Canbâzân, Osmanlı İmparatorluğu'nda azab, garip ve cerehor gibi sınıflara benzer şekilde yalnızca savaş zamanlarında toplanan askerî bir sınıftı. Kelime Farsça "canı ile oynayan" anlamındaki "cân-bâz"ın çoğul halidir. Kesin kuruluş tarihi bilinmemekle beraber Orhan Gazi döneminde (1326-1360) ya da daha sonraki bir tarihte kurulduğu tahmin edilmektedir. Bazı eserlerde ise II. Murad tarafından teşkil edildiği ve Varna Muharebesi'nde kullanıldığı rivayet edilmektedir. Bu sınıf savaşlarda orduya öncülük ettiği için Hammer tarafından serdengeçti, gönüllü ve deliler gibi diğer sınıflarla ilişkili gösterilmiştir. Jerzy Grzegorzewski ise bu sınıfı beylerbeyi ya da sancak beyinin muhafız kıtası kabul etmiş ve candara benzetmiştir. Bunun dışında d'Ohsson ise gariplerle birlikte Anadolu sahillerindeki birliklerden kabul etmiştir.[1]
Canbâzânlar 1543'te otuz dokuz, 1557'de ise kırk bir ocaktı. Ayn Ali Efendi, canbâzânlar ve azabların da aralarında bulunduğu 1280 kişilik bir kuvvet olduğunu ve bunların her onda birinin sırayla sefere çıktığını kaydetmektedir.[1]
.svg)