Bağdat Caddesi
 2013 Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu'nda bisikletliler Bağdat Caddesi'nde | |
 Haritadaki yeri | |
| Uzunluğu | 14.000 metre (14 kilometre) |
|---|---|
| Trafik durumu | Araç ve yaya |
| Trafik akışı | Sağ |
| Konum | Kadıköy, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatları | 40°57′12″K 29°05′43″D / 40.95333°K 29.09528°D |
Bağdat Caddesi ya da kısaca Cadde, İstanbul'un Anadolu yakasında bulunan; Kadıköy Belediyesi sınırları içerisinde; Kızıltoprak'tan başlayarak Maltepe Belediyesi sınırlarındaki Cevizli'ye kadar uzanan ünlü bir caddedir.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu döneminde; İstanbul'un fethedilmesinden de önce; Bizans İmparatorluğu'nu Anadolu'ya bağlayan bir yol olarak; ticaret kervanları ve ordular tarafından kullanılırdı.[kaynak belirtilmeli]
Osmanlı'nın İstanbul'u ele geçirmesinden sonra; Anadolu'ya doğru yapılacak sefer hazırlıklarını da günümüzde artık var olmayan ama isminde bir garı olan Haydarpaşa Çayırı'nda toplanır ve hazırlanırdı. Bu vesile ile; Osmanlı Ordusu için de oldukça önemliydi.
Yolun Bağdat ismini alması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bağdat Caddesi'nin ismi ise IV. Murat dönemine denk gelir. Irak'ın Bağdat'ı geri alabilmek için "Bağdat Seferi" düzenlenir. Osmanlı bu savaştan zaferle döndükten sonra; İstanbul'dan sefere çıkarken gittiği yol da Bağdat ismini alır.
Ancak o dönemde Bağdat yolu daha değişikti; Üsküdar Meydanı'nda başlar, Karacaahmet Mezarlığı ve Haydarpaşa Çayırı'ndan geçerek Bostancı Köprüsü'ne ulaşan bir güzergâhta idi.
Günümüzdeki mevcut Bağdat Caddesi üzerinde de; Osmanlı döneminde çeşmeler ve namazgâhlar vardı: Haydarpaşa Çayırı'nda bulunan Ayrılık Çeşmesi, yıkıldıktan sonra adlarını bulundukları semtlere veren Söğütlüçeşme ve Selamiçeşme.
Zenginlerin Bağdat Caddesi'ne taşınması
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağdat Caddesi'nin zengin insanların muhiti olmasının sebebi de; II. Abdülhamit dönemine dayanır. Padişah'ın sarayına yakın oturmak isteyen paşalar, devlet görevlileri ve zengin tüccarlar; Kadıköy'de arazi alarak köşkler, konaklar ve evler yaptırmışlardır. Günümüzde bu evlerden azı hala mevcuttur; ancak bunlar Bağdat Caddesi'nin ilk evleridir.
I. Dünya Savaşı sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Bağdat Caddesi'nin güzergâhı Osmanlı döneminde olmuştur; o dönemin İstanbul Belediyesi (Şehremaneti) 1918'de Kurbağalıdere ile Kızıltoprak arasını Bağdat Yolu olarak göstermiş; ancak 1934'te Kızıltoprak'tan başlayarak Pendik'e kadar uzanan cadde Bağdat Caddesi ismini almıştır.
I. Dünya Savaşı'ndan önce Bağdat Caddesi Arnavut kaldırımı taşları ile süslüydü. Ancak, araçların daha rahat hareket edebilmesi için bu taşlar kaldırılmış yerine asfalt dökülmüştür.
Arnavut kaldırımlarının olduğu dönemde de; Kızıltoprak'dan Bostancı'ya kadar uzanan bir yol mevcuttu. Kadıköy'de Haydarpaşa'dan Bostancı'ya gitmek için; faytonlu arabalarla ulaşım gerçekleşirdi.
Cumhuriyet sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]İleriki dönemlerde; Altıyol'dan başlayarak Bostancı'ya kadar uzanan bir tramvay hattı da mevcuttu. Bu tramvay sırasıyla; İskele, Altıyol, Dereağzı, Kızıltoprak, Selamiçeşme, Çiftehavuzlar, Göztepe, Caddebostan, Şaşkınbakkal, Suadiye ve Bostancı güzergahını kullanırdı.
Mustafa Kemal Atatürk, ilk olarak Bostancı'da Cavit Paşa Köşkü'ne, ardından Moda'daki Halk Gazinosu'na ve Dereağzı'ndaki Fenerbahçe Spor Kulübü'nün Denizcilik Lokali de başta olmak üzere birçok yere uğramış Bağdat Caddesi'ne birçok kez gelmiştir.
