Aziz Brendan
Aziz Brendan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Brendan 484 Tralee, Kerry Kontluğu, Munster krallığı |
| Ölüm | 578 Annaghdown, İrlanda |
| Ölüm sebebi | yaşlılık |
| Milliyet | Kelt |
| Eğitim | manastır |
| Meslek | Keşiş |
Aziz Brendan (Tralee, Kerry Kontluğu, Munster krallığı d. 484 - Annaghdown, İrlanda - 578) 5. asrın sonlarında İrlanda'da doğan ve efsanevi yolculuklara çıkan Kelt bir kâşif, Hristiyan bir keşiş ve aziz.[1]
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Erkek çocuklar okulunda rahibe İta tarafından büyütülüp eğitildiği söylenmektedir. Brendan daha sonra Tuamlı Jarlath'ın tedrisatından geçerek eğitimini tamamlamıştır. Keşiş ve rahip olduktan sonra Ardfert'e atandı ve buradan sonra İskoçya ve İrlanda'daki önemli manastırlarda uzun yıllar görev yaptı.[1] 16 Mayıs'ta adına yortu kutlanan bu azizin görev aldığı ve isminin anıldığı manastır Shannon nehri kıyısında inşa edilmiş Clonfert manastırıdır.[2]
Atlantik seyahati
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihler MS 530'ları gösterdiğinde Aziz Brendan ve beraberindeki din adamlarının sığır derisiyle kaplı ahşap iskeletli ve üstü açık bir tekneyle seferine başlamış olduğu anlaşılmaktadır. Tek direkli ve küreklerin bulunduğu bir gemi olduğu anlatılardan görülebilmektedir. Yolculuğun ilk rotası İrlanda'nın batısından İskoçya'nın kuzeyindeki Faroe adaları olmuştur. Adalarda ufak çapta insan grupları vardı ve tarım yapıyorlardı. Brendan adalara koyun adası adını takmıştı ve yolculuğun devamında güneye yelken açmışlardı, ancak kötü hava şartları neticesinde bu seyahati kesip tekrar Faroe adalarına döndüler. Daha sonra ikinci kez yola çıktılar ve bu sefer hava normal gitti. Anlatıya göre güney doğrultusundaki bir takım adaya ulaştılar ki bugün anlaşıldığı kadarıyla bu adalar Azor takım adalarıydı zira tasvirler ve açıklamalar buna işaret etmektedir. Daha sonra yine aynı rüzgar yönüyle suların üzerinde büyük bitki tabakalarının yer aldığı bir bölgeye geldiler ki, Sargasso denizi olduğu anlaşılmaktadır. Bu aşamadan sonra da rota batıya doğru devam etti ve Kolomb'un çıktığı yer olan bahamalara ulaştılar.[2]
Burada yarım kiloluk, 12 dilimli, kabuğu sarı ve içi kırmızı ve beyaz meyvelerden bahsetmişlerdir, bunun greyfurt olduğu düşünülmektedir. Bu bölgede deniz inanılmaz bir berraklığa sahipti ve tüm sefer ekibi hayretler içerisindeydi. Bahamalardan sonra Gulf stream akıntısı etkisiyle Florida açıklarına gelmişlerdi; ancak anlatıda Amerika anakarasına çıktığı bilgisi yoktu. Dönüş yolculuğunda kuzeye doğru ilerlerken kuvvetle muhtemel Kanada'nın kuzeydoğu sahillerine ilerlemişlerdi, zira buz kütlelerinden bahsetmişlerdir. Uzun, göğe yükselen buz duvarları anlatılarda yer almaktadır. Daha sonra batıya giderlerken; eşine rastlanmayacak bir olay yaşanmıştır ve denizi alevler içinde görmüşlerdi ve yanan bir dağı kaydetmişlerdi. Bunun da İzlanda'ya ulaştıkları anlaşılıyor zira bu alev tasvirleri İzlanda'nın volkanizmasına atıftır. Akabinde doğuya doğru devam eden ekip Rockall kayalığına uğrayıp İrlanda'ya geri dönmüştür.[2]
Efsaneler ve gerçekler
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu denizaşırı yolculuğun ifade ettiği olayların gerçekliği günümüz araştırmalarında sorgulanmıştır ve yolculuktan bahseden metinlerde anlatıların gerçek dünyada karşılıkları bulunmuştur. Özellikle Faroe adalarından sonra güneye giderek buldukları adanın soğuk ve sıcak su kaynaklarına sahip olması benzer coğrafi konumdaki Azor takımadalarında bulunan kaynaklar olabilir. Ayrıca bu yolculuk anlatısında ayağı yere basmayan öğeler de bulunmaktadır, tam olarak yolculuğun hangi safhasında olduğu bilinmeyen bir yaratıkla karşılaşma anı vardır. Burun deliklerinden sular fışkırtan bir dev canavarın ekibi korkuttuğu yazılıdır ki, bir balina olduğu düşünülebilir. Rivayete göre aziz brendan ekibini sakinleştirip dualar ederek tanrıdan kurtuluş dilemiştir. Bunun üzerine ateşler saçan başka bir canlı gelerek bu hayvanı uzaklaştırmıştır ve kendisi de gitmiştir.[2]
Yapıt
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu yolculuğun hikâyesi de halk hafızasında uzun süre sözlü yaşamış ve sosyal ortamlarda bireyden topluma aktarılmıştır, zira bizlere ulaşan ilk yazılı kayıtlar 9. asırda verilmiş olup yazılı hale geçmesiyle olayların yaşandığı yıl arasında 3 yüzyıl bulunması bu yolculuk hikâyesine neden bu kadar fazla rivayet karıştığını da bir ölçüde açıklamaktadır. 1450'lerde matbaanın Avrupa'da işlemesinden sonra Ducile elyazmasına benzer bir el yazmasından matbu hale geçirildi. Bu matbu eser Navigatio Sancti Brendani'dir.[2]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b The Editors of Encyclopaedia Britannica, The Editors of Encyclopaedia Britannica. "Saint Brendan". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e Aughton, Peter (2007). Dünyanın Çehresini Değiştiren Seyahatler (2019 bas.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ss. 23-30. ISBN 978-605-295-678-6.
