Barlaslar
Barlaslar, Barlas Boyu veya Barlas Aşireti (Çağatayca/Farsça: برلاس - Barlās; Berlas veya Birlas) Orta Asya'da bulunan Türk veya Türkleşmiş,[1][2][3] Moğol[4][5] (Karaunas) göçebe konfederasyonu ve Büyük Timur İmparatorluğu'nun yönetici boyu.
Kökenleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Moğol İddiası
Moğolların Gizli Tarihi (Монголын Нууц Товчоо) adlı esere göre Barlaslar, Börçiginlerle aynı kökenden gelmektedirler. Karçar Barlaslar, Barlas boyunun kurucu atalarıdır,[4] Aynı zamanda Çağatay Hanlığı'nın liderlerinden birinin de kökenidir. Moğolların Gizli Tarihi 13. yüzyılda Ögeday Han'a yazılmış Epik bir eserdir.
Bu eserde belirtildiğine göre: Karçar Barlaslar aynı zamanda Cengiz Han'ın da atası olan efsanevi Moğol lideri Bodonçir (Bodon Açir; Bodon'ar Mungkak)'in soyundan gelmektedir.[6]
Orta Asya'nın yerli nüfusunun yoğun temasları nedeniyle, bu kabile İslam dininin dışında başka dinlere de (Şamanizm, Budizm) mensup insanları da barındırmaktaydı,[5] Aynı zamanda bu yoğun halk hareketleri halkların kültürel olarak birbirlerini etkilemelerine ve karışmalarına neden olmuştur. Bunun doğurduğu sonuçlardan biri olarak bir Moğol boyu olan Barlaslar, Moğolcanın yanı sıra Çağataycayı da (Türk dilleri'nin Uygur kökenli bir türü olan ve yoğun şekilde Arapça ve Farsçadan etkilenmiş[7] ve günümüz modern Özbekçesini.[8][9] meydana getiren dildir.) yoğun şekilde kullanmaktaydılar.
Türk İddiası
Tarihçi yazarlardan Rene Grousset, Neagoe ve Manz'a göre, Timur'un kabilesi Barlas'ın Turçik (Türk) olduğunu söylerler.[10][11][12] Güvenilir belgelere dayanarak veren bazı tarihi kaynaklarda Barlas boyunun Türk olduğu, fakat Moğolların hâkimiyetlerine girince de Moğollaştıkları iddia edilmektedir. Daha sonra Moğol etkisi Türkistan'dan kaybolunca tekrar Barlas boyunun Türkleştikleri belirtilmektedir.[13]
Timur ve Babür Hanedanları
[değiştir | kaynağı değiştir]14. yüzyılda Büyük Timur İmparatorluğunun kurucusu olan fatih Timur, Barlas boyunun bir üyesi olarak dünyaya geldi.[14] Timur'un torunlarından biri olan Bâbür, Orta Asya ve Güney Asyaya hükmeden Babür İmparatorluğunu kurmuştur.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- The Secret History of the Mongols: Moğolların Gizli Tarihi
- Moğol İmparatorluğu
- Büyük Timur İmparatorluğu
- Babür İmparatorluğu
- Moğolistan
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Encyclopædia Britannica, "Timur"<ref>[1] 1 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ name=":0" />Online Academic Edition, 2007. Quotation: Timur was a member of the Turkicized Barlas tribe, a Mongol subgroup that had settled in Transoxania (now roughly corresponding to Özbekistan) after taking part in Genghis Khan's son Chagatai's campaigns in that region. Timur thus grew up in what was known as the Chagatai khanate." ...
- ^ G.R. Garthwaite, "The Persians", Malden, ISBN 978-1-55786-860-2, MA: Blackwell Pub., 2007. (p.148 19 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
- ^ a b B.F. Manz, The rise and rule of Tamerlan, Cambridge University Press, Cambridge 1989, p. 28: "... We know definitely that the leading clan of the Barlas tribe traced its origin to Qarchar Barlas, head of one of Chaghadai's regiments ... These then were the most prominent members of the Ulus Chaghadai: the old Mongolian tribes - Barlas, Arlat, Soldus and Jalayir ..."
- ^ a b M.S. Asimov & C. E. Bosworth, History of Civilizations of Central Asia, UNESCO Regional Office, 1998, ISBN 92-3-103467-7, p. 320: "… One of his followers was […] Timur of the Barlas tribe. This Mongol tribe had settled […] in the valley of Kashka Darya, intermingling with the Turkish population, adopting their religion (Islam) and gradually giving up its own nomadic ways, like a number of other Mongol tribes in Transoxania …"
- ^ The Secret History of the Mongols, transl. by I. De Rachewiltz, Chapter I 23 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ G. Doerfer, "Chaghatay 18 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", in Encyclopædia Iranica, Online Edition 2007.
- ^ Allworth, Edward (1994). Central Asia: 130 Years of Russian Dominance, a Historical Overview. Duke University Press, 72. ISBN 0-8223-1521-1
- ^ Khayrulla Ismatulla, "Modern literary Uzbek", Bloomington, Indiana University Press. 1995
- ^ Neagoe, Üç Bozkırlı, s.266;
- ^ Rene Grousset, Bozkır İmparatorluğu, (Çev. M.Reşat Uzmen), Ötüken Neşriyat,İstanbul, 2006, s.449;
- ^ Beatrice Forbez Manz, Timurlenk BozkırlarınSon Göçebe Fatihi, (Çev. Zuhal Bilgin), Kronik Yayınları, İstanbul, 2018,s.79-280.
- ^ Arabşah, Acaibu’l Makdur, s.37.
- ^ René Grousset, The Empire of the Steppes: A History of Central Asia, Rutgers University Press, 1988. ISBN 0-81... (p.409 19 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Timur ve Seferleri - Abdurrahman Kaplan