Büyük İsrail
Büyük İsrail (İbranice: ארץ ישראל השלמה, romanize: Eretz Yisrael HaShlema), bazı Kitâb-ı Mukaddes çevirilerinde politik çağrışımlar taşımakla birlikte, günümüzde öncelikle Revizyonist Siyonizm akımı çerçevesinde tartışılan bir irredantist kavramdır. İsrailli milliyetçi veya Siyonist hareketlerin toprak talepleri, zaman dilimine ve İşçi Siyonistler, Revizyonist Siyonistler veya Dini Siyonistler gibi farklı savunucu gruplarına bağlı olarak değişiklik göstermiştir.[1]
Büyük İsrail teriminin iki farklı temel kullanımı vardır; biri, Golan Tepeleri, Batı Şeria ve Gazze Şeridi ile birlikte uluslararası alanda İsrail Devleti'nin bir parçası olarak tanınan bölgeyi daha dar bir şekilde ifade eder, diğeri ise Nil Nehri'nden Fırat Nehri'ne kadar uzanan çok daha geniş bölgeyi ifade eden bir tanımdır.[2]
Günümüz
[değiştir | kaynağı değiştir]Bugün "Büyük İsrail" terimi İsrailliler arasında genellikle İsrail Devleti'nin toprakları ile uluslararası alanda Filistin toprakları olarak tanınan alanı ifade etmek için kullanılıyor. Bu iki bölge, 1920'lerin başında İngilizler tarafından Filistin'den ayrıştırılmış olan Transürdün (günümüzde Ürdün) dışında kalan eski Filistin Mandası'nın birleşik topraklarını oluştururlar.
Bazı İsrailliler hâlâ "Büyük İsrail" kavramını Golan Tepeleri ve Sina Yarımadası'nı da kapsayacak şekilde yorumluyorlar, hatta Nil Nehri'nden Fırat Nehri'ne kadar olan tüm bölge üzerinde bir egemenlik vaadi olarak yorumluyorlar.[2][3] Günümüzde Dini Siyonist hareketin Hardal kolu, "Mısır Nehri'nden ... Fırat Nehri'ne kadar uzanan" bir Yahudi yurdu iddiasını dile getiriyor.[4]
2000'li yıllarda Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nin ilhakı, ana akım İsrail partisi Likud'un ve diğer çoğunlukla daha aşırı İsrail siyasi partilerinin programlarının bir parçasıydı.[5] 14 Eylül 2008'de, eski Likud üyesi İsrail Başbakanı Ehud Olmert, "Büyük İsrail bitti. Böyle bir şey yok. Böyle konuşan herkes kendini kandırıyor." demişti.[6] Bu açıklamayı, Filistin Devlet Başkanı'na özel olarak ulaşıp hiçbir zaman uygulamaya konulmayan kapsamlı bir plan sunmasından sadece iki gün önce yapmıştı.[7]
Filistin Mandası'nın sınırları dışındaki alanların da dahil edilmesi önerisi
[değiştir | kaynağı değiştir]İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, İsrail'in Ürdün'ü de içine alacak şekilde genişlemesinin ve hatta Suriye, Lübnan, Ürdün, Mısır ve hatta Irak'ın bazı bölgelerine kadar uzanmasının kaçınılmaz olduğunu öne sürdü. Smotrich, Arte'nin 2024'te çektiği belgeselde, "Kudüs'ün geleceğinin Şam'a kadar uzanacağı yazılıdır" demişti.[8][9] Bu görüş, İsrail toplumunun bazı kesimlerinde destek buluyor. İsrail'in Ürdün ve Suriye'ye yönelik saldırıları, İsrail'deki bazı aktörlerin başka ülkelere yayılmaya çalıştığı yönündeki uluslararası endişeleri yoğunlaştırdı.[10]
Daniella Weiss 2024 yılında "İncil'den, Büyük İsrail'in gerçek sınırlarının Fırat ve Nil olduğunu biliyoruz" demiştir.[11]
Akademide
[değiştir | kaynağı değiştir]Bar-İlan Üniversitesinde profesör olan Hillel Weiss, Tapınağın yeniden inşasının ve Büyük İsrail'in Yahudi egemenliğine girmesinin "gerekliliğini" savundu.[12][13][14] Francesca Albanese ve Amos Goldberg, Gazze soykırımında Büyük İsrail hedefinin bir etken olduğunu söyledi.[15][16] Yoav Di-Capua'ya göre Hardal hareketinin inançlarından biri, "Mesih'in gelişini müjdeleyen kolektif kurtuluşun ön koşulu olarak, İncil'de adı geçen İsrail topraklarının tamamının geri alınması zorunluluğu"dur.[17]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Shelef, Nadav G. (2018). Evolving Nationalism: Homeland, Identity, and Religion in Israel, 1925–2005. Cornell University Press. ISBN 978-1-5017-2987-4., s. 5
- ^ a b "What is the 'Greater Israel' movement?". The Week. 18 October 2024. Erişim tarihi: 29 January 2025.
