavi renk Türklüğü, yeşil renk İslamiyeti, kırmızı renk ise uygarlığı temsil etmektedir. Resmî renkler ve boyut 5 Şubat 1991 tarihinde kabul edilmiştir.

İlgili yasalar

Azerbaycan Bayrağının ölçüleri.

Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası bayrağı eşit genişlik ve yükseklikte yukarıda mavi, ortada kırmızı, altta yeşil ve kırmızı şerit; üzerinde beyaz renkte sağa bakan bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldız olmak üzere üç yatay şeritten oluşmuş şekilde tanımlar. Bayrak ile ilgili ayrıntıları kanunlara bırakır. Bu ayrıntılar Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Yasası'nda ve diğer yasalarda düzenlenmiştir.

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı Yasası

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Parlamentosunun 7 Aralık 1918 tarihindeki birinci oturumu. İlk kez Azerbaycan'ın üç renkli bayrağı bu parlamentoda asıldı.

"Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Devlet Bayrağı Hakkında Azerbaycan Cumhuriyeti Yasası"nda belirtilir:

1. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağı Azerbaycan Devleti'nin egemenliğinin simgesidir.
2. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağının genişliği ve uzunluğu eşit renkli üç yatay şeritten oluşan dikdörtgen parça şeklindedir: üst şerit gök mavisi renginde, orta şerit kırmızı renkte, alt bölüm ise yeşil renktedir. Bayrağın her iki yüzünde kırmızı rengin ortasında beyaz renkli bir hilâl ve sekiz köşeli yıldız tasviri vardır. Bayrağın eninin boyuna oranı 1:2 'dir. Hilâlin ve sekiz köşeli yıldızın tasvirleri, kenar uzunluğu oranı 3:4 olan dikdörtgenin içerisinde yer alır. Dikdörtgenin köşegeni bayrağın eninin ½’sine eşittir. Hilâlin tasviri konsentrik (aynı merkezli) olmayan iki dairenin parçaları şeklindedir; büyük dairenin çapı dış dikdörtgenin genişliğine, küçük dairenin çapı ise bayrağın eninin ¼’üne eşittir. Küçük dairenin merkezi bayrağın geometrik merkezinin solunda, bayrağın eninin 1/60’ına eşit mesafede bulunur. Sekiz köşeli yıldızın tasviri hilâlin sağında bulunur, yıldızın dış dairesinin çapı bayrağın eninin 1/6’sını, iç dairesinin çapı ise 1/12’sini oluşturur.
3. Azerbaycan Cumhuriyeti devlet bayrağı ve bayrak tasviri, boyutlarına bakılmaksızın her zaman bahsedilen ölçütlere net olarak uymalıdır."

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağı, binanın duvarına direksiz veya direğe dikey olarak asıldığında yeşil şerit karşıdan bakıldığında bayrağın sol tarafında bulunmalıdır.

Renk kodları

"Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağının Kullanım Kuralı" hakkındaki kararnamede devlet bayrağının doğru renk özellikleri kaydedilir ve belirtilir. Kararnamenin ekinde Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Bayrağının renkli bir resmi bulunmamaktadır ama renklerin tonlarını belirten Pantone, RGB ve CMYK renk kodları belirtilir.

Renk modeli	Mavi	Kırmızı	Yeşil
Pantone	306 C	032 C	362 C
RGB	0-181-226 (#00b5e2)	239-51-64 (#ef3340)	80-158-47 (#509e2f)
CMYK	100-20-0-11	0-79-73-6	49-0-70-38

Tarihi

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti hükümetinin 9 Kasım 1918 tarihindeki oturumda hazırlanan bayrak belgesi.

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin ilk bayrağı. 21 Haziran 1918 ile 9 Kasım 1918 arası kullanılmıştır. 9 Kasım 1918 yılında bugünkü (modern) bayrak ile değiştirildi.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin ilk bayrağı 21 Haziran-9 Kasım 1918 arası kullanılmıştır. 9 Kasım 1918 yılından geçerli (modern) bayrakla değiştirilmiştir. Azerbaycan Cumhuriyeti bayrağı hakkında ilk hükûmet kararı 24 Haziran 1918'de verildi. Aynı karar Azerbaycan bayrağını kırmızı malzemeden, üstünde beyaz, hilâl ve kırmızı fonda beyaz sekiz köşeli yıldızın tasviri verilmiş bayrak olarak belirtti.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin Bakü'de faaliyete başlamasından az sonra, bayrak hakkında ikinci karar kabul edildi.

17 Kasım 1990 tarihinde Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Yüksek Meclisinin kararıyla Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde var olan üç renkli bayrak özerk cumhuriyetin bayrağı olarak kabul edildi. 18 Ekim 1991 tarihinde bağımsızlık hakkında Anayasa Anlaşması kabul edildi ve üç renkli bayrak yeniden Azerbaycan Cumhuriyeti'nin devlet bayrağı olarak belirlendi.

Simgesel anlamı

Azerbaycan bayrağının üç rengi: Türk millî kültürünün, Müslüman uygarlığının ve modern Avrupa demokratik esaslarının simgesidir.

1919 yılındaki Paris Barış Konferansı'nda Azerbaycan heyetinin oturumu. Arka planda ADC'nin üç renkli bayrağı.

Mavi renk – Azerbaycan halkının Türk kökenli olduğunu vurgular, mavi renk Türkçülük düşüncesiyle ilgilidir. Türklerin gök rengine ağırlık vermesi ile ilgili çeşitli açıklamalar da mevcuttur. Orta Çağ'da Müslüman olan, Türkçe konuşan halkların yaşadığı bölgelerde sayısız eski anıt da yapılmış ve bu yapıların çoğu gök mavisi renginde olmuştur. Bu bakımdan gök mavisi, sembolik bir anlam taşır. Gök mavisi 13. yüzyılda İlhanlılar döneminin azametini, onların zafer seferlerini yansıtır.

