Baldaken
Baldaken (İtalyanca: baldacchino), bir taht, yatak veya altar üzerinde sütunlar vasıtasıyla yükselerek onu onurlandıran ve koruyan, genellikle tekstil malzemeden veya tekstil dokusunu taklit eden mimari malzemeden yapılmış üst örtüdür.[1]
İsmini, Orta Çağ İtalyancasında Bağdat şehrinden gelen ipekli kumaşları tanımlamak için kullanılan Baldacco sözcüğünden alır. O dönemde Bağdat, en kaliteli ipekli kumaşların üretildiği merkez olduğu için bu tür gölgeliklerde kullanılan kumaşlar şehrin adıyla anılmıştır.[2]
.png)
Mimari kullanımı ve farklar
[değiştir | kaynağı değiştir]Baldaken, kilise mimarisinde sunağın üzerini örten bir yapı olması bakımından Kiboryum ile benzer işlev görür ve sıklıkla karıştırılır. Ancak sanat tarihi terminolojisinde bu iki kavram birbirinden ayrılır:
- Kiboryon: Genellikle taş veya mermerden yapılan, sabit bir kubbesi veya çatısı olan mimari bir yapıdır.[3]
- Baldaken: Kökeni itibarıyla "taşınabilir bir gölgelik" fikrine dayanır. Mimari bir öğe olarak (örneğin bronz veya mermerden) inşa edildiğinde bile, genellikle dört ayak üzerine gerilmiş bir kumaş görüntüsü verecek şekilde, püsküller ve kıvrımlarla süslenir.
Bunun en ünlü örneği, Gian Lorenzo Bernini tarafından Vatikan'daki Aziz Petrus Bazilikası'nda yapılan ve kumaş hissi veren bronz döküm Aziz Petrus Baldakenidir.
Diğer kullanımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Baldaken terimi ayrıca şunlar için de kullanılır:
- Törenlerde önemli kişilerin (Papa, hükümdar vb.) üzerinde dört kişi tarafından çubuklarla taşınan ipekli gölgelik.
- Saraylarda tahtın üzerine asılan kumaş sayvan.
- Yatak odalarında yatağın üzerini örten süslü perde sistemi (cibinlik benzeri).