- ^ Stein, Adrian (8 Jan 2024). "Greater Israel—From the Euphrates to the Nile". The Times of Israel. Erişim tarihi: 5 June 2025.
- ^ Shelef 2018, s. 80: "While the change progressed widely among Gush Emunim's constituency, it is not yet finished, nor is it irreversible. The old map image is still available in the repertoire of Religious Zionism. This leaves an opening for a new attempt to successfully reenergize the old map image where Gush Emunim failed. Indeed, the Hardal wing of the movement (see chapter 6) has revived the claim to the land from "the River of Egypt to ... the River Euphrates" as part of its bid for the leadership of Religious Zionism. To the extent that it succeeds, the claim to the biblical map image as the appropriate extent of the state of Israel will become more prominent within the movement once again."
- ^ "Likud - Platform". www.knesset.gov.il. Erişim tarihi: 2008-09-04.
- ^ Ha'aretz 14 September 2008 Olmert: There's no such thing as 'Greater Israel' any more. By Barak Ravid. "Başbakan Ehud Olmert, Pazar günü yaptığı açıklamada, İsrail'in Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni egemen topraklarının bir parçası olarak elinde tutma vizyonunun sona erdiğini yineledi."
- ^ Adams, Paul (2025-02-24). "The two-state solution map that promised to solve Middle East crisis". BBC (İngilizce). Erişim tarihi: 2025-03-19.
- ^ "Smotrich calls for 'bit by bit' Israeli expansion to Damascus". The New Arab. 2024-10-10. Erişim tarihi: 2025-06-10.
- ^ "Israel: Extremists in Power". ARTE. 2025-06-10. Erişim tarihi: 2025-06-10.
- ^ Muaddi, Qassam (2024-12-17). "Inside 'Greater Israel': myths and truths behind the long-time Zionist fantasy". Mondoweiss. Erişim tarihi: 2025-06-10.
- ^ Omer, Atalia (2025). "Turning Palestine into a Terra Nullius : On Amalek and "Miracles"". Journal of Genocide Research: 17. doi:10.1080/14623528.2025.2504737.
- ^ Haaretz "Weiss versa" by Avi Garfunkel, 30 January 2004
- ^ "Website Disabled". friendvill0104.homestead.com. 7 May 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 January 2019.
- ^ Brown, Matt (4 May 2007). "Rabbis call for re-establishment of Jewish court". Erişim tarihi: 31 January 2019 – www.abc.net.au vasıtasıyla.
- ^ Albanese, Francesca (1 October 2024). Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in the Palestinian territories occupied since 1967, Francesca Albanese: Genocide as colonial erasure. United Nations Special Rapporteur on the occupied Palestinian territories. ss. 20–22. 20 July 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Goldberg, Amos (15 October 2024). "The Problematic Return of Intent". Journal of Genocide Research: 9. doi:10.1080/14623528.2024.2413175
.
- ^ Di-Capua, Yoav (2024). "Genocidal Mirroring in Israel/Palestine". Journal of Genocide Research: 3. doi:10.1080/14623528.2024.2361978.