Kırmızı renk – uygarlığı temsil ederek modern bir toplum kurmak, demokrasiyi geliştirmek, kısacası çağdaşlaşmayı, gelişmeye olan eğilimi belirtir. 18. yüzyılın sonlarında Fransız Burjuva Devrimi'nden sonra kapitalizmin gelişmesi anlamında Avrupa ülkelerinde büyük gelişmeler meydana gelmiştir. Aynı dönemde işçi sınıfının kapitalist sisteme karşı mücadelesi başlamıştır. Bu yıllarda kırmızı renk Avrupa'nın simgesine dönüştü.

Yeşil renk – İslam uygarlığına, İslam dinine aidiyeti belirtir. Yeşil renk İslam'ın geleneksel rengi olarak görülmektedir. Bunun nedeni Kur'an'da cennetin yemyeşil bir yer olarak tasvir edilmesidir ve Arapça bir sözcük olan cennet, "bahçe" anlamına gelmektedir.

Hilâl ve sekiz kollu yıldız – kırmızı zemin üzerinde sağa bakan beyaz renkli bir hilâl ve sekiz köşeli bir yıldızın (Rub El Hizb رب الحزب‎) tasviri bulunmaktadır. Tarihçilere göre, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti tarafından üç renkli bayrak devlet bayrağı olarak kabul edildiğinde, renklerin neyi ifade ettiği açıklansa da hilâl ve sekiz kollu yıldızın anlamları açıklanmamıştır. Bayrağın üzerindeki hilâl ve sekiz kollu yıldızın anlamları konusunda çeşitli görüşler bulunmaktadır.

Hilâl bir zamanlar Bizans İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'in arması olmuştur. Türkler 1453 yılında bu şehri aldıktan sonra bu arma Osmanlı İmparatorluğu tarafından İslam dininin bir simgesi olarak kabul edilmiş ve bu simge Müslüman olan başka halklara da geçmiştir. Bayrağın üzerindeki hilâl Türk halklarının sembolüdür. Sekiz kollu yıldızın anlamına gelince bu, "Azerbaycan" kelimesinin eski alfabede yazılışıyla ilintilidir. Öyle ki, eski alfabede "Azerbaycan" kelimesi sekiz harfle yazılır. Diğer bir görüşe göre tarihte sekiz kollu yıldızın anlamı şöyle açıklanmaktadır: Türkçülük, İslam, Çağdaşlık, Devletçilik, Demokratiklik, Eşitlik, Azerbaycanlılık ve Uygarlık. Azerbaycan bayrağındaki yıldıza dair diğer bir düşünce de Azerbaycan mimarisinde de yaygın olarak kullanılan sekiz kollu yıldızın sekiz Türk halkının simgesi olmasıdır.

Kültürel etkisi

Devlet Bayrağı Günü

Ayrıca bakınız: Bayrak Bayramı

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in 17 Kasım 2009 tarihinde imzaladığı kararnameye göre, her yıl 9 Kasım tarihinin, Azerbaycan'da "Devlet Bayrak Günü" olarak kutlanmasına karar verilmiştir. Bu tarih, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin 9 Kasım 1918 tarihinde aldığı karar ile üç renkli Azerbaycan bayrağını, devletin resmî bayrağı olarak ilan etmesiyle ilgilidir. Çalışma Kanunu'nun 105. maddesine eklenen konuyla ilgili karara istinaden diğer bayramlar listesine eklenen Devlet Bayrak Günü, ülkede resmî tatil ilan edilerek, yasal olarak iş günü sayılmamaktadır. İlk Devlet Bayrak Günü kutlamaları 9 Kasım 2010 tarihinde yapılmıştır.

Azerbaycan bayrağı esas alınarak yaratılan bayraklar

• 
  Güney Azerbaycan bayrağı
• 
  Güney Azerbaycan bayrağı
• 
  Güney Azerbaycan bayrağı (Ebulfez Elçibey'in seçeneği)
• 
  Irak Türkmenlerinin bayrağı

Tarihi Azerbaycan devletlerinin bayrakları

• 
  Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti bayrağı (1918-1920)
• 
  Transkafkasya Federasyonu bayrağı (Nisan - Mayıs 1918)
• 
  Merkezî Hazar Diktatörlüğü bayrağı (Ağustos - Eylül 1918)
• 
  Karakoyunlu devlet bayrağı (1375 - 1468)
• 
  Akkoyunlu devlet bayrağı (1378-1508)

• 
  Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1920-1921)
• 
  Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1921-1922)
• 
  Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1921-1922)
• 
  Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1922-1936)

• 
  Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1937-1939)
• 
  Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1939-1952)
• 
  Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı (1952-1991)

• 
  Bahriyeye/donanmaya ait Azerbaycan bayrağı
• 
  UNPO'da Güney Azerbaycan'ı temsil eden Güney Azerbaycan Millî Bağımsızlık Harekâtı tarafından kabul edilmiş bayrak
• 
  Güney Azerbaycan Millî Özgürlük Harekatı tarafından kabul edilmiş bayrak
• 
  Güney Azerbaycan bayrağı (Ebulfez Elçibey'in seçeneği)

Kaynakça

• Alfred Znamierkowski: Flaggen Enzyklopädie - Nationalflaggen, Banner, Standarten (ISBN 3-7688-1251-0, 1999)

Ayrıca bakınız

• Azerbaycan arması

Dış bağlantılar

• Azerbaycan Bayrağı 20 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
• Azerbaycan Bayrağı 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)