Adnan Menderes iktidarında İstanbul'da yapılan imar operasyonları sırasında Bağdat Caddesi'nin genişletilme çalışmaları da gerçekleşmiştir. İşbu çalışmalar, caddenin kazılması ve iki yandaki bahçelerin istimlakından oluşmuştur.[1]
Günümüzde Bağdat Caddesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde Bağdat Caddesi Kızıltoprak'tan başlayarak Maltepe ilçesine kadar uzanır. Eskiden daha çok insanların oturduğu binalar bu cadde üzerinde bulunurken; günümüzde özellikle Suadiye'den başlayarak Caddebostan'a kadar uzanan bölgede mağazalar ve işyerleri yerini almıştır. Türkiye'nin ve Dünya'nın birçok başlıca markalarının Bağdat Caddesi'nde en az bir adet mağazası mevcuttur. Kiraları ise oldukça pahalıdır. Normal şartlar altında boş dükkân olmamasına karşın, 2008 küresel ekonomik krizi sırasında bu mağazaların bir kısmının kapandığı, bir kısmınınsa "kiralık" ibaresi taşıdığı görülmüştür. Bu süreçte Bağdat Caddesi'nde kira düşüşleri %3 kadar olsa da, Nişantaşı'nda bu oran %40'lara varmıştır.[2]
1987'de Bağdat Caddesi'nin ve sahil güzergahının tek yön olarak düzenlenmesiyle[3] birlikte Cadde günümüzde tek yönlüdür; trafik Bostancı'dan Kadıköy'e doğru akar. Kızıltoprak Petrol Ofisi (eskiden BP) istasyonundan sonra ise bariyerlerin ayırdığı çift yönlü bir yol olur. Bu bölümde uzun yıllar boyunca yer alan ortadaki tercihli şerit, 2013 yılında kaldırılmış ve yolun her iki yönü genişletilmiştir.
İsmi dönemle popüler olduğu için; başka şehirlerde de Bağdat Caddesi isminde caddeler bulunmaktadır. (Misal olarak Kayseri'deki 3 kilometrelik Bağdat caddesi)
Kadıköy Belediyesi tarafından 1994 yılından bu yana yapılan 29 Ekim Cumhuriyet yürüyüşünde cadde trafiğe kapanır ve halk Suadiye'den başlayarak Göztepe'ye kadar Bağdat Caddesinde yürür. Ayrıca Fenerbahçe Futbol Takımı'nın Süper Lig şampiyonu veya Fenerbahçe Basketbol Takımı'nın EuroLeague şampiyonu olduğu zamanlarda da bu caddede geniş kutlamalar olur.
Kaldırımları Kadıköy Belediyesi tarafından 2005'te genişletilerek yayalar için daha elverişli bir hale getirilmiştir.
Bağdat Caddesi ve çevre mahalleri, 2012 yılıyla beraber kentsel dönüşüm süreci içerisine girmiştir. 2016 yılında artan kiraların artık ödenemeyecek oranlara gelmesi ile caddedeki ve güzergahındaki çoğu mağaza kapanmıştır.[4] Yaşanan kriz, Marmaray hattının açılması ve Bağdat Caddesi'nin gastronomi ile turizm merkezi yapılması yönündeki projelerle aşılmıştır.[5]
Semt sırası Kadıköy istikametinden; Kızıltoprak, Feneryolu, Selamiçeşme, Çiftehavuzlar, Göztepe, Caddebostan, Erenköy, Şaşkınbakkal, Suadiye, Çatalçeşme ve Bostancı'dır.[6]
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Otobüs Hatları
[değiştir | kaynağı değiştir]- 4 Maltepe Sahil - Kadıköy
- 16 Pendik - Kadıköy
- 16D Altkaynarca/Pendik - Kadıköy
- 17 Pendik - Kadıköy
- 17S Uğur Mumcu - Bostancı
- 133F Acarlar Sitesi/Maltepe - Cevizli
- 133G Gülensu Mahallesi - Kartal
- 133N Maltepe Üniversitesi/Maltepe Metro - Kartal
- 133T Deniz Harp Okulu - Maltepe
- 134YK Uğur Mumcu/Yakacık - Kartal
- 252 Kartal - Şişli
- KM42 Başıbüyük/Süreyyapaşa Hastanesi - Maltepe
- KM43 Maltepe Üniversitesi/Zümrütevler - Maltepe
- KM44 Maltepe Üniversitesi/Siteler - Maltepe
Minibüs Hatları
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kadıköy - Bostancı
- Bostancı - Söğutlüçeşme Metrobüs
- Maltepe - Fındıklı Mahallesi
- Kadıköy - Kartal
- Kadıköy - Pendik
- Küçükyalı - Aydınevler - Fındıklı
- Kadıköy - Uğur Mumcu
- Maltepe - Büyükbakkalköy
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Semavi Eyice (1993), Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2010.
- ^ "Kentsel Dönüşüm Kıskacında "Bağdat Caddesi"" (PDF). Naime Hülya BERKMEN, Sırma TURGUT. 30 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2024.
- ^ Begüm Say, Bağdat Caddesi’nde Kentsel Dönüşüm, 26 Mayıs 2019
- ^ AA, Bağdat Caddesi gastronomi turizminin merkezi oluyor, 03.03.2020
- ^ https://www.saffetemretonguc.com/bagdat-caddesi-ve-sahil-yolu/#:~:text=19%20Mar%20BA%C4%9EDAT%20CADDES%C4%B0%20VE%20SAH%C4%B0L%20YOLU&text=Dokuz%20kilometre%20uzunlu%C4%9Fundaki%20Ba%C4%9Fdat%20Caddesi,ge%C3%A7erek%20Bostanc%C4%B1'ya%20kadar%20uzan%C4%B1yor 16 Mart 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Bağdat Caddesi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
