Bânîcûrîler
Bânîcûrîler veya Ebu Davudîler, Tuharistan ve Hindukuş'un bazı bölgelerini yöneten kısa ömürlü bir İran hanedanıdır. 908 yılında yıkılmalarına kadar Sâmânîlerin vasallarıydılar.[1]
Hanedanın İran asıllı olduğu ileri sürülmüşse de, adının sonundaki “cûr”un Türkçede rütbe ve unvan olarak kullanıldığı dikkate alınırsa, Simcûrîler gibi onların da Türk olduğu söylenebilir. Bânîcûrîler'in soyları ve tarihleri hakkındaki bilgiler çok azdır. Hânedanın kurucusu Bânîcûr'un Abbâsî halifeleri Mansûr ve Mehdî'nin çağdaşı olduğu sanılmaktadır. Bânîcûr'un oğlu Hâşim (ö. 857/858), Yukarı Ceyhun kenarında Vahş ve Helâverd dağlık bölgelerinin hâkimiydi. Ailenin kesin olarak bilinen ilk ferdi, Hâşim'in torunu olan Dâvûd bin Abbas'tır. Dâvûd, 847/48 itibaren Belh valisiydi. Belh dışındaki Nevşâd Sarayı ile şehirdeki bazı yapıları inşa ettirmiştir. Saffârî emiri Yakûb bin Leys 872'de Belh'i işgal ettiği zaman bütün bu yapılar tahrip edilmiştir. Dâvûd Sâmânîler'in idaresindeki Semerkant'a kaçtıysa da kısa bir süre sonra Belh'e geri dönmüş ve 873'te orada ölmüştür.[2]
Dâvûd'un yeğeni Muhammed bin Ahmed, Bedehşan bölgesindeki Enderâbe ve Penchîr şehirlerini idaresi altına aldıktan sonra Belh'te hüküm sürmüştür (874-899). Saffârîler'den Amr bin Leys, Muhammed ile birlikte Sâmânî Hükümdarı İsmail bin Ahmed'i hâkimiyeti altına almak istediyse de Belh yakınındaki 900 yılında ezici bir yenilgiye uğradı ve esir alındı. Bu tarihten itibaren Belh Sâmânîler'in idaresine geçti.[2]
Hükümdarlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hâşim bin Bânîcûr (r. 848–857)
- Dâvûd bin Abbas bin Hâşim (r. 857–873)
- Muhammed bin Ahmed bin Bânîcûr (r. 873-898/899)
- Ahmed bin Muhammed (r. 899–908)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ Bosworth, C.E. (2004). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Edinburgh University Press. s. 205. ISBN 9780748621378. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2015.
- ^ a b Merçil, Erdoğan (1992). "BÂNÎCÛRÎLER". TDV İslâm Ansiklopedisi. 5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. s. 59. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2024.
- Genel
- Bosworth, C.E. (1960). "Bānīd̲j̲ūrids". Gibb, H. A. R.; Kramers, J. H.; Lévi-Provençal, E.; Schacht, J.; Lewis, B.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. OCLC 495469456.
- Bosworth, C.E. (1975). "The Ṭāhirids and Ṣaffārids". Frye, R.N. (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs. Cambridge: Cambridge University Press. ss. 90-135. ISBN 0-521-20093-8.
- SIMÉON, P. (2012). "Hulbuk: Architecture and Material Culture of the Capital of the Banijurids in Central Asia (Ninth–Eleventh Centuries)". Muqarnas Online. 29 (1). ss. 385-421. doi:10.1163/22118993-90000190.
