Bres

İrlanda mitolojisinde Bres (ya da Bress), Tuatha Dé Danann'ın krallarından biridir. Tam adı genellikle Eochaid ya da Eochu Bres olarak geçer. Halk arasında pek sevilmeyen bir hükümdardır; çünkü iktidarı döneminde Fomor akrabalarını kayırmış, kendi halkını ikinci plana atmıştır.

İsmi

Eochu Bres ismi geleneksel olarak “güzel atlı” şeklinde çevrilmiştir. Cath Maige Tuired metnini kaleme alan yazarlar, bu adı doğrudan “güzel” anlamıyla ilişkilendirmiştir; ancak bu büyük olasılıkla yanıltıcı bir etimolojidir. Asıl olarak Bres adının kökeni, “dövüş”, “vurgu”, “çaba”, “şamata” veya “gürültü” gibi anlamlar taşıyan bir köke dayanıyor olabilir.

Özellikleri

Lebor Gabála ve Cath Maige Tuired'de Bres, dış görünüş olarak etkileyici, yakışıklı biri olarak betimlenir; ancak karakteri serttir ve misafirperverlikten yoksundur. Buna karşın, Dindsenchas'ta yer alan Carn Hui Neit adlı şiirde Bres'in “nazik” ve “asil” biri olduğu vurgulanır; hatta Tuatha Dé Danann'ın çiçeği olarak yüceltilir.

Şiirde, Bres için şu övgü dolu ifadeler kullanılır:

• üstünlüklerle bezenmiş
• aşk büyülerinin ustası
• yumuşak huylu bir dost
• soylu ve talihli
• ordusunun süsü
• yüzü asla kedere bulanmaz
• Tuatha Dé Danann'ın çiçeği
• yiğitliğiyle ateş saçan
• mızrakların eşlik ettiği kral

Ailesi

Cath Maige Tuired'e göre Bres'in annesi Tuatha Dé Danann'dan Eri, babası ise Fomor soyundan Prens Elathan idi. Ancak başka bir anlatım olan The Fate of the Children of Turenn'de babası, Balor olarak geçer. Bres öylesine hızlı büyüdü ki, yedi yaşına geldiğinde on dört yaşındaki bir çocuk kadar iriydi. Eşi, Dagda’nın kızı Brigid idi. Bu evlilikten doğan oğlu Ruadan, daha sonra Goibniu tarafından öldürüldü.

Mitoloji

Mag Tuired’in Birinci Savaşı sırasında Tuatha Dé Danann kralı Nuada elini kaybetti. Bu yüzden artık kusurlu sayılıyordu ve krallığı yönetmesi mümkün değildi. İki halk – Fomorlar ve Tuatha Dé Danann – arasındaki ilişkileri yumuşatmak umuduyla Bres tahta çıkarıldı. Aynı zamanda Tuatha Dé Danann’dan Brigid ile evlendirildi. Bu evlilikten doğan oğulları Ruadan, ileride Goibniu’yu öldürmeye çalışırken hayatını kaybedecekti.

Bres, Tuatha Dé Danann halkına Fomorlara vergi ödetti ve onları adeta köle gibi çalıştırdı. Ogma odun taşımaya zorlanırken, Dagda kalelerin etrafında hendek kazmaya mahkûm edildi. Bres, bir kralın en temel sorumluluklarından olan misafirperverliği de yerine getirmiyordu. Tuatha Dé Danann halkı, onun evine gittiklerinde bıçaklarının hiç yağlanmadığından, nefeslerinin bira kokmadığından şikâyet ediyordu—yani hiçbir ikramda bulunulmuyordu. Bunun üzerine Tuatha Dé Danann’ın ozanı Cairbre, Bres’i yerden yere vuran bir şiir yazdı. Bu şiir, İrlanda’da yazılmış ilk hiciv olarak kabul edilir. Ve işte ondan sonra, Bres’in talihi tamamen tersine döndü.

Bres, yedi yıl boyunca krallığı yönettikten sonra, Nuada yeniden sahneye çıktı. Daha önce Dian Cecht ve Creidhne tarafından gümüş bir el takılmış olan Nuada'nın eli, bu kez Dian Cecht’in oğlu Miach ve onun kız kardeşi Airmed’in yardımıyla et ve kandan gerçek bir ele dönüştürüldü. Bu iyileşmenin ardından, Nuada yeniden kral ilan edildi ve Bres sürgüne gönderildi.

Tahtını geri almak için babası Elathan'ın yanına gitti. Ancak Elathan ona yardım etmeyi reddetti; çünkü oğlunun adaletle koruyamadığı bir şeyi zulümle elde etmesini doğru bulmuyordu. Elathan şöyle dedi: "Adaletle koruyamadığın bir şeyi, adaletsizlikle almaya hakkın yok." Bunun üzerine Bres, babasının yönlendirmesiyle yardım istemek üzere Fomorların bir diğer lideri olan Balor’a başvurdu.

Bres, Mag Tuired’in İkinci Savaşında Fomorların ordusuna önderlik etti; ancak savaşı kaybetti. Çarpışma sona erdiğinde, savaş alanında korumasız bir halde Lugh tarafından bulundu. Yaşamak için yalvardı. Lugh, onu öldürmedi—çünkü Bres, hayatı karşılığında Tuatha Dé Danann halkına tarım bilgisini öğreteceğine söz verdi.

Dindsenchas’ta yer alan farklı bir anlatımda, Bres’in ölümü bizzat Lugh’un eliyle gerçekleşir. Bu versiyona göre Lugh, tahtadan 300 adet inek yaptırır ve bunların içine acı, zehirli, kırmızı bir sıvı doldurur. Ardından bu sahte inekler "sağılır" ve çıkan sıvı, ikram olarak Bres'e sunulur. Bres, konukseverliği geri çevirmemeye yeminli olduğundan, tereddüt etmeden bu zehirli içkiyi içer. Ancak içki ölümcüldür ve onu öldürür. Lebor Gabála bu olayı daha kısa biçimde aktarır; ancak oradaki versiyonda öldürücü sıvının lağım suyu olduğu belirtilir.