Babanzâde Abdurrahman Paşa
| Babanzâde Abdurrahman Paşa عەبدوڕڕەحمان پاشا بابان | |
|---|---|
| |
| Abdurrahman Paşa'nın portresi | |
| Baban Prensi | |
| Görev süresi 1803-1813 | |
| Hükümdar | III. Selim IV. Mustafa II. Mahmud |
| Yerine geldiği | Babanzâde İbrahim Paşa |
| Yerine gelen | II. Babanzâde Mahmud Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Ölüm | 22 Ağustos 1813 |
| Askerî hizmeti | |
| Çatışma/savaşları |
|
Babanzâde Abdurrahman Paşa (Kürtçe: عەبدوڕڕەحمان پاشا بابان; ö. 22 Ağustos 1813), Kürt asıllı Osmanlı generali ve devlet adamıdır. 1803-1813 araları Osmanlı vasalı Baban Prensliği'ni idâre etti.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Abdurrahman, I. Babanzâde Mahmud Paşa'nın oğlu olup, Süleymaniye şehrinin kurucusu Babanzâde İbrahim Paşa'nın yeğenidir. Amcasının 1803'teki ölümü üzerine Baban Prensi yapıldı.
1806'da Abdurrahman Paşa bir ayaklanma başlattı. Nedeni, amcası İbrahim Paşa'nın ölümünün ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun Babanzâde Halid Paşa'yı Baban Prensi olarak atamasıydı.[1] Birtakım târihçiler bunu milliyetçi duygular taşıyan ilk Kürt ayaklanma olarak değerlendirir.[2] Ancak, Abdurrahman Paşa'nın yakın dostu olan Britanyalı gezgin Claudius Rich'in belirttiği gibi, Paşa tam bağımsızlık peşinde değildi; amacı yalnızca "ülkesini Bâb-ı Âlî'ye vergi veren, fakat komşu hiçbir Paşa'ya bağlı olmayan bir eyâlet hâline getirmekti".[3]
Haziran 1810'da Abdurrahman Paşa, Osmanlı'ya vergi ödemeyi kesen yarı bağımsız Gürcü asıllı Vâli Küçük Süleyman Paşa'yı devirmek için Bağdat'a doğru ilerledi.[4] Bağdat ordusu, Abdurrahman Paşa'nın kuvvetlerine şiddetli bir saldırı düzenleyerek onları dağıttı; askerlerinin bir kısmı Bağdat ordusuna veya Halid Paşa'nın kuvvetlerine katıldı. Buna rağmen, Abdurrahman Paşa nihâyetinde gâlip geldi. Zirâ kuvvetleri 10.000 kişiden oluşurken, çatışmada öldürülen Süleyman Paşa'nın ordusu ise yaklaşık 100.000 kişiydi. Boğazlar veya Derbent Muharebesi olarak bilinen bu zafer, Abdurrahman Paşa'ya İstanbul'da büyük hürmet kazandırdı. Dönüşünde, Sultan II. Mahmud yakın çevresine Kethüdâ olarak atandı. Abdurrahman Paşa, 22 Ağustos 1813'te öldü.[5][6]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Türkmen, Gülay (2021). Under the Banner of Islam: Turks, Kurds, and the Limits of Religious Unity (İngilizce). Oxford University Press. s. 30. ISBN 978-0-19-751181-7.
- ^ The New Learned History (İngilizce). 1923. s. 5035.
- ^ Rich, Claudius J. (1836). Narrative of a Residence in Koordistan, and on the Site of Ancient Nineveh; with Journal of a Voyage Down the Tigris to Bagdad and an Account of a Visit to Shirauz and Persepolis (İngilizce). James Duncan, Paternoster Row. s. 96.
- ^ Aksan, Virginia (27 Eylül 2021). The Ottomans 1700-1923: An Empire Besieged (İngilizce). Routledge. s. 125. ISBN 978-1-000-44036-2.
- ^ الجاف, جاوان حسين فيض الله (19 Ağustos 2024). "الإمارة البابانية في عصر عبد الرحمن باشا 1789 -1813 The Baban Emirate in the era of Abd al-Rahman Pasha 1789-1813". مجــلة کلية اللغة العربية بأســيوط. 43 (2). ss. 1428-1473. doi:10.21608/jfla.2024.298696.1378
. ISSN 2536-9083.
- ^ Aksan, Virginia H. (2007). Ottoman Wars 1700-1870: An Empire Besieged (İngilizce). Longman/Pearson. s. 286. ISBN 978-0-582-30807-7.
